Een dingetje op het geitenpad

Bijwagen

Partij die qua standpunten te veel afwijkt van de andere coalitiepartijen en daardoor meewerkt aan beleid dat zij eigenlijk niet wil. SP-leider Roemer wilde „geen bijwagen worden in de rechtse polonaise” door met VVD, CDA en D66 samen te werken.

„Ik ga niet een bijwagen worden in een rechtse polonaise”

Buma en de zeven dwergen

Buma’s gekscherende bijnaam voor de centrumlinkse coalitie die SP-leider Roemer zo graag wil en waarbij de CDA-leider premier wordt. Buma zelf vindt de optie helemaal niet realistisch en sprak daarom in een Kamerdebat sprookjesachtig van ‘Buma en de zeven dwergen’.

Helemaal kloppen doet dat trouwens niet: naast het CDA zouden vijf partijen nodig zijn voor een meerderheid: D66, SP, GroenLinks, PvdA en ChristenUnie of Partij voor de Dieren.

Het sprookje van Buma en z’n zeven dwergen zal altijd een sprookje blijven

Change of scenery

Plaatsaanduiding voor het huis van informateur Tjeenk Willink in Scheveningen, waarheen de verkenning begin juni tijdelijk verhuisd werd. Zo’n verandering van spijs „kan soms helpen”, zei VVD-leider Rutte. Een change of the change of scenery volgde een dag later, toen de besprekingen zich naar het statige Catshuis verplaatsten. Helpen deed de decorwissel allerminst, al leverde het na weken stilstaand water wel wat pittoreske plaatjes vanuit het park op.

„Een change of scenery kan soms helpen”

Dingetje

Ruttiaans voor: de bezwaren van GroenLinks tegen de migratiedeal. Klemtoon op ‘tje’: voor de VVD-leider was het „verbijsterend” dat de formatiebesprekingen juist hierop moesten stuklopen.

In een zin: „Zo’n klein dingetje, hier hadden we binnen tien minuten uit moeten zijn”

Evenwicht

Favoriet bij D66-leider Pechtold, die al de hele formatie lang benadrukt dat hij een kabinet wil „dat links en rechts en progressief en conservatief verbindt”.

„Er moet evenwicht zijn tussen het progressieve en het conservatieve.”

Foto van Nederland

Een gezamenlijke visie op de stand van het land. VVD, CDA, D66 en GroenLinks probeerden zo’n foto te maken voordat ze aan echte onderhandelingen begonnen. Idee erachter: met een gemeenschappelijke basisanalyse wordt je het sneller eens over afzonderlijke maatregelen.

Geitenpad

Moeilijke, maar begaanbare weg richting een meerderheidskabinet. Rutte gebruikte het woord toen er na het afhaken nog maar een paar getalsmatig en inhoudelijk niet eenvoudige combinaties voor een meerderheidscoalitie overbleven.

Rutte sprak eerder van een ‘geitenpaadje’ tijdens zijn zoektocht in Brussel naar een oplossing voor het Nederlandse ‘nee’ bij het Oekraïne-referendum.

Herleven

Metafysisch proces waarbij een dood gewaande formatie uit de as herrijst. Liberaal Mark Rutte geloofde er niet in, zo benadrukte hij na de geklapte onderhandelingen met GroenLinks. Maar zo ergens tussen Hemelvaart en Pinksteren bleek de reïncarnatie opeens toch mogelijk.

Inhoudelijke blokkades

Codetaal voor: breekpunten. Bij aanvang van het formatieproces vroeg Alexander Pechtold verkenner Edith Schippers om te inventariseren welke „inhoudelijke blokkades worden opgeworpen”. Wat hij bedoelde is: als ik straks met de ChristenUnie aan tafel eindig, wil ik niet bij aanvang al geconfronteerd worden met een waslijst aan eisen.

Zie ook: Segerslijst.

Informeel overleg

Officiële betekenis: formatie-overleg dat niet door de informateur wordt geagendeerd. Telefonisch overleg dus, of het onderonsje tussen Rutte en Pechtold in een Scheveningse strandtent. In de praktijk ging het soms ook om echte onderhandelingen, zoals bij de ‘informele gesprekken’ in het Catshuis.

Kasboek

Geschrift op basis waarvan D66 volgens Alexander Pechtold wél met de ChristenUnie kan samenwerken.

Antoniem van: Bijbel. Daarop dus niet. Ook Gert-Jan Segers benadrukte het onderscheid tussen de twee heilige boeken: „Over de Bijbel zelf gaan we nooit onderhandelen.”

Knetteren

Codetaal voor: dit kan nog wel even gaan duren. Ergens halverwege de eerste formatiepoging met GroenLinks begonnen zowel informateur Edith Schippers als VVD-leider Mark Rutte plots over geknetter.

Kan duiden op het geluid waarmee een morele ondergrens aan diggelen gaat.

Morele ondergrens

Ook wel: principiële ondergrens. Zie ook: dingetje.

Loopt ergens in het niemandsland tussen droom en daad: laag genoeg om realistisch te zijn, hoog genoeg om er nog met goed fatsoen onderdoor te kunnen limbodansen. Bijvoorbeeld de vluchtelingenparagraaf voor GroenLinks of het wetsvoorstel ‘voltooid leven’ voor de ChristenUnie.

Moment van reflectie

Duurde uiteindelijk drie dagen en werd ingelast door informateur Edith Schippers, nadat de eerste onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks waren stukgelopen.

„Dit is waarom ik een moment van reflectie heb ingelast”

Muizengaatje

Zelfs zo’n piepkleine opening zag SP-leider Roemer niet om te gaan onderhandelen met de ‘neoliberale’ VVD.

„Er is geen ruimte, ook geen muizengaatje”

Pauzenummer

Bezigheidstherapie voor de centrale drie (VVD, CDA, D66), voordat ze écht willen onderhandelen. Hardnekkig schrikbeeld van ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers, die de rol noch vóór een herkansing met GroenLinks, noch vóór een eventuele formatiepoging met de PvdA wilde vervullen. Wist zichzelf door af te wachten uiteindelijk tot hoofdact te promoveren.

„Er is geen sprake van een pauzenummer”

Puntkomma

Géén punt en géén komma, maar wat het wel is? Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver wist het niet precies, toen de punt (géén komma) die hij aanvankelijk achter het formeren met de centrale drie zette langzaam minder hard begon te worden. Een puntkomma dus, volgens PvdA-leider Lodewijk Asscher.

Een leesteken zo meerduidig dat je naderhand eigenlijk altijd denkt: had nou maar gewoon een punt gezet.

„Een punt, geen komma”

Pre-onderhandelingen

Ook wel: vooronderhandelingen. Onderhandelen voordat je officieel onderhandelt. Segers klaagde eerder deze formatie dat zijn verkennende gesprek met Pechtold het karakter van een „pre-onderhandeling” had. Rutte ontkende deze week nog „verhalen uit de media” dat VVD, CDA en D66 al over een regeerakkoord aan het onderhandelen waren zonder vierde coalitiepartner.

Pre-verkenning

Term voor het informele overleg tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks op het Catshuis begin deze maand. Deze gesprekken waren formeel bedoeld om te kijken of de vier partijen opnieuw met elkaar konden gaan onderhandelen. De realiteit was dat er in het Catshuis al keihard onderhandeld werd over migratie, uiteindelijk zonder resultaat.

Segerslijst

Door D66-leider Alexander Pechtold opgestelde bangalijst van onderwerpen waarover zijn partij van mening verschilt met de ChristenUnie. Segers was not amused en weigerde de listicle gezamenlijk af te vinken.

Vijfde rad aan de wagen

Ouderwetse uitdrukking die SP-leider Roemer van stal haalde voor een partij die getalsmatig overbodig is voor een meerderheidscoalitie. D66 opperde een aantal weken terug een coalitie van VVD, CDA, D66, SP en PvdA. Roemer voelde er weinig voor zo’n „vijfde rad aan de wagen” te zijn.

Wonder

Is aantoonbaar de wereld nog niet uit. Om ChristenUnie en D66 weer met elkaar aan tafel te krijgen zou volgens Gert-Jan Segers een wonder moeten plaatsvinden en zie: een dikke twee weken later werd gehoor gegeven aan zijn verzoek. Segers gaf van tevoren al aan „te geloven” in zulke mirakelen.