Stemadviezen van een verpleegkundige, pensioenexpert, milieuactivist en anderen

ChristenUnie waakt over de rechtsstaat

Maxim Februari: wil je de rechtsstaat in het digitale tijdperk behouden, dan stem je op de ChristenUnie

Door nieuwe technologieën verandert er van alles op het gebied van democratie en recht. De democratie verandert zodra we politieke beslissingen niet meer baseren op wat mensen willen, maar op wat ze doen. Zodra we bijvoorbeeld de macht niet meer verdelen op basis van verkiezingen, maar met behulp van data-analyse, en dus op grond van gedrag.

De rechtsstaat verandert als wetten en regels niet langer op papier worden gezet, maar steeds vaker worden opgenomen in het script van de dingen, in de software van auto’s en steden zelf.

Politieke partijen moeten nu keihard werken aan checks and balances in een technologisch tijdperk. Zorgen voor rechtsstatelijke bescherming, oftewel de bescherming van de burger tegen de macht. Maar dat doen ze niet. Ze laten met hun programma’s zien dat ze überhaupt geen zier om die hele rechtsstaat geven. PVV, VVD en SGP zijn de ergsten.

Uit onderzoek van de Orde van Advocaten blijkt dat slechts één partijtje moedig standhoudt: de ChristenUnie. De partij heeft misschien ook geen visie op de digitale staat, maar ze ziet wel als enige debeschermenswaardigheid van rechtsstatelijke principes. En daarom vestig ik mijn hoop op de ChristenUnie.

Maxim Februari, columnist van NRC en jurist, schrijft veel over privacy en technologie.

De schande die moet worden uitgewist

Luuk van Middelaar: wil je dat Poetin méér greep op Europa krijgt, dan stem je op Wilders of Baudet.

Wil je niet dat Poetin het hier voor het zeggen krijgt, dan stem je op VVD, PvdA, D66 of GroenLinks. Want alleen deze vier partijen steunden vorige maand in de Tweede Kamer de ratificatie van het Oekraïneverdrag. Deze stemming was de geopolitieke toetssteen waarlangs PVV, SP maar ook Buma’s CDA faalden. Bovendien, zo vaak slaan kwesties van oorlog en vrede niet binnen in Den Haag.

Poetin wil, net als Le Pen, Wilders en Baudet, de Europese Unie opblazen. Hoe verdeelder en zwakker wij zijn, hoe sterker de Rus is. Alles haalt hij uit de kast: hacking, nepnieuws, intimidatie, propaganda, oppoken van nationalisme, financiering van anti-Europese partijen. Trump in het Witte Huis was een klapper.

Dit geweld vraagt van democratisch Europa om een gesloten front. Stoere woorden tellen niet, daden wel. Kort nadat Moskou de Krim afpakte van Oekraïne, sloten de 28 EU-landen een akkoord met het land. Drie jaar later staat uitgerekend Nederland – aan boord van de getroffen MH17 zaten 298 mensen van wie er 193 de Nederlandse nationaliteit hadden – als enige niet voor onze handtekening. Dit is een schande die enkel VVD, PvdA, D66 en GroenLinks willen uitwissen. Wat ik woensdag 15 maart stem, houd ik in vrijheid voor mezelf.

Luuk van Middelaar is columnist van NRC, politiek filosoof en hoogleraar Europees Recht en EU-studies.

Arrogante kongsi verdient tik op vingers

Ronald Sörensen: Ben je voor democratie, dan stem je op Wilders.

Volg regelmatig het nieuws, en u begrijpt dat onze regenten het gevaar van de islam chronisch onderschatten wanneer zij vertellen dat die religie niets te maken heeft met de terreur die het vrije Westen teistert en dagelijks bedreigt. Al decennia worden we bewust verkeerd voorgelicht om te voorkomen dat we concluderen dat die multiculturele samenleving helemaal niet zo ideaal is.

Zelf denken wordt door onze machthebbers absoluut niet op prijs gesteld. Referenda worden genegeerd, burgemeesters worden benoemd en de kieslijsten worden in achterkamertjes samengesteld; slechts een handvol politici haalt de kiesdeler. Dat wil het partijpatriciaat graag zo laten.

De regentenpartijen hebben twee dingen gemeen. Ze willen hun ondemocratische stelsel behouden en ze fulmineren tegen boodschapper Geert Wilders. Daarbij worden ze volop geholpen door hun politieke vrienden bij de media en in de sociale ‘wetenschap’. Nu is het moment om die arrogante kongsi een stevige tik op de vingers te geven. Daarom stem ik op de PVV van mijn vriend Geert.

Ronald Sörensen was Eerste Kamerlid voor de PVV.

Lees ook: De ombudsman over de ideologische koers van NRC: Stemadviezen in de krant? U moet het vooral zelf uitzoeken

PvdA trekt farmaceut het hardst aan zijn jas

Maria Bakker: ben je voor betaalbare medicijnen, dan stem je PvdA.

Ik ben een gespecialiseerd verpleegkundige in een gespecialiseerd ziekenhuis, het luxe segment in de zorg, zeg maar. Van bezuinigingen op de werkvloer merk ik dan ook niet zo veel.

Mijn salaris is niet slecht en er zijn doorgaans voldoende middelen om mijn werk naar behoren te doen – in tegenstelling tot in verpleeghuizen en in de wijk- en buurtzorg.

Ik wil u wijzen op de prijs van revolutionaire nieuwe medicatie, ontwikkeld om kanker te bestrijden. Deze medicijnen zijn nu bijna onbetaalbaar en zullen op niet al te lange termijn helemaal onbetaalbaar worden. Veel van deze medicijnen wachten, ongeduldig, tot ze veel levens kunnen gaan redden. Maar dan moeten ze wel betaalbaar blijven.

Dat een gedreven en gepassioneerde ontwikkelaar ruim wordt beloond voor het uitvinden van dit soort bijzondere middelen, begrijp ik. Echter, al te vaak houdt de farmaceutische industrie de prijs te lang kunstmatig hoog – en pakt zo het grote geld. In deze gevallen moet de overheid hard op de rem trappen.

Van alle partijen benoemt de PvdA dat voornemen, om de farmaceut aan zijn jasje te trekken, het sterkst.

Laat de nieuwe medicatie tegen een fatsoenlijke prijs op de markt komen. Dan houden we meer geld over voor de zorg in bijvoorbeeld verpleeghuizen en wijk- en buurtzorg. Dan ook zijn deze medicijnen beschikbaar voor iedereen die ze nodig heeft.

Maria Bakker werkt als oncologisch verpleegkundige.

Dijkhoff neemt de leraar serieus

Ton van Haperen: gun je elk kind goed onderwijs, dan stem je op Klaas Dijkhoff (VVD).

Niet omdat Dijkhoff (nu staatssecretaris Veiligheid en Justitie) spannende opvattingen heeft over het schools leren van kinderen. Die heeft hij niet. En dat is maar goed ook. Want politieke opvattingen leiden al decennialang tot verslechtering van het onderwijs. Minister Jo Ritzen (PvdA) voerde in de jaren negentig een bekostigingsstelsel in dat het tot de dag van vandaag onmogelijk maakt om budget van het ministerie naar de leraar en zijn klas te transporteren. Het geld gaat eerst naar de colleges van besturen, die daar eigen beleid mee maken. Tineke Netelenbos (PvdA) en Jacques Wallage (PvdA) dwongen als staatssecretaris in dezelfde tijd de basisvorming en het studiehuis af.

Die vernieuwingen mislukten. Marja van Bijsterveld (CDA), minister en staatssecretaris, voerde een maatschappelijke stage voor pubers in. Die werd een jaar na invoering alweer afgeschaft.

Ook de huidige staatssecretaris Dekker (VVD) laat een recept voor ellende achter, met een raar beroepsregister, een nu al mislukte curriculumherziening, en dat alles wordt gelardeerd met hetzelfde studiehuis-getetter als in de jaren negentig.

Het onderwijs heeft niet iemand nodig met verstand van zaken, maar iemand met verstand. Het heeft behoefte aan een luisterend oor dat signalen oppikt van leraren, leerlingen en ouders. Aan een rustige stem die vervolgens zegt: Zo gaan we het doen. Gezaghebbend en wijs. Klaas Dijkhoff is de slimste mens van Nederland. Hij heeft dat gezag.

Ton van Haperen is leraar en publicist. Hij leidt ook leraren op.

GroenLinks zorgt voor het klimaat

Marjan Minnesma: wil je over vijftig jaar een leefbare beschaving, dan stem je op GroenLinks.

Als je graag over de lange termijn nadenkt, dan stem je op een partij die de ontwrichting van het klimaat als gevolg van overvloedig gebruik van olie, kolen en gas serieus neemt. Op een partij die de overgang naar een samenleving die draait op zon, wind en aardwarmte nastreeft en de opwarming van de aarde daadwerkelijk onder de 1,5 graden wil houden. Op een partij die binnen twintig jaar van aardgas af wil en alle huizen en andere gebouwen energieneutraal wil maken.

Ook kassen kunnen op diepe aardwarmte draaien – zonder gas dus. Zelfs kunstmest kan zonder gas worden gemaakt, met behulp van elektrolyse. Dat betekent: gaskraan dicht en meer windenergie op zee, meer windenergie op land (waar dat kan) en meer zonnepanelen op alle onbenutte zonnige oppervlakken.

De industrie moet veel meer energie besparen en moet meer elektriciteit uit zon en wind halen. Een fossielvrije circulaire economie staat vooral op de agenda van de Partij van de Dieren, GroenLinks, ChristenUnie en D66.

Wil je een partij die zo’n fossielvrije circulaire economie hoog in het vaandel heeft staan, die een flink aantal zetels lijkt te gaan halen en die kans maakt op regeringsdeelname, dan stem je GroenLinks.

Marjan Minnesma is directeur van Stichting Urgenda, organisatie voor duurzaamheid en innovatie

Van Marianne mag je wiet telen

Arno Adelaars: wil je ongestraft wiet telen, dan stem je op Marianne Thieme van de Partij van de Dieren.

Of in ieder geval links van het midden, en nooit christelijk. Want hoe links een christelijke partij ook moge zijn, wiet is en blijft het werk van de duivel.

De ironie wil dat de partijen die zich sterk maken voor law and order (VVD, CDA, PVV), het verbod op de kweek van wiet willen handhaven, terwijl de rampzalige gevolgen van dit beleid overduidelijk zijn. Ripdeals, liquidaties en bedreigde burgemeesters zijn het gevolg van de jarenlange heksenjacht op wietkwekers. Door die harde aanpak is de wietkweek immers in handen gekomen van criminelen.

Was dat de bedoeling van de rechtse fatsoensrakkers? Naar schatting de helft van het budget van de politie gaat op aan de war on drugs. Wordt het geen tijd om dat geld uit te geven aan de bestrijding van echte boeven?

Toch, deze verkiezingen gaan over meer dan legalisering van wiet. Wat blijft er over van deze aarde voor mijn kinderen en kleinkinderen? Ik hou van planten maar er is geen Partij voor de Planten. Dus wordt het de Partij voor de Dieren. Ik stem op Marianne Thieme.

Arno Adelaars is drugsonderzoeker. Hij was mede-auteur van ‘Ayahuasca: Rituals, Potions and Visionary Art from the Amazon.’

Mijn moeder stemt op Simons. Door mij

Tofik Dibi: ben je voor integratie, dan stem je D66, GroenLinks of Artikel 1.

Ik ben oom van twee blonde en blauwogige en van drie bruinharige en bruinogige neefjes en nichtjes en gun ze allemaal dezelfde rechten. Ik wil erop kunnen vertrouwen dat partijen, zelfs in de meest turbulente tijden vol angst voor terreur, zich niet laten verleiden of intimideren tot het beknibbelen op onze burgerrechten.

„Probeer je even voor te stellen hoe het is om een jongen van zeventien te zijn, van migrantenouders, geboren aan het begin van deze eeuw?”, vroeg Jesse zich hardop tijdens een van de lijsttrekkersdebatten af. Deze vraag ging over mijn neefjes en nichtjes en over zoveel andere jongeren die tot op heden verdacht worden gemaakt om geen andere reden dan hun afkomst. De politieke empathie die Jesse op nationale televisie aan een miljoenenpubliek toonde, maakt dat mijn hart nog altijd bij GroenLinks ligt - en mijn stem ook.

Tegelijkertijd ben ik getuige van de manifestatie van een zwarte vrouw die voor de duvel niet bang is en vecht voor gelijkwaardigheid. Dat is voor mij het belangrijkste issue van deze tijd. Na een aantal verwoede pogingen is het mij gelukkig gelukt mijn moeder te overtuigen op Sylvana Simons te stemmen.

Tofik Dibi is voormalig Tweede Kamerlid van GroenLinks.

Ouderen moeten aan tafel, niet op het menu

Bernard van Praag: wil je je pensioen veilig stellen, dan stem je op 50Plus.

Ongeveer 3,5 miljoen gepensioneerden hebben de laatste acht jaar grotendeels geen indexatie ontvangen. Een aanzienlijk aantal pensioenen is bovendien gekort.
Ook andere maatregelen hebben ertoe bijgedragen dat de koopkracht van gepensioneerden ten opzichte van die van werkenden met circa 30 procent is achtergebleven. Vaak wordt dan gewezen op de benarde situatie van pensioenfondsen. Uitgaande van een rendementsverwachting van ca. 1,5 procent, die volgens de wet moet worden toegepast, is dat de uitkomst.

Dit uitgangspunt is niet realistisch. De Nederlandse pensioenreserves zijn de laatste acht jaar verdubbeld, ondanks de crisis. Dat is een rendement van ongeveer negen procent. Ouderen en verenigingen van gepensioneerden hebben hier herhaaldelijk op gewezen; hun betogen zijn minzaam aangehoord door de Sociaal-Economische Raad, de betrokken ministers en staatssecretaris Klijnsma.

Maar het effect was nul. Ouderen zitten niet aan tafel – ze staan op het menu. Een eenvoudige oplossing zou zijn de Pensioenwet aan te passen, maar daarvoor bestaat geen meerderheid in het parlement.
Daarom stem ik bij deze verkiezingen op 50Plus, de enige partij die ouderen niet in de hoek zet als een clubje ontevredenen op wier noodkreten geen acht moet worden geslagen.

Bernard van Praag is emeritus hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam.

Wilt u belasting op vet of liever koe in de wei?

Louise O. Fresco: ben je voor duurzame voedselproductie, dan stem je … Ja, wat stem je dan?

Koeien in de wei of de stal? Robots in de kas? Biologisch en fairtrade voedsel? Van de lokale boer of geïmporteerd? Chips in iedere verpakking?

Voedsel en landbouw zijn modieus. Nooit eerder liepen partijprogramma’s zo over van ambities. Bijna iedere partij wil voedseleducatie, een ministerie Voedsel is ook populair.

Het produceren van voedsel verstoort de natuur en brengt altijd ecologische, economische en sociale kosten met zich mee. Gezondheid is een kwestie van vele factoren – niet van individuele voedingsmiddelen. Wie zich zorgen maakt om duurzame en gezonde landbouw en voedselvoorziening, moet weten dat duurzaamheid altijd leidt tot het afwegen van ongelijksoortige doelen.

Dus partijen die suggereren dat je tegelijk goedkoop, diervriendelijk, zonder milieuschade en handel Nederland kan voeden, doen aan volksverlakkerij. Bepaal zelf of u dierenwelzijn zwaarder vindt wegen dan broeikasgassen, genetische technieken wilt uitsluiten, liever kleinschalig geproduceerd voedsel wilt en of u een belasting op suiker, vet en vlees wenst.

Ik wil op een partij stemmen die erkent dat er gekozen moet worden tussen doelen, bereid is te investeren in voortschrijdende kennis, zoekt naar meer duurzame oplossingen en staat voor transparantie in de voedselketen. Helaas is er geen partij die alles biedt. Wat ik stem, weet ik niet: ik ga nog eens kritisch alle beloftes doorspitten.

Louise O. Fresco is columnist en voorzitter van de Raad van Bestuur Wageningen U&R

Bij D66 ben je veilig

Kees Homan: maak je je zorgen om de veiligheid in Nederland, dan stem je op Alexander Pechtold van D66.

Als lid van D66, sinds 1985, stem ik op deze partij. Hoewel ik het niet altijd met alle partijstandpunten eens ben, geven vooral de nadruk op de democratische rechtsstaat, de internationale oriëntatie, de oplossingsgerichtheid en de tolerantie voor andere meningen bij mij de doorslag.

Al zie ik een Europees leger voorlopig niet zitten. Het zijn de hoofdsteden die dienen te beslissen over zaken van leven en dood, over de inzet van militairen. Ook vind ik de voorgestelde verhoging van het defensiebudget van 8,7 naar 9,2 miljard euro over de komende vier jaar onvoldoende om het gemiddelde Europese percentage van 1,45 procent van het BNP te bereiken.

Maar behalve de input (het geld) is de output van een krijgsmacht ook belangrijk. De interne en externe veiligheid in Nederland is vooral te optimaliseren door internationale samenwerking. D66 geeft daar dan ook terecht prioriteit aan. Dit bevordert de effectiviteit en de efficiëntie. Voorbeelden hiervan zijn de Belgisch-Nederlandse maritieme en ‘luchtruime’ samenwerking, de integratie van twee Nederlandse brigades in Duitse divisies en het European Air Transport Command op de vliegbasis Eindhoven.

Internationale samenwerking is ook belangrijk voor de rol van preventie in de bestrijding van terrorisme.

Daarom stem ik op 15 maart op Alexander Pechtold.

Generaal-majoor der mariniers b.d. Kees Homan is veiligheidsdeskundige.

Stem op distantie en rust

Mohammed Benzakour: zijn bijen, vissen en vogels u lief, dan stemt u op de partij die luistert naar de hartslag van de planeet.

„Onze aarde heeft kanker. Ik heb ook kanker. En de meeste mensen met kanker gaan dood […] We moeten zuinig zijn op onze planeet, en als jullie net zo denken als een astronaut, ga je van de aarde houden zoals anderen niet kunnen.”

Dit waren de laatste, indrukwekkende woorden van Wubbo Ockels. Op zijn sterfbed. Anders dan Haagse politici was hij in staat de Aarde te bezien vanaf grote afstand.

In Den Haag buitelen politici straatvechtend over elkaar heen, in de ban van banaliteiten en wanen, aangejaagd door pers en polls. Behalve destructief, heeft het grossieren in populistische prietpraat ons stilaan het zicht ontnomen op het grote geheel. De dreiging voor de mensheid is de hoofddoek noch het paasei van de Hema. Evenmin Zwarte Piet. Het echte gevaar is dat we staan te rammen op een slurf en niet doorhebben dat er een olifant aan vastzit. Tijd voor distantie. Tijd voor rust en bezinning. Dan volgt vanzelf het besef hoeveel kostbare tijd we al verspild hebben aan lariekoek. Op wie ik woensdag ga stemmen, houd ik voor mezelf.

Mohammed Benzakour, socioloog, schrijver, imker

Lees ook: aanbevelingen van lezers: hun favoriete kandidaten die niet op nr. 1 staan