Ben jij geschikt als zelfstandige?

Over het zelfstandigenbestaan wordt vaak geklaagd. Over regeltjes en gedoe, over onderbetaling en onzekerheid. Maar, zeurkous zonder personeel: laten we ook de mooie kanten ervan niet vergeten. Niemand werkt zo vrij, afwisselend en zonder kantoorergernissen als de zzp’er. Om gedoe moet je kunnen lachen, regels kun je ook in je voordeel laten werken. Daarover gaat Uurtje factuurtje, dat deze donderdag verschijnt. Het is een bundeling van interviews met, columns over en typeringen van zzp’ers. Zelfstandigen uit allerlei sectoren vertellen hoe zij hun werk doen en wat ze tegenkomen.

Het is namelijk niet aan iedereen besteed om zelfstandig ondernemer te worden. Of je nu een rasondernemer, chaoot of ontslagen vijftiger bent, voor een succesvolle zzp-carrière moet je ten minste de volgende zeven vaardigheden beheersen.

Lees ook: Zenuwachtig over alle geldzaken die je moet organiseren als je begint als zelfstandige? Niet nodig.

1 Omgaan met onzekerheid

Soms weet je niet wat je morgen gaat doen. Leuk en spannend maar tegelijkertijd doodeng, want misschien ís er morgen wel niets te doen en overmorgen ook niet. Of er is na twee weken ineens veel te veel werk om in je eentje te behappen. Noem het dynamisch of onzeker, een ding staat vast en dat is dat je als zelfstandige meestal niet weet hoe je toekomst eruitziet. Daar moet je tegen kunnen.

2 Omgaan met geld

Het inkomen van een zzp’er ligt gemiddeld 10 procent lager dan dat van een werknemer, berichtte het CBS vorig jaar. En wanneer dat geld komt, is vaak maar de vraag. Bij mijn vriendin, die op een ROC werkt, komt iedere maand op hetzelfde moment het salaris binnen. In mei is er vakantiegeld, in december een kleine bonus en ieder jaar komt daar een klein beetje bij. Bij mij is het nooit duidelijk wanneer de facturen betaald worden. De zzp’er moet geld sprokkelen zoals een eekhoorn eikeltjes verzamelt: overal voorraadjes aanleggen voor barre tijden.

3 Zorgvuldig plannen

Ook werknemers met een vast contract ontkomen er niet aan om op avonden, in weekenden en soms zelfs tijdens vakanties te werken. Toch lijkt dit bij zelfstandigen eerder regel dan uitzondering. Zo zegt (zelfstandig) recruiter Floor Nobels in Uurtje Factuurtje: „Ik werk altijd, maar niet veel. Dat wil zeggen dat ik niet heel veel opdrachten aanneem, maar dat ik wel altijd bereikbaar ben, ook in vakanties en weekenden.”

Voor het boek interviewde ik ook twee zelfstandige IT’ers die juist nóóit in het weekend of ’s avonds werken. Zij nemen liever een paar klanten minder aan dan dat ze meer verdienen en dus meer moeten stressen. Om die reden hanteren ze altijd een ruime planning. Voordeel: haasten hoeft niet en klanten worden nooit teleurgesteld. De doorgewinterde zzp’er plant zijn taken kortom zorgvuldig en voelt goed aan wanneer er geen werk meer bij kan.

4 Gedisciplineerd werken

„Staat de deadline voor het raam, dan is de afwas zo gedaan”, zegt een bevriende zzp’er altijd. Zeker voor de thuiswerkende zelfstandige is het soms moeilijk genoeg discipline op te brengen. Er zijn huishoudelijke klusjes, de kat zit voor het beeldscherm en het internet staat al helemaal bol van de afleidingen. Als zelfstandige moet je genoeg discipline hebben om niet van luiheid failliet te gaan.

Er zijn wel trucjes die zelfstandigen gebruiken om de kantoortucht na te bootsen: collega-zelfstandigen inschakelen die naar je vorderingen vragen, werkplekken zoeken waar de discipline hoogtij viert en programma’s installeren die je browser voor een periode uitschakelen of je computer tijdelijk veranderen in een domme tekstverwerker.

5 Administratie voeren

Ieder kwartaal (sommigen doen het maandelijks of jaarlijks) moeten zelfstandigen btw-aangifte doen. Vaak is dat een helse zoektocht naar kwijtgeraakte bonnetjes en het uitdraaien van facturen via sites die op dat moment altijd nét offline zijn voor onderhoud. Los van de zelfstandige accountant wordt niemand echt vrolijk van de administratie. Een van de geïnterviewden in het boek schuift ongeopende post samen met bonnen in een grote doos door naar de boekhouder. Dat is dan een flinke kostenpost, maar je hebt in elk geval geen zorgen meer over de administratie.

6 Saaie klussen

Een bestaan als zelfstandige is niet zo rooskleurig als Instagramaccounts van sommige zzp’ers – die vooral werken in het park, reizen naar mooie steden en besprekingen hebben in hippe tentjes – doen vermoeden. De best betaalde opdrachten zijn ook niet altijd de leukste. Tip: zorg in ieder geval dat je plezier hebt in een groot deel van je werk. Dat levert de energie op om saaie klussen te doen en nieuwe dingen te verzinnen.

Lees ook: Hoe het is om een digitale nomade te zijn.

7 Vooruitkijken

Het hoofdpijndossier onder zelfstandigen is het pensioen. Niet alleen verdienen werknemers in vaste dienst beter, hun pensioen is ook beter geregeld. De vuistregel is dat je als zelfstandige één dag in de week voor je pensioen werkt, gelijk aan een vijfde van het werknemerssalaris dat naar de oudedagvoorziening gaat. Maar dan is nog de vraag wáár je dat geld parkeert: banksparen, een klassiek pensioenfonds of een investering?

De truc is ondanks de ongewisse toekomst vooruit te blijven kijken. Wat als je bijvoorbeeld ziek wordt of arbeidsongeschikt raakt? Bedenk, hoe leuk het werk ook is: wil ik hiermee doorgaan tot ver na mijn 65ste omdat mijn pensioen te karig is?