Zelfs de ambassadewijk is niet meer veilig in Kabul

De zware bomaanslag van woensdagochtend in het centrum van Kabul, waarbij niet alleen tachtig mensen om het leven kwamen maar ook een handvol ambassades schade opliep, onderstreept de machteloosheid van de Afghaanse regering. Zelfs in de zwaar bewaakte ambassadewijk van de hoofdstad kunnen haar tegenstanders immers tamelijk eenvoudig doordringen en dood en verderf zaaien.

De meeste slachtoffers van de ontploffende vrachtwagen in de buurt van de Duitse ambassade vielen – zoals zo vaak bij terroristische aanslagen – onder willekeurige Afghaanse voorbijgangers. Honderden van hen moesten, onder het bloed, naar naburige ziekenhuizen worden gebracht.

Maar ook de buitenlandse gemeenschap liep gevoelige klappen op bij de aanslag, die nog niet werd opgeëist. Twee stafleden van de Duitse diplomatieke vertegenwoordiging liepen verwondingen op.

Een Afghaanse bewaker vond de dood. Ook twee medewerkers van de Japanse ambassade raakten gewond. Een chauffeur van de BBC werd gedood. Enige journalisten raakten gewond.

De ene na de andere ambassade meldde bovendien forse materiële schade: na de Duitse en de Franse ook de Turkse, Pakistaanse en Chinese ambassades.

Het is onduidelijk of de plegers van de aanslag een bepaald doelwit op het oog hadden of dat ze slechts wilden tonen hoe kwetsbaar zelfs het diplomatieke hart van Kabul is, ondanks alle muren, bewakers en controleposten.

President Ashraf Ghani kon niet veel meer doen dan de aanslag, nog wel gepleegd aan het begin van de ramadan, fel te veroordelen. Hij sprak van „een misdaad tegen de menselijkheid”. Maar garanties voor een betere toekomst kon de president niet bieden. De veiligheidstoestand in Afghanistan lijkt immers eerder te verslechteren dan te verbeteren.

60 procent in regeringshanden

Het Afghaanse regeringsleger verliest al sinds 2014, het jaar waarin de VS en hun NAVO-bondgenoten hun troepen voor het grootste deel hadden teruggetrokken, gestadig terrein. Volgens de jongste Amerikaanse overzichten controleert Ghani’s regering nog maar 60 procent van de districten in het land. In die gebieden woont ongeveer 65 procent van de Afghaanse bevolking. Volgens sommige analisten zijn die schattingen nog te optimistisch.

Lees ook: De ‘Slager van Kabul’ is terug in de hoofdstad, tot woede van veel inwoners

Zelfs in het district Qara Bagh, slechts 30 kilometer ten noorden van Kabul, krijgen de Talibaan steeds meer voet aan de grond, aldus het Afghaanse televisiestation Tolo vorige week. Inwoners klaagden dat hierdoor de veiligheid ter plaatse dreigde te verslechteren. Het district stond voorheen onder controle van de regering.

„De trend is duidelijk – en niet gunstig”, schreef vorige week Kate Clark, medewerker van het Afghanistan Analysts Network, een gerenommeerde denktank over Afghanistan. Clark wees er ook op dat er sinds de verdrijving van de Talibaan eind 2001 nog nooit zoveel burgers zijn omgekomen door de aanhoudende strijd als in het afgelopen jaar: 3.498.

Waar is de Talibaan aan de macht, en hoeveel slachtoffers vielen er de afgelopen tijd bij aanslagen? Tekst gaat door onder de kaart:

De verliezen van het Afghaanse regeringsleger in de strijd met de Talibaan zijn bovendien zo catastrofaal dat de Amerikaanse president Trump op het punt staat toch maar weer opnieuw extra Amerikaanse militairen naar Afghanistan te sturen. Een nieuwe surge, zoals onder Trumps voorganger Obama, toen de Amerikaanse militaire presentie werd opgevoerd tot ruim 100.000 man, wordt het niet. Er is ditmaal slechts sprake van 3.000-5.000 militairen, bovenop de 8.400 die er nu nog zitten. Voor een grootscheepse nieuwe interventie voelen de Amerikanen niets, maar ze willen ook de Talibaan niet terughebben in Kabul

De oorlog met de Talibaan heeft intussen iets ongrijpbaars. De Talibaan zijn er na de val van hun bewind in 2001 nooit in geslaagd een grote stad te heroveren, op enkele dagen in de noordelijke stad Kunduz na. Soms lijken ze er dichtbij te komen maar zodra het Afghaanse leger – al dan niet met Amerikaanse steun – versterkingen stuurt, blazen ze de aftocht. Ook de greep van de Talibaan op het platteland dat ze beheersen, is verre van stevig. Zo zijn grote delen van Afghanistan in een soort schemertoestand beland.

De situatie is verder gecompliceerd doordat ook Islamitische Staat is opgedoken in Afghanistan. Groepjes loyaal aan IS stellen in territoriaal opzicht nog niet veel voor maar ze plegen met enige regelmaat aanslagen, ook in Kabul. Of ze achter de spectaculaire aanslag van woensdag in Kabul zitten, is niet duidelijk. De Talibaan op hun beurt distantieerden zich er wel meteen van in een verklaring. Zij zeggen zulke aanslagen, waarvan willekeurige burgers het slachtoffer worden, af te keuren. De Talibaan en IS staan ook met elkaar op voet van oorlog. De Talibaan beschouwen IS als een indringer, op wiens komst ze geen enkele prijs stellen.

Met medewerking van Joeri Boom