Zij fotografeerde vrouwen die voor de niqaab kiezen

‘Ik raad niemand aan een niqaab te dragen. De vrouwen die dat wel doen krijgen zo’n enorme bak bagger over zich heen, echt vreselijk.” De afgelopen twee jaar fotografeerde Saskia Aukema (42) in Nederland en het Verenigd Koninkrijk vrouwen die bewust voor de gezichtssluier kiezen. Ze fotografeerde hen voornamelijk thuis, maar ook voetballend op een speelplein of op straat. „De eerste keer dat ik met een vrouw meeliep was ik totaal geshockeerd. ‘Terrorist!’ ‘Al Qaeda-bitch!’ De dingen die mensen riepen, ik kon het in het begin niet geloven.”

Voor de research van het fotoproject Veiled/Gesluierd, waarvan een groot deel vanaf 1 mei te zien is op de expositie Too busy being awesome in het Nutshuis in Den Haag, liep Aukema zelf ook een dag met een niqaab over straat. „Ik wilde weten hoe het voelt. En inderdaad, de agressie is groot.” Zozeer zelfs, dat de meeste echtgenoten van niqaab-draagsters niet gelukkig zijn met de keuze van hun vrouw.

„Ze zijn vaak trots op hun vrome echtgenote”, zegt Aukema. „Maar ze maken zich zorgen als zij gesluierd over straat loopt. Deze vrouwen worden ook bedreigd, zeker sinds het kabinet heeft ingestemd met een beperkt verbod op gezichtsbedekkende kleding in sommige delen van de publieke ruimte. Daardoor denken mensen dat het dragen van een niqaab op straat verboden is.”

Aukema, van oorsprong taalkundige, rondde in 2013 haar opleiding op de Fotovakschool Amsterdam af met een project over Nederlanders die bekeerd zijn tot de islam. Een jaar lang bezocht ze islamitische centra en zette in een moskee een kleine fotostudio op. Daar kreeg ze voor het eerst te maken met vrouwen met een gezichtssluier. „Ik schrok daarvan, ik vond het intimiderend en had associaties met extremisme en humorloosheid. Maar het intrigeerde me ook. Waarom zijn mensen, in een tijd waarin de islam zo negatief in het nieuws is, aangetrokken tot dit geloof? Waarom kies je voor zo’n controversieel kledingstuk?”

Fotografie binnen islam omstreden

Aukema besloot er een project van te maken maar kreeg al snel twijfels of het wel zou lukken. „Er zijn weinig niqaabdraagsters in Nederland. Bovendien is fotografie binnen de islam omstreden.” Tot ze op een warme septemberdag een vrouw met een niqaab aansprak op de Dam in Amsterdam. „Ik was heel bloot gekleed terwijl zij totaal bedekt was. Dat voelde heel ongemakkelijk. Toch benaderde ik haar. Ik legde uit wat ik deed, toevallig had ik een fotoboek bij me van mijn vorige project, dat overtuigde haar.”

Ze ontmoette de vrouw eerst in een islamitisch centrum, daarna bij haar thuis. „Toen begon het balletje te rollen, want zij kende meer niqaabdraagsters en via het netwerk van mijn vorige project kwam ik daarna in contact met nog meer vrouwen.”

Ik wilde weten hoe het voelt. En inderdaad, de agressie is groot

In totaal interviewde Aukema dertig vrouwen over de gezichtssluier en wist ze er 21 voor de lens te krijgen. „Niet iedereen wilde op de foto en ik heb alle vrouwen volledige inspraak gegeven. Als er bijvoorbeeld te veel huid of vorm te zien was, mochten zij dat aangeven. Daardoor zijn soms goede foto’s afgevallen, maar goed, dat was ook de afspraak.” Ze heeft bewust alle gefotografeerden anoniem gelaten. „Ik wilde ze niet blootstellen aan mensen die, om het maar even netjes te zeggen, heel kritisch kijken naar dit project.”

Hoe kijkt ze er, drie jaar later, tegenaan? „Ik zal als niet-moslim nooit helemaal begrijpen hoe het is om je graag te sluieren, maar het is me wel duidelijk geworden dat deze vrouwen echt liefde koesteren voor dit kledingstuk. Zij zeggen: ik bepaal zelf wat je wel of niet van mij te zien krijgt.”

Ze wijst erop dat feministen in de jaren 70 datzelfde argument gebruikten ter verdediging van hun autonomie. „Dat heeft me wel aan het denken gezet. Als je het recht hebt om je uit te kleden, heb je ook het recht om je aan te kleden.”

Too Busy Being Awesome, van Saskia Aukema. Te zien vanaf 1 mei tot 8 juni in Het Nutshuis, Riviervismarkt 5, Den Haag, nutshuis.nl. Crowdfunding voor het boek op voordekunst.nl/projecten/5142