May en Juncker zijn op oorlogspad

Bij de ontvangst ging het al mis en in de loop van de avond was de sfeer in 10 Downing Street alleen maar slechter geworden. Theresa May probeerde vorige week woensdag de moed erin te houden en sommeerde haar diner-gasten uit Brussel er iets van te maken. „Let us make Brexit a success!”, riep ze. Maar Jean-Claude Juncker had geen zin in een positieve grondhouding. „Brexit kán geen succes worden”, kaatste hij terug. Na anderhalf uur was het afgelopen. Bij het afscheid zei hij: „Ik verlaat Downing Street tien keer sceptischer dan ik gekomen ben.”

De volgende ochtend belde Juncker onmiddellijk met Angela Merkel in Berlijn. Die Theresa, was zijn boodschap, leeft in een ander „sterrenstelsel”. Haar ideeën over Brexit zijn wereldvreemd.

Commissievoorzitter Juncker en zijn Brexit-team gunden het publiek deze week een opmerkelijke blik op de openingssalvo’s in de Brexit-onderhandelingen. In de Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung verscheen een gedetailleerd verslag van het diner, gezien door de ogen van de Brusselse ploeg.

Een dag later mepte May terug. Thatcher-stijl. Jean-Claude zal het nog wel merken, zei ze: ik kan een „bloody difficult woman” zijn. Later ging ze een stap verder en beschuldigde ‘Brussel’ ervan de Britse verkiezingen te willen beïnvloeden.

Het wordt nu dus menens. De FAS-reconstructie is eenzijdig en vermeldt geen bronnen, maar geeft een goede indruk van het duel dat Europa te wachten staat. De twistpunten zijn bekend. Juncker wil eerst de scheiding regelen en dan over een nieuwe verbintenis praten. May wil dat gelijktijdig. Juncker wil geld zien, May wil zo min mogelijk betalen. May denkt snel te kunnen opereren. Juncker denkt dat het een moeilijke klus zal worden.

Opvallender dan inhoud, waren toon en stijl. Om May te doordringen van de complexiteit van Brexit haalde Juncker twee verdragen uit zijn tas, elk duizenden pagina’s lang, zes kilo in totaal. Juncker maakte ook duidelijk dat de EU het Verenigd Koninkrijk straks ziet als een ‘derde land’, dat niet eens door een douane-unie aan de EU gebonden is, zoals probleemvriend Turkije. May dacht eerder aan een constructie waarbij er officieel een keiharde breuk komt, maar het VK op een aantal gebieden toch verbonden blijft aan de EU.

Lees ook: Mislukking is voor May ook een optie

Dat Team-Juncker naar de FAS liep is op zich al een affront. Men maakte het nóg bonter door te lekken dat May’s onderhandelaar, Brexit-minister David Davis, zijn chef herhaaldelijk voor schut zette om vervolgens te speculeren over zijn vertrek.

Het tumult op de lijn Brussel-Londen is een klassieke openingszet in een onderhandelingsproces. De tegenpartij wordt geïntimideerd en te kijk gezet voor eigen publiek. Het thuisfront leert dat de eigen onderhandelaar bereid is de mouwen op te stropen en dat, wat het resultaat ook mag zijn, er in elk geval voor gestreden is. Team-May, was de boodschap, is slecht voorbereid en heeft veel te hoge verwachtingen. Team-Juncker is op oorlogspad.

De lekken helpen Juncker omdat hij aan iedereen in de EU27 wil laten zien dat een Exit een verdomd slecht idee is. De ram-koers helpt May om zich in de aanloop naar de verkiezingen te profileren als de vrouw die het vaderland gaat redden, de iron lady van deze tijd. Eén vals trucje zal de Brexit niet in gevaar brengen. Het handboek voor onderhandelingen dicteert wel dat beide partijen nu snel meer begrip moeten tonen voor elkaars belangen.

Het zelfvertrouwen dat Juncker etaleert is overigens opmerkelijk. Als de Fransen zondag de fervente Europeaan Macron aan zijn zijde stellen, kan hij dat volhouden. Bij een president Le Pen wordt dat meteen een stuk moeilijker. Bij een dreigende Frexit verbleekt de Brexit. Dan volgen er nog heel andere etentjes.

Redacteur geo-politiek Michel Kerres en Oosteuropa-deskundige Hubert Smeets schrijven. afwisselend over de kantelende wereldorde.