Mijn nieuws Podcasts Digitale krant
Terug naar de krant

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Waar stemmen de Turken precies over?

Turks referendum Als de Turken op 16 april voor een herziening van de grondwet stemmen, is de president voortaan de leider van de regering. Erdogan zou potentieel tot 2029 kunnen aanblijven.

Bij een 'Vote Yes'-bijeenkomst in aanloop naar het referendum spreekt Erdogan het publiek toe.
Bij een 'Vote Yes'-bijeenkomst in aanloop naar het referendum spreekt Erdogan het publiek toe. Foto Turkse staat

Turken stemmen op 16 april ja of nee tegen de meest radicale herziening van de grondwet sinds de invoering van de meerpartijendemocratie in 1946. Wat verandert er precies?

Het gaat om 18 amendementen op de bestaande grondwet. De belangrijkste vernieuwing is dat de president veel meer macht krijgt dan tot nu toe, ten koste van het parlement en de rechterlijke macht. Op het ogenblik is het presidentschap, formeel althans, nog een tamelijk ceremoniële functie.

Dit zijn de concrete vernieuwingen:

  1. Hoofd van de regering

    De president wordt niet alleen staatshoofd, maar ook hoofd van de regering. Hij kan naar believen ministers benoemen of ontslaan. De functie van premier vervalt. Wel zullen er een of meer vicepresidenten komen, die worden benoemd door de president.

  2. Parlement ontbinden

    De president zal het parlement kunnen ontbinden en kan desgewenst bij decreet regeren. Bij nieuwe parlementsverkiezingen moet hij wel ook zijn eigen functie neerleggen.

  3. Rechters

    De president zal meer macht krijgen over het college dat is belast met de benoeming van de hoogste rechters. Vier van de dertien rechters mag hij zelf voordragen. Wel moet het parlement zulke benoemingen bekrachtigen.

  4. Aanklagen

    Het parlement kan de president aanklagen met een meerderheid van ten minste twee derde van de leden.

  5. Twee termijnen

    De president mag twee termijnen blijven zitten, waardoor Erdogan in principe tot 2029 aan zou kunnen blijven.

  6. Noodtoestand

    De president kan de noodtoestand uitroepen, maar het parlement moet hiermee instemmen.

  7. Uitvoerende macht

    Het parlement verliest voor een belangrijk deel de controle over de uitvoerende macht, dat wil zeggen over de president en zijn regering. Leden verliezen de bevoegdheid een motie van wantrouwen tegen de regering in te dienen

    Lees ook: met een Turk is alles makkelijker, over de vraag: wat broeit er onder Turkse Nederlanders?

  8. Verkiezingen

    De volgende verkiezingen, waarbij de wijziging van kracht zou zijn, zijn voorzien voor 3 november 2019.

  9. Veto

    Een presidentieel veto kan worden weggestemd door het parlement, met een absolute meerderheid van stemmen.

  10. Politiek leider

    Een president kan, anders dan nu, leider van zijn politieke partij blijven. Dit betekent dat als zijn partij een meerderheid in het parlement heeft, hij zijn macht makkelijker kan laten gelden dan nu.

  11. Kiesrecht

    De leeftijd voor het passieve kiesrecht wordt verlaagd van 25 tot 18 jaar. Een kandidaat hoeft niet langer zijn dienstplicht te hebben vervuld.

  12. Ambtstermijn

    Verkiezingen voor het presidentschap en het parlement worden gelijktijdig gehouden. De ambtstermijn wordt verlengd van vier tot vijf jaar. Het aantal parlementsleden stijgt van 550 tot 600.

    Lees ook: ‘We willen één leider die alle macht heeft’
Meld een taalfout
Toevoegen aan
+ verzameling
Dossier
Referendum Turkije
Meer Referendum Turkije

Lees ook deze artikelen