Mijn 93-jarige moeder schoot in de lach toen ik vertelde wat het thema van de Boekenweek was. „Verboden vruchten!” schaterde ze uit. „Daar hing Nederland in de jaren vijftig vol mee. Alles wat met seks te maken had was toen taboe. Maar wat heeft het een goede romans opgeleverd.”
Toen ik haar vroeg of ze die vruchten nu nog ergens zag hangen, antwoordde ze: „Als je ‘seks’ op je iPad intikt, word je volgens mij op je wenken bediend. Een boek hoeft je fantasie niet meer te prikkelen. Zo zie je maar, alle verboden vruchten zijn tijdens mijn leven geplukt.”
De 93-jarige liep naar haar boekenkast en greep naar Vestdijks Het verboden bacchanaal en Anna Blamans Eenzaam avontuur. „Dat waren nog eens taboe doorbrekende boeken”, zei ze. „En wat was het belangrijk dat over zulke onderwerpen geschreven werd.”
Onbewust drukte mijn moeder met die woorden op de Ctrl-Alt-Delete-knop van de moderne tijd en wiste ze het Boekenweekthema uit. Want nu er geen echte verboden vruchten meer te plukken zijn, hoef je voor een bacchanaal of een avontuur geen hedendaagse roman of verhalenbundel meer te lezen.
Ik dacht ineens aan De uitverkorene, Thomas Manns incest-roman uit 1951. Het boek, dat zich in de Middeleeuwen afspeelt, gaat over de in een pleeggezin opgroeiende zoon van de hertog van Vlaanderen en zijn tweelingzuster. Op zijn zeventiende krijgt die jongen te horen dat hij van hoge, maar onbekende komaf is en gaat hij op zoek naar zijn ouders. In Vlaanderen wordt hij verliefd op de inmiddels weduwe geworden hertogin, met wie hij trouwt. Wildere seks en grotere zonden kom je in het werk van de Duitse schrijver niet tegen. Als beide geliefden een kind krijgen, ontdekken ze dat ze moeder en zoon zijn. Ze gaan uit elkaar, de jonge vader kiest voor de kerk en brengt het tot Paus.
Het is een vreemd boek, dat zeker niet tot het beste van Thomas Mann behoort. Maar een beter smakende verboden vrucht is haast niet denkbaar. Mijn moeder betreurt het dan ook dat een fragment uit De uitverkorene geen plaats heeft gekregen in de bloemlezing liefdesverhalen en -gedichten van Katja Schuurman. Want behalve over de liefde zou deze Boekenweek toch vooral over de zondeval moeten gaan, die in de literatuur toch altijd veel mooie romans oplevert.