:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/03/1d3301c5-3f8b-4cbd-8109-4f94340d3573.jpg)
De sfeer in de trein is een beetje melig. „Zullen we hem vragen of hij van honden of katten houdt?”, vraagt iemand. In een coupé worden vlaggetjes opgehangen en er zijn ballonnen. Don’t Leave Me This Way van The Communards schalt uit de boxen.
Maar zodra om 11.31 uur het fluitsignaal in Roosendaal klinkt, slaat de ernst toe. Alexander Pechtold, lijsttrekker van D66, staat opeens in de bomvolle coupé. Hij krijgt koffie van een railcateraar. Hij zegt: „Ik had gehoopt dat iemand voor ouderen op zou gaan staan.” Als een blond meisje dat doet, zegt hij snel: „Nee joh, nee.”
Want dit is geen gewone trein. Dit is een Stemtrein. Bedoeld om jongeren en lijsttrekkers met elkaar in contact te brengen en om de eersten over te halen te gaan stemmen. Zo’n 850.000 achttienplussers mogen voor het eerst meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen en de opkomst onder jongeren is traditioneel de laagste van alle leeftijdsgroepen.
De Stemtrein is het vervolg op de Stembus, die de afgelopen weken al rondreed langs mbo- en hbo-instellingen en universiteiten. Op initiatief van onder anderen BNN-programmamaker Tim Hofman, die zo jongeren politiek bewust wil maken. De trein reed woensdag eenmalig van Roosendaal via Rotterdam, Den Haag, Leiden en Amsterdam naar Utrecht.
Onderwijs, immigratie, klimaat
Tussen Roosendaal en Rotterdam lijken de meeste ingestapte jongeren al van plan te gaan stemmen én al politiek geïnteresseerd. Niet echt de groep die nog wakker moet worden geschud. Er zijn studenten media en cultuur van de Universiteit van Amsterdam, die door BNN zijn uitgenodigd, en twee meisjes die naar de meet-ups van GroenLinks zijn geweest.
Ze zijn de hond-of-kat-vraag buiten Roosendaal al snel vergeten. Het gaat over échte onderwerpen: onderwijs, immigratie, klimaat. Af en toe onderbreekt Hofman de D66-lijsttrekker met een „begrijpt iedereen dit? Als het algebra is moet je het echt zeggen.” Maar Pechtold geeft heldere antwoorden.
Al zegt hij wellicht niet wat iedereen wil horen. Over het leenstelsel bijvoorbeeld, dat ervoor heeft gezorgd dat studenten en oud-studenten een gezamenlijke studieschuld van 17,9 miljard euro hebben: „Ik kan me voorstellen dat mensen balen van een schuld. Maar ik wil niet terug naar de oude situatie. Waar haal ik dan 1 miljard euro vandaan om te investeren in hoger onderwijs?”
Of als hij zegt dat de overheid banken niet kan verplichten de studieschuld bij de aanvraag van een hypotheek te negeren. „Een bank maakt een risicoafweging. Dat is heel individueel.”
Volgentitia_k Titia Ketelaar . @APechtold in de #Stemtrein over onderwijs en immigratie https://t.co/GEGOP0ijJJ
Zelf wat doen
Meer wenkbrauwen gaan omhoog als hij na Delft tegen een jongen, wiens moeder moeite heeft een baan te vinden omdat ze slecht Nederlands spreekt, zegt: „Ik ben ontzettend ruimhartig, maar na 15 jaar hier mag je ook wel zelf wat doen.” De jongen sputtert wat: „Ze doet ook haar best.” Zijn moeder had vijf kinderen op te voeden. Pechtold zegt: „Zo te zien zijn jullie niet meer zo klein.”
Shafira Kormelink (22), student communicatie en multimediadesign aan de Hogeschool Utrecht, schrok er een beetje van. „Nederlands is niet zo’n makkelijke taal. Dat was best hard wat hij zei.” Niet dat ze nu afstapt van haar plan D66 te stemmen.
Op Den Haag HS krijgt Pechtold concurrentie. VVD-lijsttrekker Mark Rutte stapt in. Het wordt dringen voor selfies, dringen tussen de cameraploegen. Bukken voor de premier, die voor de dubbeldekstrein van de NS wat lang is. Hij moet er bovendien in Leiden weer uit. In het tussenliggende kwartiertje zijn de twee het vooral eens. Maar ze zijn dan ook door een van de jongeren uitgedaagd om eens aardig te zijn.