Oorlog in het Midden-Oosten film je in het veilige Marokko

Michael Scofield herrijst in het vijfde seizoen van Prison Break uit de dood als een gevangene in Jemen. In werkelijkheid werden de laatste opnames van de populaire serie gemaakt in Ouarzazate. Daar werd een school tijdelijk omgetoverd tot een gevangenis. De Marokkaanse woestijnstad is het gewend om als decor te dienen van actiefilms die in andere delen van de Arabische wereld spelen. Zo was het Bagdad in American Sniper, Mali in de serie American Odyssey, Palestina in Kingdom of Heaven en Perzië in Prince of Persia. De stad Ouarzazate en het land Marokko willen de komende jaren hun rol als gastheer van de internationale filmindustrie uitbouwen.

Op vijf kilometer rijden van Ouarzazate liggen de Atlas Film Studio’s. Met twintig hectare is dit de grootste filmset ter wereld. Delen van honderden films zijn hier sinds de opening in 1983 opgenomen. Op het droge stuk land staan nog tal van decors die herinneren aan grote producties als Babel en Asterix & Obelix: Mission Cleopatra. Een beetje vergane glorie, maar er zijn plannen om de studio’s een forse nieuwe impuls te geven.

Speciaal voor oorlogsfilm ‘The Yellow Birds’ werden vlakbij Marrakesh een dorp en een militaire basis gebouwd.

Belastingkorting

Amine Tarzi, algemeen directeur van de Atlas Studio’s en de even verderop gelegen CLA Studio’s, hoopt gebruik te kunnen maken van nieuwe wetgeving waardoor het nog aantrekkelijker wordt om in de Sahara te filmen. Het Marokkaanse parlement heeft eerder ingestemd met een belastingkorting van 20 procent als filmmakers op zijn minst achttien dagen in Marokko blijven en er 1 miljoen dollar (950.000 euro) spenderen. Het is de verwachting dat de nieuwe premier Saadeddine Othmani met de steun van koning Mohammed VI het beleid dit jaar gaat invoeren.

Marokko wordt door vele internationale filmproducenten gezien als een van de weinige locaties waar de Arabische wereld nog perfect te verbeelden is. Behalve dat het licht en het gebrek aan geluid in de omgeving van Ouarzazate bijdragen aan de kwaliteit, zijn er tal van andere voordelen zoals het eenvoudig verkrijgen van vergunningen voor speciale scènes of goedkope en ervaren lokale krachten. Verder speelt de veiligheid en de stabiliteit in het Noord-Afrikaanse land een zeer grote rol.

De makers van The Yellow Birds moesten bijvoorbeeld van Jordanië naar Marokko uitwijken omdat de toestemming voor het gebruik van allerlei wapentuig in het Midden-Oosten vrijwel niet te verkrijgen was. Speciaal voor de Amerikaanse oorlogsfilm werden vlakbij Marrakesh een dorp en een militaire basis gebouwd.

120 banen dankzij één serie

De economische impact van internationale producties kan groot zijn in een gebied dat verder leeft van toerisme en zonne-energie. Voor de serie Homeland werd naar verluidt 1,7 miljoen euro uitgegeven tijdens opnames van acht dagen. Zo’n 120 Marokkanen hadden daardoor tijdelijk een baan.

De inwoners van Ouarzazate zijn blij met de hernieuwde bedrijvigheid. Al zorgen de producties in het stadje waar de bioscoop uit geldgebrek gesloten is vooral voor incidenteel werk. Daarnaast hebben de Marokkaanse ‘gastacteurs’ vaak geen enkel idee wat voor contracten ze ondertekenen. Lokale castingbureaus maken daar soms misbruik van. Uit angst om helemaal geen werk te krijgen klaagt vrijwel niemand. Het meespelen in een grote film maakt voor sommigen alles goed. „Ik zal nooit vergeten dat ik mee heb gedaan aan Gladiator”, zegt Mohammed Rahmon. „Al was mijn rol beperkt tot het roepen van: ‘Maximus’.”

Gladiator heeft zijn sporen nagelaten in het dorpje Aït-Ben-Haddou, dat op 25 kilometer van Ouarzazate ligt. Hier werd in 1999 het grootste deel opgenomen van de film waarin Russell Crowe de hoofdrol speelde. De geïmproviseerde arena is weer afgebroken, maar talloze acteurs van de film die verschillende Oscars won lopen nog dagelijks rond in het voormalige sprookjesachtige decor. Bijna alle achthonderd inwoners van Aït- Ben-Haddou hadden een rol in de film van Ridley Scott. „Zie je die jongen daar? Kijk maar eens goed naar zijn gezicht. En kijk dan nog eens naar Gladiator. In de film is hij heel herkenbaar”, zegt Hassan Burjim, die zelf een bescheiden rol had.

Rots van piepschuim

Als er geen opnames zijn, staan de Atlas Film Studio’s en andere locaties open voor publiek. Een gids leidt de bezoekers in een klein uurtje langs verschillende locaties en legt soms uit hoe kijkers op het verkeerde been zijn gezet. Een grote rots blijkt van piepschuim. Een Romeins decor kan in een mum van tijd worden veranderd in Egypte. „In de film doet Caesar er drie jaar over om van Rome naar Egypte te komen. Dat kan hier met een paar stappen”, zegt Aziz Chafiai.

De 27-jarige Chafiai studeert op de filmacademie van Ouarzazate. Hij droomt ervan een internationale topfilm te mogen produceren. Maar vooralsnog verdient Chafiai zijn geld als gids en als gastacteur. Zo speelde hij in Atlantis en Hercules. „Dat zijn kleine rollen als soldaat, slaaf of strijder. Bij een grote film kan dat oplopen tot 450 dirham (45 euro) per dag. Dat is mooi meegenomen”, vertelt Chafiai. „Maar beroemd word je er niet mee. In de film moest ik tegen Hercules vechten. Ik was natuurlijk bij voorbaat kansloos.”

Er verschijnt een glimlach op het gezicht van Chafiai als de laatste episodes van Prison Break ter sprake komen. „Michael Scofield wist natuurlijk al eerder uit gevangenissen te ontsnappen. Maar hier had hij het toch erg moeilijk. De inwoners kunnen zich zeer goed inleven in de rol van Arabieren uit Jemen. Scofield heeft in Marokko heel hard moeten rennen voor zijn vrijheid.”