‘NAM op afstand? Er verandert niets’

Het gegrinnik uit de zaal is zaterdag in conferentiecentrum Vita Nova in het Groningse Middelstum de beste thermometer van de sfeer. Aandachtig wordt er geluisterd naar sprekers op het symposium over aardbevingsschade aan huizen. Maar als blijkt dat gepresenteerde gegevens of een bepaalde theorie van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) komen – dan rijst er een zacht gelach op uit de zaal.

In Middelstum kwamen ze dit weekend bij elkaar, de Groningers van het burgerinitiatief Onafhankelijk Meten Effecten Mijnbouw (OMEM). Doel van de dag: met inwoners van de provincie praten over de „mazen in het meetnet”. Hoe kunnen we zelf bevingen meten? Wat nemen onafhankelijke meetplatforms waar? De gegevens van de NAM zijn volgens de aanwezigen immers vaak onbetrouwbaar, onduidelijk of zelfs onvindbaar.

Het symposium, met circa 150 aanwezigen, volgt een dag nadat bekend werd dat de NAM – een joint venture van Shell en ExxonMobil – zich terugtrekt uit de schadeafhandeling in Groningen. Een nieuwe ontwikkeling: eerst liep de afhandeling via het Centrum Veilig Wonen (CVW), een uitvoeringsinstantie van de NAM zelf. Voortaan neemt Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders, die door het kabinet is aangesteld om de gasproblematiek op te lossen, de afhandeling waar.

Maar daar halen ze deze zaterdag in Middelstum hun schouders over op. De NAM, het ministerie van Economische Zaken – wie ziet een verschil? De NCG was vrijdag bijvoorbeeld een groot fan van een rapport dat alle schadeclaims buiten het officiële bevingsgebied afwees. Dat stemt wantrouwend. Spreker en bouwkundige Theo Elsing: „De Coördinator is dusdanig verbonden aan het ministerie dat je je kunt afvragen of de maatregelen helpen”.

Volgens hem is het simpel: de NAM trekt de frontlinie een stukje terug, maar dat is alles. Veel gepraat, maar in feite verandert er niks.

Lees ook: Wat stemmen ze in het Gronings aardbevingsgebied?

Nee, voor de mensen bij het OMEM zal er echt meer moeten gebeuren – als het niet al te laat is. Een urenlange technocratische persconferentie zoals die van Alders op vrijdag? Dat is een grote poppenkast „van boven”. Een verhaal van een spreker over positiviteit en samenwerken bij metingen met de NAM? Dat schiet de zaal in het verkeerde keelgat. „Droom maar lekker door!” wordt er geroepen. Organisator Hilda Groeneveld : „Er kan pas samengewerkt worden als het vertrouwen terug is!” Applaus.

Strijdbaar

Sommige aanwezigen zeggen steeds strijdbaarder te worden. Democratie in Nederland bestaat niet, zegt Jan Anne Loonstra – hij wacht op een opstand, waar ze volgens hem in Den Haag „heel bang” voor zijn.

John Lanting, van de actiegroep Schokkend Groningen, krabbelde met graffiti op een kantoor van de gaswinner. Fuck de NAM!, stond er. Daarna liet hij alarmen afgaan en gooide eieren tegen de ramen.

Het leverde hem een veroordeling van veertig uur werkstraf op, maar op het symposium is hij een bekend gezicht en geniet onder sommigen een bescheiden heldenstatus. „Hoeveel eieren heb je nodig om een raam ondoorzichtig te maken”, vraagt een man die lachend langs hem loopt. Zelf praat Lanting ronduit over zijn daden. „Ik kom op voor mijn rechten”.

Dat idee hangt deze dag ook impliciet boven de conferentie – al helemaal sinds vrijdag de claims buiten het officiële gebied werden afgewezen. Want over een ding is iedereen het eens: ergens anders gaat verbetering niet vandaan komen. Hoe kan je zélf strijden? Hoe gaan wíj, de Groningers, onze eigen informatie en gegevens regelen, die tot in de rechtszaal aan toe gebruikt zullen worden? Organisator Hilde Groeneveld: „Als de burgers het niet doen, gebeurt er niks.”