Wie bedenkt die moederdagknutsels?

Corine van Zoelen moet nog glimlachen om de Moederdag van een paar jaar geleden. Ze had haar kleuterklas op basisschool De Lispeltuut in Lelystad geleerd een voetmassage te geven. Op een geplastificeerde fotokaart die de kinderen meekregen stond het nog eens uitgelegd: trek aan de grote teen en zeg ‘Hallo grote teen’, duw op de voetzool met de duim. De kinderen mochten basisolie mengen met lavendel-, sinaasappel- of rozenolie. Dat ging in een flesje met een zelfgetekend etiketje. En ze hadden een versje uit hun hoofd geleerd.

„De reacties waren zo leuk”, zegt Van Zoelen, die inmiddels niet meer voor de klas staat omdat ze een yogaschool heeft. „Ik kreeg de hele dag via Facebook foto’s van moeders die een voetmassage kregen.”

De cadeautjes die kinderen zondag aan hun moeder geven, lijken misschien wel achteloos geknutsel, vaak is er goed over nagedacht en zit er veel werk in van juffen en meesters. Inspiratie komt van Google, onderwijssites of Pinterest, vertellen leerkrachten en crècheleiders. Op die laatste site staan honderden moeder- en vaderdag-knutselwerkjes: een pennenbak van klei, een beschilderde canvas-tas, een bosje bloemen van papier.

Fotolijst met spijkers

De gekleide asbak lijkt uit het assortiment verdwenen, andere stereotiepe kunstwerkjes niet: voor moeder een papieren theekop, voor vader een met spijkers beplakte fotolijst (met de tekst ‘op jou kan ik bouwen’). Voor moeder een ketting van paperclips, voor vader een papieren parkeerschijf (‘vader is niet te laat!’). Die parkeerschijf kregen vorig jaar overigens opvallend veel vaders, ontdekten ze via Twitter.

Woordgrapjes zijn geliefd. Bij een houten beschilderde wc-rolhouder: voor een scheet van een vader! Bij een op hout geplakte ingekleurde snor: bij papa zit het wel snor!

Op sommige scholen is de docent vrij in wat een klas maakt, op andere scholen wordt erover vergaderd. Zoals bij basisschool Scharn in Maastricht. „Een leerkracht had het idee voor een knutselwerk met wasco en ecoline”, vertelt lerares Debby Luyten. „Heel leuk, maar ik heb dit jaar minder ruimte in mijn uren.” Het compromis werd een schilderij van een vaas met bloemen, met een gedichtje. De school nodigt ook wel eens een kunstenaar uit die het knutselen begeleidt.

Bij Kinderopvang Koningskinderen in ’t Gooi is het moederdagthema dit jaar ‘zon’, vertelt activiteitenbegeleider Cisca Philipse. Voor de babygroep betekent dat een koelkastmagneet van wit karton met daarop een gele afdruk van het babyhandje en ‘Mama is het zonnetje in huis’. De dreumesen schilderen een zon op een kaart met ‘you’re my sunshine’; de stralen zijn van chenilledraad. En de peuters maken een zonnebloem van zijdevloei op een glazen potje met daarin een zonnebloemzaadje en een vlaggetje met een tekening. Alles van „antroposofische materialen, die zachtheid en warmte uitstralen”.

Philipse vindt het belangrijk dat kinderen zelf met het cadeautje bezig zijn, zegt ze. „Omdat het voor hun moeder is, doen ze extra hun best. Ook kinderen die normaal niet van knutselen houden.” Maar ook leidsters steken er veel tijd in. De cadeautjes worden mooi ingepakt – hartje rond de naam van moeder, raffiastrikje erop – en in een geheime kast opgeborgen. Ze vinden het belangrijk dat elk kind een mooi cadeautje heeft. „Toen een kind zijn knutselwerkje op de vrijdag voor Moederdag had laten liggen, is dat zelfs nog thuis nagebracht.”

Niet alle scholen doen aan Moeder- of Vaderdag. De Leidse Haanstraschool bijvoorbeeld vindt het te commercieel. „Een kwestie van keuzes durven maken”, zegt directeur Brian Groot. „Koningsdag slaan we ook over. Wel hebben we een schoolkamp, een kampmarkt en een 3-oktoberviering.” Op die laatste dag viert Leiden het Leidens ontzet.

Brief schrijven

Moeder- en Vaderdag is iets wat je er als leerkracht óók nog bij moet doen, verzucht een lerares van groep 5 van een Haagse basisschool waarvan de directie graag wil dat er voor ouders geknutseld wordt. Ze wil niet met haar naam in de krant omdat ze geen problemen wil met haar werkgever. „Ik heb een tijdje gedacht: ik doe er niet meer aan mee, dit is toch niet mijn taak als leerkracht?”

Lees ook de column van Rosanne Hertzberger: De irrelevantie van tekenen

Uiteindelijk heeft ze er een soort taalles van gemaakt. De kinderen schrijven een brief van minstens tien regels over wat ze zo leuk vinden aan hun moeder. „Sommigen weten niks en komen niet verder dan ‘dat je altijd leuke kleren voor me koopt’. Anderen schrijven zulke schattige dingen op: dat hun moeder lekker ruikt, dat ze mooi haar heeft.”

Marianne de Winter werkte tot drie jaar geleden op een basisschool in Voorburg. Zij zag Moeder- en Vaderdag juist als kans voor extra uren handvaardigheid. „Kinderen moeten al zo veel”, zegt ze. „De nadruk ligt steeds meer op theorie in plaats van creativiteit.” Het leukste moederdagcadeau dat haar klas ooit maakte, was een handtas van een oude spijkerbroek.„Moeders waren daar heel enthousiast over. En de kinderen leerden er ook wat van: ze moesten bijvoorbeeld uitrekenen hoe lang het hengsel moest worden.”

Links: het moederdagcadeautje van de peuters van kinderopvang Koningskinderen. Rechts: de geplastificeerde fotokaart en het flesje olie van de klas van Corine van Zoelen. Boven: de tas van een oude spijkerbroek, gemaakt door een leerling uit de klas van die Marianne de Winter.

Bijzondere gezinssituaties

Dat niet elke leraar evenveel tijd aan Moeder- en Vaderdag besteedt kan scheve ogen geven. De Winter: „Dan krijgt een moeder van het ene kind zo’n ingewikkelde tas en van het andere een simpel knipwerkje.” Zelf kreeg ze van haar zoon eens een papieren bordje waarvan alleen de randen beschilderd waren. „Hij schaamde zich om het te geven.”

Leraren gebruiken de cadeautjes ook om te pronken, weet de lerares van een Haagse basisschool. „Ik heb collega’s die de cadeautjes inpakken met crêpepapier, confetti, doorschijnend folie en stro, en dan gaat de naam op een mooi etiket. Als beginnend leerkracht moet je sterk in je schoenen staan wil je daar niet aan meedoen. Ouders hebben geen idee wat je allemaal achter de schermen doet. Maar als je een fantastisch moederdagcadeau maakt, denken ze: goh, wat een leuke juf.”

Ook een dilemma: bijzondere gezinssituaties. Homoseksuele ouders, een overleden ouder, een samengesteld gezin. Wat doe je met Moederdag als de nieuwe vriendin van papa meer voor het kind zorgt dan zijn moeder? Of de nanny? Een jongen uit een Haagse groep 5 schreef zijn moeder dat hij hoopte dat zij ook snel een nieuwe vriend zou vinden, net als papa, die aan een tweede leg was begonnen. „Ik vond dat voor die moeder een beetje gênant, dat zoiets persoonlijks via de juf naar haar toe gaat.”

Maar in zo’n situatie kan Moeder- en Vaderdag juist ook heel belangrijk zijn, weet Margreet Meijer uit Nijkerk, moeder van twee zoons van vier en twaalf. Met de vaders van haar zonen, met wie ze niet meer samen is, heeft ze nog goed contact. „Voor Moederdag kopen zij samen met de kinderen een cadeautje voor mij, vorig jaar bijvoorbeeld een leuk tafellaken en een mooie ring. En op Vaderdag gebeurt dat andersom. Voor ons is het een dag van stilstaan bij wat je hebt. Een dag van respect.”

De voetmassage die Van Zoelen haar klas aan de moeders liet geven, viel ook bij de kinderen in de smaak; in de kring oefenen met vette blote voetjes. Eén jongetje wilde niet meedoen. Het olieflesje had ze wel meegegeven. „Toen ik zijn moeder later sprak, wist zij van niks.” Hij had dat flesje thuis verstopt. Om te voorkomen dat hij zijn moeders voeten moest masseren.