Helende kunst voor getraumatiseerde kinderen

De communicatie loopt via gebarentaal, snapchat, de vertaalapp op de telefoon, tekeningen, en soms gewoon in het Nederlands. Al bijna zeven jaar koppelt De Cultuurkantine, in 2011 opgericht door Lisette Fleur, kinderen uit de Jeugdzorg en vluchtelingencentra aan kunstenaars. De kunstenaars wachten de kinderen op de fiets op bij het AZC, thuis of bij de instelling, en nemen ze mee naar het atelier. Daar maken de ‘kunstkameraden’ schilderijen, beelden, foto’s, films en soms een werkend muziekinstrument van takken en snaren. Er wordt gegeten, gelachen, met muziek meegezongen en soms ook alleen maar wat in tijdschriften gebladerd.

De Cultuurkantine begon met ‘Kunstkameraden’ in Brabant. Het project verloopt zo succesvol dat nu ook de provincies Gelderland, Limburg en Zuid-Holland meedoen. Om dat succes te vieren zijn op een tentoonstelling in het Van Abbemuseum in Eindhoven meer dan zeventig samenwerkingsverbanden tussen de kinderen en de kunstenaars uit de afgelopen drie jaar te zien. Het is een bont spektakel van werken, met een soms verrassend hoge kwaliteit. Toch is niet dat het belangrijkst, maar het besef dat kunst een helende factor kan zijn in de identiteitsvorming van deze getraumatiseerde kinderen.

Een ‘heel’ persoon zijn

Zo kwam Ferdaws (19) na zijn vlucht uit Afghanistan terecht in het AZC in Ter Apel. Hij voelde zich daar ‘een nul’. Na de verhuizing naar Brabant werd Ferdaws gekoppeld aan kunstenaar Ad Roefs. Roefs nam de tijd voor Ferdaws. Er was aandacht, alles kon besproken worden. Ferdaws nu: „Als Ad en ik samen aan het werk zijn, voel ik me gelukkig. Ik vergeet alles. Mijn hoofd is even helemaal leeg.”

Veel van de werken in het Van Abbe spreken van een gemis van het vaderland en de moeite die de kinderen hebben om een ‘heel’ persoon te zijn. De Syrische Amani (17) maakte een prachtige boot van gevlochten fietsbanden met in het midden een schitterend bloemstuk van knalkleurige voeringstof. De Iranese Zhaleh (16) kreeg van fotograaf en videokunstenaar Noortje Haegens een beginnerscursus fotografie die ervoor zorgde dat Zhaleh een goed zelfportret in de nacht maakte.

Er zijn ook minder geslaagde samenwerkingen: het zieke mannetje Marcos (6) dat plotseling niet meer kwam opdagen. De Angolese Elieth (12) die vijf keer met kunstenaar Lian Waas afsprak maar daarna onbereikbaar bleek. Frustrerend, want Elieths werk is ondertussen wel het beste van de hele tentoonstelling. Zij maakte samen met Waas een gefiguurzaagd, manshoog zelfportret met knalkleurige smeltkralen versierd. Nog even doorwerken en Elieth kan toelating doen bij een kunstacademie.