NRC checkt: ‘Engels is vaakst instructietaal op Nederlandse universiteit’

De aanleiding

Minister Bussemaker maakt zich zorgen over de ‘verengelsing’ van het hoger onderwijs, zo zei ze woensdag naar aanleiding van een rapport dat de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen een dag eerder naar buiten had gebracht. Over deze trend sprak bestuurslid Felix Huygen van de vereniging Beter Onderwijs Nederland (BON) op 28 juni al zijn zorgen uit in een opinie-artikel in de Volkskrant. Volgens BON gaat de verengelsing ten koste van de onderwijskwaliteit. Daarom is BON een petitie gestart, en plant ze een rechtszaak tegen de staat. Huygen schreef: „Binnen de EU wordt in Nederland van alle niet-Engelstalige landen het vaakst Engels als instructietaal gebruikt op universiteiten. Ruim tweederde van de universitaire masteropleidingen is hier exclusief Engelstalig.”

Waar is het op gebaseerd?

Desgevraagd verwijst Huygen in een e-mail naar twee bronnen: een rapport uit 2013 van het Amerikaanse Institute of International Education (IIE). De andere bron is de Volkskrant, die vorig jaar zelf een inventarisatie uitvoerde naar masters in Nederland en hun voertaal.

En klopt het?

Het rapport van het IIE vergelijkt het aantal Engelstalige opleidingen per land in Europa. Ze baseert zich daarbij op data van StudyPortals, een organisatie die gegevens verzamelt over internationale bachelor- en masters van universiteiten én hbo’s. Hoofd inlichtingen Carmen Neghina geeft de meest recente cijfers. „Want die van 2013 zijn wat verouderd.”

Uit de laatste inventarisatie, die binnenkort wordt gepubliceerd, blijkt dat Nederlandse universiteiten en hbo’s in totaal 316 bachelorstudies en 1.212 masterstudies in het Engels aanbieden. Wat betreft het aantal masteropleidingen is dat inderdaad „veruit” het meest van de niet-Engels sprekende EU-landen, zegt Neghina.

Na Nederland heeft Duitsland er 906, Zweden 801 en Frankrijk 671. Nederland scoort nog hoger dan Ierland (899). Maar bij de bachelorstudies is volgens Neghina „iets superinteressants” gaande. Nederland is daar met z’n 316 opeens voorbij gestreefd door Griekenland, dat op 325 uitkomt. Volgens Neghina komt dat omdat een aantal Britse en in mindere mate Amerikaanse universiteiten campussen in Griekenland openden. „Misschien is het een Brexit-effect. Dit moeten we uitzoeken.” Als je alleen de masters aan Griekse universiteiten en hbo’s meetelt, kom je op 161.

Dan over het aantal Engelstalige masteropleidingen in Nederland. De achterliggende gegevens van het Volkskrant-onderzoek zijn niet beschikbaar. Als alternatief zijn cijfers opgevraagd bij de Vereniging van Universiteiten (VSNU) en onderwijsorganisatie Nuffic.

Volgens VSNU zijn er aan de Nederlandse universiteiten 686 masteropleidingen, waarvan er 475 exclusief in het Engels worden gegeven. Bij 80 opleidingen kan de student kiezen tussen een Nederlandstalige en Engelstalige variant. Alleen al die 475 geeft een percentage van 69 procent, dus méér dan tweederde.

Het vermoeden is dat dat vrij hoog is vergeleken met landen als Duitsland, Spanje of Frankrijk, waar het totaal aantal masters waarschijnlijk hoger ligt dan in Nederland. Maar dat is niet te achterhalen. StudyPortals verzamelt alleen gegevens over Engelstalige studies, niet over het totaal aantal masters in een land. VSNU heeft die cijfers wel, maar alleen voor Nederland.

Conclusie

Het klopt dat Nederland wat betreft masteropleidingen de meeste opleidingen in het Engels aanbiedt, vergeleken met andere niet-Engels sprekende EU-landen. Wat betreft de bacheloropleidingen hangt het ervan af of we ook de Griekse campussen van buitenlandse universiteiten meetellen – die daar snel in aantal toenemen. De tweede uitspraak („Ruim tweederde van de universitaire masteropleidingen is hier exclusief Engelstalig.”) klopt.

We beoordelen de uitspraken van bestuurslid Felix Huygen als grotendeels waar.