Dit zijn de factchecks van het debat tussen Rutte en Wilders

Live Check

Wilders (PVV): ’69 procent van de Turken in Nederland koos voor Erdogan’

Deze stelling heeft NRC al eerder gecheckt toen GroenLinks-leider Jesse Klaver een vergelijkbare uitspraak deed. Volgens de cijfers van het Turkse kiesbureau stemde 69,66 procent van de stemmers in Nederland op de AK-partij van president Erdogan, bij de parlementsverkiezingen in 2015.

Maar: nog niet de helft (46 procent) van de 245.000 stemgerechtigden stemde. En er zijn nog ongeveer 55.000 Turkse Nederlanders die niet geregistreerd staan als stemgerechtigd. Daarom kun je niet zeggen dat 69 procent van de Turken, of Turkse Nederlanders, koos voor Erdogan. Wij beoordelen deze stelling als grotendeels onwaar.

Live Check

Rutte (VVD): ’80 procent van de Turken levert een positieve bijdrage, 20 procent voelt zich sterk verbonden met Turkije’

VVD-lijsttrekker Mark Rutte beweerde tijdens het EenVandaag-debat met PVV-leider Geert Wilders dat 80 procent van de Turken in Nederland een “positieve bijdrage” levert, en “20 procent voelt zich sterk verbonden met Turkije.”

We bekijken de studie ‘Integratie in zicht?’ die het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) december vorig jaar publiceerde. Dit rapport was gebaseerd op gegevens (tot eind 2015) uit het langlopende onderzoek Survey Integratie Migranten.

Een positieve bijdrage kan van alles betekenen, dus wat dat betreft is het eerste deel van Rutte’s uitspraak moeilijk te checken. Als we het hebben over betaald werk, dan klopt zijn uitspraak niet. Van de Turkse Nederlanders heeft 54 procent betaald werk. Van de niet-westerse migranten heeft 55 procent betaald werk, bij autochtone Nederlanders is dit aandeel 67 procent.

In hetzelfde rapport staan cijfers over de mate waarin personen van Turkse origine zich thuisvoelen in Nederland. 41 procent voelt zich (heel) sterk Nederlander en ruim een kwart voelt zich (helemaal) geen Nederlander. 80 procent van personen van Turkse origine voelen zich (heel) sterk Turks. Dat slechts 20 procent zich sterk verbonden voelt met Turkije, is onwaar.

Live Check

Rutte (VVD): ‘We zagen in 2016 de grootste daling van de werkloosheid in 10 jaar tijd.’

Premier Rutte lijkt hier het persbericht dat het CBS op 19 januari verstuurde uit z’n hoofd te hebben geleerd. De kop van dat bericht luidde In 2016 sterkste daling werkloosheid in tien jaar. In de toelichting staat ‘Was in december 2015 nog 6,6 procent van de beroepsbevolking werkloos, een jaar later was dit 5,4 procent. Tien jaar geleden, in 2006, was er voor het laatst sprake van een daling van deze omvang.’

Uit de kerngegevens van de Nederlandse economie van het Centraal Planbureau, aangevuld door de decemberraming, over de jaren 2003-2017 blijkt hetzelfde. In absolute termen bedroeg de werkloze beroepsbevolking volgens het CPB in 2016 540.000, dat was 12,1 procent minder dan de 614.000 in het jaar ervoor. In de periode 2005-2006 daalde de werkloosheid volgens het CPB met ruim 14 procent van 489.000 tot 419.000.

Live Check

Wilders (PVV): 1 op de 5 ouderen is ondervoed

Iedere dag sterft in Nederland minimaal één persoon aan de gevolgen van ondervoeding. In ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen is een op de vijf personen ondervoed. Dit bleek in september 2014 uit het rapport ‘Ondervoeding Onderschat’ van onderzoeksbureau SEO. Dit rapport werd toen aangeboden aan het ministerie van Volksgezondheid. We hebben niet de beschikking over actuelere cijfers, toch beoordelen we deze stelling als waar.

Live Check

Wilders: 60% van de dementerenden wordt gedrogeerd

PVV-lijsttrekker Geert Wilders zei tijdens het EenVandaag-debat met VVD-leider Mark Rutte dat 60 procent van de dementerenden wordt gedrogeerd. In de zorgsector gaat het dan om het toedienen van psychofarmaca of antipsychotica. Ofwel: kalmerende medicijnen voor dementerende mensen.

De PVV baseert zich op een Kamerbrief, meldt Fleur Agema op Twitter. De 60 procent die in de brief wordt genoemd, gaat echter over een kleine deelpopulatie. Uit bredere onderzoeken kwamen andere cijfers.

Het Trimbos-instituut kwam in 2015 met de Monitor Woonvormen Dementie. Daarin staat dat “nog altijd een kwart van de bewoners middelen als antipsychotica” worden voorgeschreven. Die cijfers kwamen uit 2011.

Sytse Zuidema, specialist ouderengeneeskunde, doet al jaren onderzoek naar het gebruik van antipsychotica in de zorg voor dementerenden. Zuidema gaat ervan uit dat één op de drie ouderen antipsychotica krijgen. Wel krijgen ouderen in het ene verpleeghuis veel meer medicatie dan in andere verpleeghuizen. Volgens Zuidema ligt het verschil tussen de 7 en 70 procent.

Dit zijn onderzoeken naar dementerenden die in een instelling wonen. Jan Hamers, hoogleraar Ouderenzorg aan de Universiteit Maastricht, kwam in 2014 met een onderzoek naar verzorging van thuiswonende dementerenden. Bijna de helft van hen heeft te maken met een vorm van vrijheidsbeperking, ontdekte Hamers. Dit gaat echter over veel meer dan het gedwongen toedienen van medicatie. Het op slot doen van een deur of iemand gedwongen douchen hoort er in dit onderzoek ook bij.

Dat 60 procent van de dementerenden wordt gedrogeerd, strookt niet met verschillende onderzoeken. We beoordelen deze stelling als onwaar.

Live Check

Wilders (PVV): ‘In het laatste kwartaal van het vorige jaar zijn er weer 11.500 vluchtelingen binnengekomen’

Volgens PVV-leider Geert Wilders zou uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijken dat er in het laatste kwartaal van 2016 in Nederland 11.500 vluchtelingen bijgekomen zijn. Dat zijn in totaal 45.000 vluchtelingen erbij per jaar, zei hij, en daar komen de nareizende familieleden volgens Wilders nog bij.

Het CBS heeft vorige week nieuwe cijfers gepresenteerd over het aantal asielaanvragen. Dat is iets anders dan het aantal vluchtelingen: pas bij een ingewilligd verzoek krijgt iemand de vluchtelingenstatus.

In het laatste kwartaal van 2016 deden in totaal 5.515 mensen een eerste asielaanvraag in Nederland. Daarnaast kwamen er 5.990 zogenoemde “nareizigers”. Bij elkaar opgeteld zijn dat 11.105 mensen. Maar Wilders zei dat bovenop het getal van 11.500 mensen de nareizigers moeten worden opgeteld. We beoordelen die uitspraak als onwaar.