Veiligheid kan ook verbeteren door minder regels op te leggen

Na een paar dagen binnen zitten, besloot ik een kop koffie te gaan drinken in het centrum van Rotterdam en belandde na wat omzwervingen in Leeszaal Rotterdam West. De Leeszaal is vijf jaar geleden opgericht aan het Rijnhoutplein achter de Nieuwe Binnenweg, de langste maar ook meest onveilige winkelstraat van Nederland. Het is een favoriete plek voor buurtbewoners om bij elkaar te komen. De plek wordt gerund door meer dan tachtig vrijwilligers die er taallessen, kinderprogramma’s, dichtersavonden en debatten organiseren. Twee bewoners namen hiertoe het initiatief. Deels uit frustratie dat gemeenschappelijke ruimten als de bibliotheek en het wijkgebouw werden gesloten.

Woonkamer

Niet ver van de Leeszaal bevindt zich een vergelijkbaar initiatief, De woonkamer van Meneer de Burgemeester. De woonkamer ligt aan de Burgemeester Meineszlaan in het Nieuwe Westen, een van de grootste probleemwijken in Rotterdam. Bewoners organiseren op deze plek laagdrempelige activiteiten, van filmochtenden tot discussieavonden. Je kunt er Franse les krijgen. Op andere dagen vindt een kledingruil plaats. Ook de gemeente loop je tegen het lijf. Ambtenaren van Directie Veiligheid hebben hier hun werkplek zodat buurtbewoners sneller in contact komen met de gemeente als ze vragen hebben of ergens mee zitten.

Bijzonder aan dit soort plekken is dat ze zorgen voor een positieve verandering van veiligheid in de wijk. Door samen komen en samen te werken worden er verbindingen tot stand gebracht onder de bewoners. Dit zorgt voor publieke familiariteit in de buurt, wat weer van invloed is op de veiligheidsgevoelens van bewoners. Niet alleen krijgen bewoners een lesje in diversiteit doordat personen met verschillende achtergrond elkaar tegenkomen. Ook wordt de sociale controle vergroot en de identificatie met de buurt versterkt.

Dorp maken

Gemeenschappelijke plekken die van de stad een dorp maken, komen er alleen wanneer de gemeente een handje helpt. Bijvoorbeeld door institutionele belemmeringen als ingewikkelde en ellenlange procedures weg te nemen. Dit maakt het makkelijker voor burgers om zulke plekken op te starten. Anders is de kans groot is dat ze teleurgesteld afdruipen. Bureaucratische rompslomp schrikt burgers af. Het wegnemen van de bureaucratie is helaas meer uitzondering dan regel. Veel gemeenten denken nog steeds dat gedetailleerde regels en minutieuze controles voor meer veiligheid zorgen.

Regelvrije zones

Vooral in superdiverse wijken is het de uitdaging dat bewoners meer op elkaar letten en samen maatschappelijk relevante activiteiten ondernemen. Hiervoor is het nodig dat wet- en regelgeving die belemmerend werkt voor dit soort initiatieven wordt weggenomen. Een idee is regelvrije zones in te richten om gemeenschappelijke ontmoetingsplekken in leegstaande panden mogelijk te maken. Regelvrije zones bieden een mate van zekerheid voor initiatiefnemers, creëren dus voorspelbaarheid, en maken duidelijk dat gemeenten burgers serieus willen betrekken bij de veiligheid en leefbaarheid van hun wijk. Hoe gek het ook klinkt, veiligheid kan ook gebaat zijn bij minder regels.