Dit fluitconcert wil je wel horen

Rokjesdag van de vogels was in februari al. Opeens waren ze allemaal uitzinnig aan het zingen. Maar nu is het de mooiste luistertijd. Een snelcursus vogelzang.

Elk ochtendconcert heeft een vaste opbouw. Vaak stond er al iemand eenzaam op het toneel. De roodborst. In de lente trekken roodborsten moeiteloos een nacht door, rondborstig zingend, vooral bij maan- en kunstlicht. Erg romantisch, hoewel mensen ook wel vanuit bed twitteren: „Er zit hier een *** van een vogeltje te gillen als een gek. Wie is dat?”

Deze vogel kan behoorlijk hard opereren, maar klinkt toch altijd fijnbesnaard. Het subtiele uitfaden van zijn dwarrelende fluitklanken geeft iets aarzelends aan het dier dat verder één bonkje zelfovertuiging is.

Voor zonsopkomst

Zo’n twee uur voor zonsopkomst treden andere solisten aan. Eerst de merel – „De morgenmerel gorgelt/ bekers bittere wijn”, dichtte Gerrit Achterberg – en al snel de stevig met bebob-strofen improviserende zanglijster. Die is gewoon zijn eigen dichter: ‘tuuduut tuuduut tuuduut/ piejoet piejoet piejoet/ pjiew pjiew pjiew/ tixí tixí trruuoe’.

De morgenmerel gorgelt / bekers bittere wijn

Een uur voor zonsopkomst – eerst voorzichtig, dan met groeiend zelfvertrouwen – zetten steeds meer zangers hun partijen in. Heggenmus, winterkoning, koolmees, tuinfluiter, vink, boomkruiper – en later in het voorjaar ook de teruggekeerde expat tjiftjaf. Zijn zang is zijn naam, maar let op de kunstige invulknarsjes. De heggenmus klinkt als een versneld Bach-trompetje, de winterkoning idioot hard voor zijn formaat – met tussen de zuivere maar wilde tonen in zijn partituur een lange scherpe roller.

De koolmees valt vaak terug op dezelfde tertsen, als een ziekenauto. De tuinfluiter – alleen in de betere tuinen die bijna landgoed zijn – klinkt als een versnelde en nog iets melancholiekere merel, besluiteloos ook. De vink heeft zijn slag, de boomkruiper een ijl strofe’tje.

Nog een half uur

Een half uur voor zonsopkomst wordt het gevoelige zielen al bijna teveel. De houtduif voegt een lekker lui onderliggend Zuid-Amerikaans ritme toe. Als op een multicultureel feestje gooit de zwartkop er galmende jodelklanken overheen, jubelend maar met donkere ondertoon. Pimpelmees en glanskop twitteren hun kwetsbare mezenpartijtjes; de pimpelmees si-si-suurrrr-t graag. En hoort, vanuit de tuinen van mensen die het beter hebben dan u: een sardonisch uitlachende groene specht.

Dageraad

Nu komt ook nog eens de zon op. De grote bonte specht laat zijn geroffel op fijn resonerende takken horen, de spreeuw steekt tussen virtuoos snelle Charlie Parker-solootjes zijn vuurpijlen af. En daar is de groenling, die tussen kanarische tonen confronterend lelijk en misprijzend knarst, ‘dsjruuuuuuh’ – hij doet denken aan de hoogtijdagen van de gesubsidieerde improvisatiemuziek.

Ondertussen is een miskend genie vrij stilletjes aan iets groots bezig, de Vlaamse gaai – creatief improviserend zonder wanklanken.

Die subtiliteit gaat vrijwel ten onder in het testosteron dat nu luid door de bomen kolkt en van de dakranden afdruipt. Veel vroege zangers zijn nog steeds van de partij, al stappen ze af en toe het podium af voor een snack. Er komen nog wat late huismussen bij, met syncopische tjilps. Een houtduif in baltsvlucht zorgt daarboven voor applaus, met hoorbaar klappende vleugels. En dan dunt het gezelschap uit, steeds meer stemmen vallen weg, over blijft het kwetteren van publiek – de mussen, die straks hun jassen zullen gaan halen. De concertreeks loopt tot half juni. Gratis.

Luister naar het achttienstemmige vogelorkest, beginnend met de roodborst en eindigend met de huismussen. Tweeënhalf uur - van twee uur voor zonsopgang tot een half uurtje erna - in tweeënhalve minuut.

Vogelconcert Hans Steketee. Techniek Koen Smeets.
Bron vogelgeluiden: Vogelbescherming.nl, vogelgeluid.nl, vogelproblemen.nl en natuurpunt.be