Even spieken: kunst onder het Rokin

Hij loopt langs de levensgrote dobbelstenen van marmer. De voorschriften waren duidelijk: wees in een goede conditie, heb geen hoogtevrees en draag warme kleren. Daarom deed Theo Visser (75) braaf een muts op en een sjaal om: „Leuk dat wij de eersten zijn. Lekker de achtergebleven poppetjes jaloers maken.” Samen met andere bewoners en ondernemers rond het Rokin mag hij een blik werpen op de kunst in metrostation Rokin.

De acht nieuwe stations van de Noord/Zuidlijn vormen elk het decor van een groot kunstproject. De metrolijn wordt daarmee het eerste museum in Nederland waar je met een ov-chipkaart naar binnen kan, volgens de gemeente Amsterdam. Pas in de zomer van 2018, wanneer de metro’s officieel gaan rijden, is de volledige collectie kunstwerken te bezichtigen. Maar nu de Rokin-kunstenaars hun werk hebben voltooid, krijgt het Amsterdamse publiek een sneak preview.

Archeologische vondsten

De tientallen mensen die op de steile roltrap naar station Rokin afzakken, zijn op weg naar het werk van de Daniel Dewar en Grégory Gicquel. Het Brits-Franse kunstenaarsduo maakte enorme mozaïeken van marmer en natuursteen op de perronwanden, waaronder een paraplu, trompet en een theepot. Het zijn uitvergrotingen van de voorwerpen die tijdens de opgravingen zijn gevonden: het station is aangelegd in een voormalig stroomgebied van de Amstel.

Ook het dierenrijk is goed vertegenwoordigd op de muren, dankzij de gevonden dierenbotjes. De bezoekers wandelen met hun camera’s en selfiesticks langs een libelle, een vlinder en een krokodil: de gravers troffen een kaak van het dier aan. Later dit jaar komen er ongeveer 8.000 archeologische vondsten in langwerpige vitrines tussen de roltrappen te liggen.

De stations moeten Amsterdam de allure geven van een wereldstad. Dat is bij het Rokin gelukt, vindt Gerald Brugman (26), een van de bezoekers. Al denkt hij dat de kunst niet te vergelijken is met die van de metro in Moskou – in 2016 door deze krant uitgeroepen tot de mooiste metro van de wereld. Maar Brugman heeft de kunst in de andere stations nog niet kunnen bekijken. Niet elk station is af en sommige kunstenaars zijn nog bezig met de uitvoering van hun idee.

Werk van Jennifer Tee op het Centraal Station. Foto Bob Siers

Alle ontwerpen zijn op de een of andere manier verbonden met het stationsgebied boven de grond. In de metrohal van Amsterdam Centraal wordt bijvoorbeeld naar de Nederlandse handelsgeschiedenis verwezen. Er zal rond juni een print verschijnen van een wandkleed met schip, een palepai, waarin 100.000 tulpenblaadjes zijn verwerkt. En in station De Pijp is een veelkleurige aquarel in de muren verwerkt, die de kleuren en de beweeglijkheid van de wijk representeert.

Ramses Shaffy

Het ontwerp voor station Vijzelgracht werd via een wedstrijd verkozen: het Ramses Shaffy Art project – in het leven geroepen nadat de wens van een groep Amsterdammers het station naar Ramses Shaffy te vernoemen niet door de gemeente werd gehonoreerd. Shaffy woonde lange tijd in de buurt van de gracht. Winnend kunstenaar Marjan Laaper ontwierp een glazen wand, die nu al schuin boven de roltrappen hangt, waarin felgekleurde led-lichten zijn portret vormen. De lijnen representeren de mensen die een belangrijke rol speelden in zijn leven. Het kunstwerk was afgelopen december eenmalig te bewonderen. Later dit jaar zullen er meer sneak previews in andere stations volgen.

Het kunstwerk van Marjan Laaper in Station Vijzelgracht. Foto Jorrit ’t Hoen

Op station Rokin zijn de reacties alvast positief. John Millerson (55) vindt de mozaïeken „heel mooi” en ook Ariadne Onclin (26) is enthousiast: „Het zijn originele ontwerpen. Een beetje realistisch. Maar waarom hangt die eend nou op z’n kop?” Ze heeft zelfs alvast een pr-stunt bedacht. „Laat iedereen op de eerste dag gratis met de metro reizen.” Vrijwillige rondleider Henk Evers (70) ziet het gnuivend aan: „Na de verzakkingen bij de Vijzelgracht waren we het pispaaltje en nu zijn we weer popiejopie.”