Toen ze zelf twintig was, reed ze op een motor door Bamako en hoorde op elke straathoek haar eigen muziek uit de cassettedecks schallen. Ze was jong, mooi, controversieel en na een harde jeugd viel er eindelijk iets te vieren. De Malinese jeugd van tegenwoordig is niet heel anders dan zij toen was, zegt zangeres Oumou Sangaré (49), en ook niet anders dan de Europese jeugd. „Ze willen naar de club, dansen.”
Maar dan wel op andere muziek. Dus is er nu Mogoya, een plaat vol afrobeat en natuurlijk haar krachtige stem. Oumou Sangaré, één van de grote zangdiva’s van Afrika, is na acht jaar stilte terug met een band van jonge muzikanten en een team van avontuurlijke producers. Op het album klinken naast traditionele instrumenten synthesizers, elektrische gitaar en de drums van afrobeatuitvinder Tony Allen.
De teaser van Mogoya.
Ze ziet wel een ander belangrijk verschil tussen het Mali van nu en dat van haar loodzware kindertijd. „De strijd voor gelijke behandeling tussen mannen en vrouwen heeft wat opgeleverd. Vrouwen hebben inmiddels meer kansen.”
Heel Mali draaide ‘Moussolou’
Dat is voor een groot deel haar eigen strijd geweest. De vrouw die met haar sieraden speelt terwijl ze zelfverzekerd, zakelijk bijna, antwoord geeft op de vragen, is van heel ver gekomen.
Het is nauwelijks voor te stellen hoe geschokt het conservatieve Mali was toen een meisje zich in 1990 op een erotische manier uitte in popsongs en ook nog het lef had om mannen de maat te nemen. Haar debuutcassette werd honderdduizenden keren verkocht, om over de kopietjes nog te zwijgen. Heel Mali draaide Moussolou (‘vrouwen’) en al snel bereikte Sangaré ook de westerse markt. Sindsdien heeft ze zich altijd uitgesproken, in liedjes en bij hoogwaardigheidsbekleders, tegen kindhuwelijken en polygamie. De boodschap leverde haar evenveel vijanden als fans op.
Luister hier Moussolou.
Kostwinnaar op je dertiende
Tegenwerking en obstakels lijken haar alleen maar aan te sporen, een eigenschap die gestalte kreeg in haar vroege jeugd. Toen ze een peuter was ging haar vader er vandoor met zijn tweede vrouw. Haar moeder was niet in staat de grote kinderschare zelf te onderhouden en nam de vijfjarige, getalenteerde Oumou mee als zangeres naar bruiloften en doopfeesten. Op haar dertiende was ze de kostwinner voor de familie.
Op het nieuwe album zingt ze in een liedje over zelfmoord: ook al lijd je nog zoveel, doe het niet. Oumou deed het immers ook niet. Ze licht toe: „Het lijden heeft ervoor gezorgd dat ik de Oumou ben die je nu ziet.”’ Ze praat vaak over zichzelf in de derde persoon. Erg spraakzaam is ze niet. Het kan de vermoeidheid van het reizen voor de Europese promotie zijn, of de natuurlijke houding van de zakenvrouw. Want dat is ze inmiddels. De acht jaar tussen het nieuwe en haar vorige album was vol investeringen en succes. Ze wil een voorbeeld zijn voor andere vrouwen. „Ik laat hen zien dat je met moed en hard werken onafhankelijk kan worden.”
Zakenimperium van rijst en SUV’s
Als het over dat deel van haar leven gaat, wordt ze enthousiast. Ze pakt haar telefoon om foto’s van haar nieuwste project te laten zien: veertig nieuwe, traditionele huizen in aanbouw op haar eigen festivalterrein in Wassoulou, het groene zuiden van Mali met de muzikale tradities van jagers. De meeste andere zakelijke successen spelen zich af buiten de muziek. Ze runt een boerderij met eigen rijstvelden, waarvan ze de opbrengst verhandelt als ‘Oumou Sangaré Rice’. Ze fokt er ook dieren. In Bamako heeft ze hotel Wassoulou, waar veel reizende muzikanten neerstrijken. En in samenwerking met een Chinese autofabrikant heeft ze haar eigen lijn van pick-ups en SUV’s met de merknaam ‘Oum Sang’.
Over haar zakenimperium zegt ze: „Ik heb geen geld, ik investeer alles. Wat ik wel heb is de moed om dingen in gang te zetten, die ik deel met andere vrouwen, zodat we een verandering teweegbrengen. Gelukkig zijn er sinds een paar jaar steeds meer zakenvrouwen zoals ik.”
Muziek als vredesduif
Het nieuwe album heet Mogoya, wat zich laat vertalen als ‘moderne mensen’. Hoewel ze optimistisch is aangelegd, ziet ze toch ook dat niet alle verandering vooruitgang is. „Ik merk dat we elkaar steeds vaker en makkelijker bedriegen, in liefdesrelaties, in zakenrelaties. In Mali is een oorlog gaande, en alleen liefde kan die stoppen. De traditionele muziek waarin zulke boodschappen gewoonlijk zitten horen Malinese jongeren bijna niet meer, alleen nog bij familieaangelegenheden”, zegt Sangaré. Wat haar betreft moet Mogoya die boodschap naar de club brengen.