Moeders, wacht niet op De Ware

Vrouw (35): „Op mijn dertigste ging de relatie uit, want hij wilde geen kinderen. Nu begint de tijd te dringen.” Vrouw (37): „Mijn vriend wil geen kinderen. Ik was lang alleen, ik ben zo blij dat ik nu een partner heb. Ik hoop dat hij zich bedenkt. Maar wat als ik mijn kinderwens voor hem opgeef en het gaat uit?”

Na ruim honderd gesprekken die ik voerde als ‘beslishulp’ met vrouwen van eind dertig, begin veertig, weet ik het zeker. Het romantisch liefdesideaal veroorzaakt uitstelgedrag en psychische problemen bij vrouwen die moeder willen worden, maar niemand hebben om dat samen mee te doen.

Waarom lopen zoveel vrouwen tegen dit probleem aan? Omdat relaties fundamenteel veranderd zijn ten opzichte van de vorige eeuw. Zo zijn vrouwen tegenwoordig hoger opgeleid en vaker economisch zelfstandig, waardoor ze geen man nodig hebben om financieel voor hen te zorgen. Ook zijn vrouwen en mannen vaker serieel monogaam, ze hebben diverse langdurige relaties na elkaar. Ten slotte worden leeftijdsverschillen tussen partners meer geaccepteerd. Deze ingrediënten veroorzaken dynamiek in de liefde – geen stabiliteit.

Toch, het grootste probleem van relaties in de 21ste eeuw is onze obsessie voor De Ware – en de onrealistische verwachtingen die we daardoor van onze partner krijgen.

Het ideaalbeeld van De Ware wordt in alle levensfases gecultiveerd, dwars door alle bevolkingslagen heen. Het is overal: in boeken, films, reclames, op sociale media en in onze dagelijkse gesprekken. De Ware Liefde, is de teneur, is het hoogst haalbare in een mensenleven. Vrouwen met een kinderwens willen dan ook eerst De Ware ontmoeten voor ze aan kinderen beginnen. Of ze raken in de war als hun vriend (nog) geen kinderen wil. Kiezen voor een andere gezinsvorm, zoals meerouderschap of solomoederschap, voelt als verlies nemen.

Kenmerkend voor De Ware Liefde is dat zij zowel onvoorspelbaar als perfect is. Werken aan je relatie hoeft niet, want als het De Ware is, dan is de relatie goed. Is de relatie niet goed, dan kan hij/zij niet De Ware zijn. Maar dit romantisch liefdesideaal is te wankel om als hoeksteen van onze samenleving te dienen.

Geloof in De Ware heeft grote consequenties. Het is de oorzaak waarom zoveel vrouwen het moederschap uitstellen. Dit brengt hoge kosten met zich mee, zowel op individueel als maatschappelijk vlak. Het leidt tot medische ingrepen zoals eicellen invriezen, kunstmatige inseminatie en IVF. Aan die ‘harde’ medicalisering gaat vaak psychische bijstand vooraf. .

Deze lente verscheen het rapport Recept voor maatschappelijk probleem, medicalisering van levensfasen van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. De raad pleit voor realistische verwachtingen. In plaats van uitstel, in afwachting van De Ware, moeten vrouwen van jongs af aan ervan doordrongen zijn dat er ook andere routes naar gezinsgeluk bestaan. Laten we voortaan op een realistische wijze naar gezinnen kijken. Vijftig procent van de kinderen groeit op in een andere gezinsvorm dan het huwelijk. Kinderen groeien op bij ongehuwde ouders, in meeroudergezinnen, bij een solomoeder of (minder vaak) een solovader en in samengestelde gezinnen.

Wat een alternatief heet, is in de praktijk dus al een gelijkwaardige optie. Zo’n ‘alternatief’ is op z’n minst gelijk aan, en misschien zelfs wel beter dan, het huidige heteroseksuele ideaalplaatje – dat een scheidingspercentage van 38 procent heeft.

De Staatscommissie Herijking Ouderschap doet dan ook terecht aanbevelingen om andere gezinsconstructies een juridisch kader te geven.

Vorig jaar betoogde prof. dr. I. Weijers in deze krant dat meerouderschap zal leiden tot meer vechtscheidingen. Meer mensen betekent volgens hem, meer ruzie. Ik denk echter dat onrealistische verwachtingen en oncontroleerbare gevoelens vaker leiden tot ruzie. De hoge scheidingspercentages en irrationeel vechtgedrag worden veroorzaakt door teleurstellingen in de liefde. Het romantisch ideaal maakt dat mensen zich irrationeel gedragen. Drie mensen die meerouderschap aangaan, hebben reëlere verwachtingen dan een stel dat hoteldebotel in het huwelijksbootje stapt. Niet de hoeveelheid mensen in een relatie, maar de aard van hun relatie zorgt voor instabiliteit.

Naast een juridisch kader is educatie van belang. Gedegen seksuele voorlichting gaat niet alleen over het voorkomen van zwangerschap, maar ook over de beperkingen van vruchtbaarheid.

Onze samenleving moet aandacht hebben voor en ruimte bieden aan alle gezinsconstructies. Het moet net zo gewoon worden de eigen levensloop te ontwerpen, als het is om de eigen carrière te plannen. Wij moeten er met z’n allen van doordrongen raken dat je kunt kiezen voor gezinsgeluk, op tijd, ook als de liefde op zich laat wachten.

Maar bovenal hebben we realistische verwachtingen van de liefde nodig. Dat het normaal is om romantiek, relatie en realiteit in één zin te zetten. Het hoogst haalbare in een mensenleven is niet afwachten tot je gepassioneerd omver wordt geblazen door Don Juan, of lijdzaam afwachten tot hij wel kinderen wil.

Het hoogste haalbare is een werkbaar liefdesideaal voor iedereen.