Een western, maar dan met bepaalde vrouwen

Om een van de meest bijzondere filmminiaturen van het jaar te zien moet je er snel bij zijn. Certain Women van Kelly Reichardt draait slechts een korte periode in een klein aantal filmtheaters, in het Previously Unreleased-programma van EYE Filmmuseum – dat zoals elke zomer de schatkamer van onuitgebrachte films ontsluit.

In Amerika werd het een arthousehit. Niet in de minste plaats door de grote namen op de titelrol: Laura Dern, Kristen Stewart, Michelle Williams, met wie Reichardt al meerdere films maakte. De sterren werken graag met haar, omdat ze de gelegenheid krijgen om helemaal in een rol te verdwijnen. Daardoor heb je het gevoel dat je deze actrices voor het eerst gewoon ziet zijn in een film.

De titel Certain Women is wat dat betreft veelzeggend voor Reichardts werk, werkwijze en interesses. De film vertelt drie losjes verweven verhalen gebaseerd op het werk van schrijfster Maile Meloy. Laura Derns advocate zit met een halfhartige minnaar en een wrokkig-wanhopige cliënt; Michelle Williams’ huismoeder is in de bergen van Montana op zoek naar iets om haar onbestemde leven te vullen; en vrouwelijke stalknecht Lily Gladstone en invaljuf Kristen Stewart beleven de aanzet van een verliefde zielsverwantschap. Met name dat laatste deel van de film is in z’n stilte emotioneel zo rijk en complex dat het je tot tranen kan roeren.

„Ik hou van de ambiguïteit van het woord „certain”, vertelt Reichardt via Skype. Ze begint haar zinnen stellig en laat ze dan onafgemaakt. Net zoals haar scènes en haar dialogen, omdat het leven nu eenmaal uit vele valse starts en halve aanzetten bestaat. Reichardt is niet het soort filmmaker die alles voor je uitspelt. Ze heeft een groot oog voor de eenzaamheid, de zielenpijn en het onnoembare existentiële onbehagen van de ander.

Creatieve autonomie

Reichardt wil geen concessies doen aan de industrie. Ze logeert liever bij vrienden om huur uit te sparen en een film te kunnen maken dan van een producent te moeten horen dat de overgang naar de derde akte wel wat explicieter kan. De creatieve autonomie die ze zoekt is voor weinigen in Hollywood weggelegd, en al helemaal niet voor vrouwen, verzucht ze. Maar ze heeft een aantal trouwe supporters die helpen bij de financiering.

Certain Women begint met het beeld van een goederentrein die aan komt rijden, een klassiek westernbeeld, en dan volgt de mededeling dat we een film over „certain women” gaan zien. „Vrouwen die nu eenmaal geen rol hebben in westerns. Certain women betekent ‘een bepaald soort vrouwen’, er zit al bijna een oordeel in die term. Maar het kan ook ‘enkele vrouwen’ betekenen”, zegt Reichardt. „Enkele vrouwen, van wie er zoveel zijn. En certain wil ook zeggen: ‘zeker’. Ik hou ook van die beslistheid in een film waarin verder veel onbeslist is.”

„Ik vind het fijn als acteurs Kristen Stewart en Lily Gladstone de moeite nemen echt paard te leren rijden. Of zoals Jared Harris een paar dagen in de kroeg verdwijnt om een echte local te worden. Acteurs moeten begrijpen dat ik op zoek ben naar een manier van spelen waarbij echte handelingen en de omgeving hun karakter bepalen. De kou, de leegte. De horizon tekent wie ze zijn.”