…versus ruimte scheppen

Het zit in de toon. „Als het goed blijft gaan”, zei de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan, „dan kan het dit keer weer op het Museumplein.” Maar, zei hij erbij: „Ze moeten het wel verdienen.”

Van der Laan had het een week geleden bij lokale zender AT5 over de supporters van Ajax. En „dit keer” verwees naar de finale van de Europa League. Als Ajax die bereikt, wat nog onbekend was toen deze pagina naar de drukker moest, mogen de supporters die niet meereizen naar Stockholm woensdagavond 24 mei op grote schermen de wedstrijd volgen op het Museumplein, midden in Amsterdam. Wint Ajax de finale, dan worden de spelers de dag erop gehuldigd op datzelfde plein. „Dat maakt het toch meer tot een gebeurtenis van de hele stad”, zei de burgemeester.

Daarmee is de stemming in Amsterdam beslist meer ontspannen dan in Rotterdam, waar de burgemeester – zo zeggen ze in Amsterdam met enig mededogen – zijn eigen woorden heeft moeten opeten. Terwijl Aboutaleb een streep trok waar de Feyenoordfans niet overheen mochten, en hij die streep moest verplaatsen toen ze dat zondag na het verlies bij Excelsior toch deden, schiep Van der Laan juist ruimte voor de Ajaxsupporters.

„Bonus-malus”, zei hij. „Goeie supporters goed behandelen, kwaadwillende supporters niet.” De burgemeester heeft dit bonus-malusbeleid tot principe verheven. Of het nu gaat om horecaondernemers, taxichaffeurs of voetbalsupporters: wie zich goed gedraagt, krijgt meer ruimte, wie zich slecht gedraagt, wordt bestraft.

Volgens Marco Zannoni van crisisonderzoeksteam COT schetst Van der Laan zo een verbindend perspectief. „Hij committeert de goedwillenden.” Het is een vorm van crowd control. „De die hard-hooligan bereik je toch niet. En ook niet de relbeluste, dronken jongere. Maar wel de grote groep goedwillenden. Als je die deze verantwoordelijkheid geeft, kun je bereiken dat zij hun kinderen toespreken voor die op pad gaan. Dat ze de politie informeren als ze iets zien. Dat ze niet nieuwsgierig op opstootjes af lopen. Zo maak je de kwaadwillende groep kleiner en de situatie beheersbaar.”

De fans voelen zich er in elk geval door aangesproken, zegt Erol Erdogan van de supportersvereniging (94.000 leden). Volgens hem gaan zij de huldiging zeker verdienen, al zal „een aantal individuen” het niet kunnen laten om te rellen. „Maar als wij iemand vertrouwen, is het Van der Laan.”

De huldiging is op zichzelf al een vorm van crowd control, zegt Zannoni. „Je voorkomt dat mensen op eigen houtje gaan feesten, op een plek en een tijdstip naar keuze.” Dat wil niet zeggen dat Van der Laan hiermee geen risico neemt. In 2011 werd Ajax voor het laatst gehuldigd in de binnenstad. Na afloop braken rellen uit. Er vielen gewonden en omwonenden en omliggende musea leden schade door vernielingen. In een evaluatie werd vastgesteld dat het „niet in de rede” lag om „een toekomstige huldiging van Ajax op het Museumplein te organiseren”, zonder dat de infrastructuur op en rond het plein was verbeterd.

De omstandigheden zijn toevallig juist nog slechter dan in 2011, zegt Jan Schrijver van Buurtbelang Museumplein. „Een van de toegangswegen tot het plein is afgesloten en dat maakt het voor hulpdiensten nog moeilijker het plein te bereiken.” Je weet dat er risico is op schade, zegt Zannoni. Dat maakt de bestuurlijke afweging ingewikkeld. „Mijn advies zou zijn: communiceer duidelijk en wees ruimhartig bij de afwikkeling van schade.”