Op het thema veiligheid valt straks niets te kiezen

De verkiezingen voor de Tweede Kamer staan voor de deur. Wat is de politiek van plan met veiligheid? Welke ideeën hebben de partijen over de aanpak van criminaliteit en overlast? Conclusie is dat de programma’s inhoudelijk weinig van elkaar verschillen. Fors investeren in de politie, dat willen ze allemaal. Van de PVV tot de SGP. Intensivering van de aanpak van cybercriminaliteit en een effectievere bestrijding van terrorisme, idem dito.

Maar hoe dit concreet moet gebeuren, daarover lees je niets. Alleen Christen Unie en D’66 vallen in positieve zin op met een helder uitgewerkt programma. Daarentegen maakt het CDA zich belachelijk met de sluiting van coffeeshops om de drugshandel tegen te gaan.

Weinig te kiezen

Op basis van de programma’s van de bijna dertig partijen die aan de verkiezingen meedoen, heeft de kiezer maar weinig te kiezen. Eigenlijk spreken alle partijen dezelfde taal. ‘Rechts is niet meer rechts, links is niet meer links’, constateerde oud D66-leider Boris Dittrich jaren geleden. Als gevolg hiervan is het onderwerp ‘veiligheid’ volledig gedepolitiseerd geraakt. Hiermee bedoel ik dat het is ontdaan van zijn ideologische kanten, met alle ellende van dien. Uit angst om kiezers te verliezen aan de PVV is de Wilders-agenda door alle grote partijen overgenomen.

Het maakt dan ook niets meer uit of het populisme nu van links of van rechts waait. Zo staat in het verkiezingsprogramma van de VVD: ‘Slachtoffers van diefstal worden vaker tweemaal bestolen, eenmaal door de dief en eenmaal door ons rechtssysteem.’ Wat hiermee precies wordt bedoeld, is mij een raadsel. Maar het klinkt lekker suggestief. Ook het programma van de PvdA biedt tal van passages waar geen touw aan is vast te knopen, maar die wel daadkrachtig klinken. ‘We passen nieuwe technologie toe om criminelen te bestrijden,’ schrijft de PvdA.

Flinterdun

Veiligheid is net als de Hydra van Lerna, het veelkoppige monster uit de Griekse mythologie. Elke keer als je er een kop afhakt, groeit er meteen een bij. Een volledig veilige samenleving zullen we nooit bereiken, daarvoor heeft het monster te veel koppen. Wat je wel kunt doen, is het formuleren van een langetermijnstrategie: hoe om te gaan met de resterende onveiligheid om ons heen. Daarvoor zijn principiële keuzes nodig. Zo is Jesse Klaver fel gekant tegen het economisme in de politiek, wat zoveel betekent dat de markt steeds meer functies overneemt van de overheid. Een trend die al langer gaande is op het gebied van veiligheid, met een steeds groter wordende private veiligheidsindustrie die klassieke taken als toezicht en ordehandhaving overneemt van de overheid.

Maar geen woord hierover in het flinterdunne veiligheidshoofdstuk van het verkiezingsprogramma van Groen Links. De kiezer wordt slechts getrakteerd op inhoudsloze frasen als ‘Het bestrijden van criminaliteit gebeurt gericht.’ Weliswaar heeft de PVV een duidelijk profiel als het gaat om veiligheid, maar ook hier is een uitgewerkte onderbouwing van haar plannen op het A4-tje niet te vinden. Zowel CDA als SP pleiten voor meer sociale cohesie in de wijk om de lokale veiligheid te versterken. Een insteek die ik volledig onderschrijf. Opnieuw vindt de kiezer geen inhoudelijke voorstellen hoe kan worden gewerkt aan deze positieve kant van veiligheid.

Angstvallig stil

Waar het op neerkomt, is dat de politieke partijen angstvallig stil blijven als het gaat om de toekomst van het veiligheidsbeleid. Ze raken niet voorbij de oppervlakte van het probleem en staren zich blind op het idee dat Nederland veiliger wordt met meer geld en middelen voor de politie en harder straffen. Maar wat juist nodig is, is verbeelding hoe de samenleving kan worden ingericht. Wat nodig is, zijn concurrerende en inhoudelijke visies op maatschappelijke kwesties als het veiligheidsvraagstuk. Alleen zo wordt de kiezer voor een principiële keuze gesteld.

 

Marc Schuilenburg doceert aan de afdeling Strafrecht en Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. De Politiecolumn wordt afwisselend geschreven door deskundigen uit het politieveld.