Mijn nieuws Podcasts Digitale krant
Terug naar de krant

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Dit staat in de verkiezings­programma’s

Programmawijzer Een overzicht van de verkiezings­programma’s. Met een handig filter lees je alleen over de partijen en onderwerpen die je het meest interesseren.

Europese Unie

Europese Unie

  • Standpunt VVD over de Europese Unie:

    De Europese Unie moet zich exclusief richten op belangrijke grensoverschrijdende kerntaken, zoals de interne markt, internationale handel, energie en klimaat en migratie. En niet bemoeien met pensioenen, zorg, wonen, ruimtelijke ordening, belastingen en uitkeringen.

    Voor een EU van verschillende snelheden. Wel een gezamenlijk buitenlands- en veiligheidsbeleid. Landen die zich stelselmatig niet houden aan begrotingsregels en andere afspraken worden geschorst. Tegen eurobonds, eurobegrotingen of ander Europese fondsen die landen met economische problemen financieren. Door hervormen Europese begroting miljarden vrijspelen voor minder afdrachten.

    Voorlopig geen uitbreiding. De interne uitdagingen van Europa zijn veel te groot om nu weer nieuwe lidstaten op te nemen.

  • Standpunt PvdA over de Europese Unie:

    De Europese Unie is er te veel voor de markt en te weinig voor de mensen. Nu is niet het moment voor grote federalistische stappen. Wat de EU wel moet doen: bevorderen van werkgelegenheid en goed werk, beheersbaar maken van het vluchtelingenvraagstuk en migratie, en aanpakken van de belastingontwijking.

    Strijden voor eerlijke detacheringsrichtlijn. Stabiliteits- en Groeipact moet meer ruimte bieden voor extra investeringen. Als de werkloosheid hoog is in een land mag het begrotingstekort boven 5 procent komen. Het pact kent nu te veel regels, dat moet minder. Het budget van de Europese Unie anders; minder geld naar landbouw, meer naar duurzame groei.

    De EU wordt nog maar beperkt uitgebreid. Alleen de afspraken hierover met Albanië, Bosnië-Herzegovina, Macedonië, Montenegro, Servië en Kosovo worden nagekomen. Turkije kan kan alleen lid worden van de EU als het daadwerkelijk aan alle voorwaarden voldoet.

  • Standpunt PVV over de Europese Unie:

    Nederland moet uit de Europese Unie.

  • Standpunt SP over de Europese Unie:

    Eerst onderhandelen over nieuw verdrag dat zelfstandigheid landen vergroot, de Europese Commissie moet louter een uitvoerend orgaan worden. Dan een referendum over de afgeslankte Europese Unie.

    Voor een kleinere begroting en kleine afdracht van Nederland. Reguleren arbeidsmigratie via tijdelijke werkvergunningen. Werken onder cao-loon mag niet.

    De Europese Centrale Bank handelt te veel in het belang van banken en te weinig in het belang van burgers: de bank moet naast prijsstabiliteit ook werkgelegenheid dienen. Regering moet rekening houden met een ontvlechting van de euro en zich daarop voorbereiden. Het Stabiliteits- en Groeipact moet op de schop: volledige nationale zeggenschap over het begrotingsbeleid. Europese begrotingsregels moeten plaatsmaken voor beleid dat meer investeringen in de samenleving mogelijk maakt. Inkomenssubsidies voor boeren afbouwen. Verhuiscircus Europees Parlement moet stoppen.

    Voorlopig geen uitbreiding. Turkije kan onder de huidige omstandigheden geen lid worden. Uitbreidingen moeten altijd met referendum aan bevolking worden voorgelegd.

  • Standpunt CDA over de Europese Unie:

    Gezamenlijke aanpak binnen de Europese Unie bij thema’s als veiligheid, klimaat, energie, vluchtelingenbeleid en economische stabiliteit is dringend nodig om het vertrouwen in de EU te herstellen. Op andere dossiers moet samenwerken af gewogen worden.

    We houden lidstaten aan financiële afspraken. Strengere aanpak bedrijven die Europese regels vrije verkeer stelselmatig ontduiken. Aanpassen detacheringsrichtlijn: maximaal zes maanden mogen Europeanen hier werken. De Europese Centrale Bank moet terug naar zijn leest: bezorgd over de gevolgen van het opkopen van leningen door de ECB.

    Verdere uitbreiding van de Europese Unie is geen optie. Dit geldt in het bijzonder voor kandidaat-lid Turkije.

  • Standpunt D66 over de Europese Unie:

    Tegen Nexit. Nederland moet vooroplopen in het versterken van de Europese interne markt. Daarom met Europa werken aan het bevorderen van concurrentie, terugdringen van regeldrukte en vereenvoudigen van grensoverschrijdend vervoer en werken over de grens. Voor de lange termijn zet D66 in op een volledige, democratische economische en monetaire unie. Dit betekent een grotere Europese begroting.

    Europa moet investeren in economische groei. Overheidsbegrotingen, ook die van de EU zelf, moeten daarom fundamenteel anders. Niet meer een zevenjaarsbegroting, waarin vooral geld naar landbouwsubsidies en regiofondsen gaat. Flexibelere begrotingen gericht op innovatie, duurzame infrastructuur, energie en kennis.

    Landen die volledig aan de voorwaarden voldoen moeten lid van de Europese Unie kunnen worden. Als uithollen van de Turkse rechtsstaat doorgaat, moeten onderhandelingen met dit land over EU-lidmaatschap worden stopgezet. Verdergaande Europese samenwerking vooral bij buitenlands- en veiligheidsbeleid.

  • Standpunt ChristenUnie over de Europese Unie:

    Europese Unie moet serieus veranderen om te voorkomen dat de essentiële samenwerking door afbrokkelend draagvlak verloren gaat. Geen uitdijende EU met steeds meer Brusselse bevoegdheden. De Europese Commissie moet ondersteunend worden aan de lidstaten door onder andere het vergaand terugdraaien van het initiatiefrecht.

    Tegen een eenzijdig verlaten van de eurozone, maar als het nodig is de euro op te geven om de Unie te redden dan voor. Handhaaf Europese begrotingsregels, en stel onafhankelijke Europese handhavingsautoriteit met sanctie-bevoegdheden in. Gedwongen exit moet mogelijk zijn. Europese afspraken over het betalen van belastingen door bedrijven.

    Alleen nog landen uit het voormalig Joegoslavië, en eventueel Zwitserland, Noorwegen en IJsland kunnen lid worden.

  • Standpunt GroenLinks over de Europese Unie:

    De Europese Unie moet groener, socialer en democratischer. Met een nieuw verdrag.

    Hervorming Stabiliteits- en Groeipact, waarin houdbare financiën, werkgelegendheid en duurzame ontwikkeling op gelijke voet staan. Biedt ruimte om te investeren.

    Afspraken over uitbreiding met Albanië, Bosnië-Herzegovina, Macedonië, Montenegro, Servië en Kosovo worden nagekomen. Zolang Turkije mensenrechten, persvrijheid en vrijheid van meningsuiting niet respecteert, is lidmaatschap uitgesloten en hebben onderhandelingen over toetreding geen zin.

  • Standpunt SGP over de Europese Unie:

    Binnen de Europese Unie moet er meer ruimte komen voor verschillende vormen en maten van samenwerking. Dat kan per land en per onderwerp verschillen. Diepere doordenking is nodig over wat op EU-niveau geregeld moet worden, zoals vrijhandel, interne markt, milieu, veiligheid, landbouw, energie, en klimaatbeleid. Macht niet meer bij Brusselse instituties, maar bij nationale regeringsleiders, ministers en parlementen. EU-verdragen waarbij nationale bevoegdheden worden afgestaan aan Brussel kunnen voortaan alleen nog worden aangenomen als daar in zowel de Tweede als Eerste Kamer een tweederde meerderheid voor is.

    Om de euro te behouden en een eind te maken aan een onbetaalbare en onhoudbare ‘transferunie’ waarbij miljarden van noordelijke naar zuidelijke lidstaten blijven vloeien, moet de euro gesplitst worden in groepen landen die wat betreft het structurele tekort of overschot op de betalingsbalans vergelijkbaar zijn.

    EU moet niet uitbreiden met nieuwe landen en radicaal hervormen. Turkije hoort cultureel, economisch, godsdienstig noch politiek bij Europa en van toetreding kan geen sprake zijn.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over de Europese Unie:

    Geen nieuwe bevoegdheden naar Europese Unie. Helemaal niet zonder referendum.

    Europese Unie moet scenario’s maken voor parallelle munten en splitsing in Noordelijke en Zuidelijke regio.

    Exitstrategieën voor lidstaten die uit muntunie willen. Hulp bij wederopbouw van landen die dreigen te bezwijken onder schulden. Verantwoorde schuldsanering is het uitgangspunt. Stoppen met noodfonds ESM. Voor de Europese Centrale Bank moet prijsstabiliteit boven werkgelegendheid en duurzaamheid gaan.
    Geen uitbreiding van de eurozone.

  • Standpunt 50PLUS over de Europese Unie:

    Tegen uitreden uit de Europese Unie.

    Sterke, stabiele euro desnoods met minder landen. EU heeft drie kerntaken: economisch en monetair, milieu en energie, grensbeleid.

    Geen uitbreiding met nieuwe landen. Turkije kan onder geen beding lid worden.

  • Standpunt VNL over de Europese Unie:

    Nexit-referendum.

    EU moet terug naar de kerntaak: economische samenwerking. Kleinere Commissie, afschaffen Europees Parlement. Streven op termijn naar een Noord-Europese munt. (Zo stopt immigratie vanuit Oost-Europa en miljardenoverdrachten naar Zuid-Europa.). Streven naar een economische Noord-Europese Alliantie met België (Vlaanderen), Luxemburg, Duitsland, Oostenrijk, Denemarken, Zweden, Finland en Ierland.

    Turkije kan nooit lid worden.

  • Standpunt DENK over de Europese Unie:

    Vóór de Europese Unie. Europese vrijhandel, vrede en solidariteit hebben grote voordelen. Tegen de uitdijende en ondemocratische EU-bureaucratie. Dus minder regels en eisen die door de EU worden opgelegd. Meer rechten voor het Europees Parlement.

    Geen enkel beschaafd land wordt op voorhand van lidmaatschap uitgesloten. Huidige criteria blijven gelden.

  • Standpunt Forum voor Democratie over de Europese Unie:

    Voorstander Nexit-referendum, en referendum over voortzetting van deelname aan euro, en referendum over voortzetting van de open grenzen en het vrije, ongecontroleerde verkeer van personen binnen de Unie. Referendum ook bij elk verdrag waarmee verdere soevereiniteit wordt overgedragen.

    Samenwerken en handel drijven via de Europese Vrijhandelsassociatie, eventueel via lidmaatschap van de Europese Economische Ruimte.

  • Standpunt Piratenpartij over de Europese Unie:

    De huidige Europese Unie “democratisch gebrekkig”, maar samenwerking is belangrijk. Het Europees Parlement moet wetgevende macht krijgen, burgers worden direct betrokken bij EU-wetgeving via ‘e-democracy’ en burgertoppen.

    De huidige eurozone werkt niet omdat het geen echte fiscale unie is en daarom moet onderzocht worden of de eurozone kan worden opgesplitst in muntunies met landen die cultureel en economisch gelijkaardig zijn (bijvoorbeeld een ‘neuro’ met alleen noordelijke landen).

Bezuinigingen

Bezuinigingen

  • Standpunt VVD over bezuinigingen:

    Overheid moet niet meer uitgeven dan er binnenkomt.
    Begroting moet structureel in evenwicht zijn. Overschotten inzetten voor belastingverlagingen.
    De VVD bezuinigt op het openbaar bestuur, ontwikkelingssamenwerking en de sociale zekerheid.

  • Standpunt PvdA over bezuinigingen:

    Structureel begrotingsevenwicht einde kabinetsperiode. Mag oplopen bij tegenslag. De PvdA bezuinigt niet.

  • Standpunt PVV over bezuinigingen:

    Geen geld naar: ontwikkelingshulp, windmolens, kunst, innovatie, omroep etc.

  • Standpunt SP over bezuinigingen:

    De Europese begrotingsregels, als gevolg waarvan Europese landen elkaars economie kapot moeten bezuinigen, moeten plaatsmaken voor een beleid dat meer investeringen in de samenleving mogelijk maakt.
    De SP bezuinigt op defensie, op subsidies aan bedrijven en licht op het openbaar bestuur.

  • Standpunt CDA over bezuinigingen:

    Staatsschuld terugbrengen. Tekort naar nul tijdens economische groei.  Niet halsoverkop bezuinigen als groei achterblijft. In een wet moet komen te staan dat overheidsuitgaven niet verder mogen stijgen als tekorten te groot zijn.
    CDA bezuinigt op het openbaar bestuur.

  • Standpunt D66 over bezuinigingen:

    Gezonde overheidsfinanciën, ook voor toekomstige generaties. Tekorten zijn toegestaan als het economisch tegenzit; geen tekorten en liefst overschotten wanneer het economisch goed gaat. In de komende kabinetsperiode wil D66 gezonde overheidsfinanciën in stand houden, investeren in de samenleving en economie én voldoen aan de Europese begrotingsregels.
    D66 bezuinigt op het openbaar bestuur.

  • Standpunt ChristenUnie over bezuinigingen:

    Handhaaf Europese begrotingsregels. Instelling onafhankelijke Europese
    handhavingsautoriteit met sanctie-bevoegdheden tegen landen die zich niet aan de regels houden. Introductie van gedwongen exit-optie.
    De ChristenUnie bezuinigt op het openbaar bestuur.

  • Standpunt GroenLinks over bezuinigingen:

    Europees Stabiliteits- en Groeipact hervormen zodat het meer flexibiliteit en begrotingsruimte biedt om te investeren in arbeidsparticipatie, onderwijs, innovatie en duurzame energie.

  • Standpunt SGP over bezuinigingen:

    In vette jaren sparen voor magere jaren. Voorkomen van tekorten op de begroting, zodat de staatsschuld echt afgebouwd kan worden.  Een efficiëntere overheid: snoeien in subsidies en regelingen. Nederland moet zo snel mogelijk voldoen aan de Europese begrotingsregels, zodat niet langer vanuit Brussel bezuinigingen, lastenverzwaringen en andere aanbevelingen opgelegd mogen worden. De begroting moet toekomstbestendiger worden gemaakt, met bijzondere aandacht voor oplopende zorgkosten.
    De SGP bezuinigt op het openbaar bestuur, subsidies voor de publieke omroep en de sociale zekerheid.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over bezuinigingen:

    Houdbare begroting. Daarnaast groene staatsbalans: verlies- en winstrekening die effecten van beleid op mens, dier, natuur, klimaat en milieu laat zien.

  • Standpunt 50PLUS over bezuinigingen:

    Staatsschuld max 60 procent van het bruto binnenlands product.

  • Standpunt VNL over bezuinigingen:

    Geen financiering religieus bijzonder onderwijs. VNL bezuinigt 4 miljard euro op het onderwijs en  10 miljard euro op de sociale zekerheid. Dat laatste vooral door het afschaffen van de zorgtoeslag (de zorgpremie gaat tegelijk omlaag) en de kinderbijslag. Ook een bezuiniging van 4 miljard euro op ontwikkelingssamenwerking. Kleine publieke omroep: één zender. Eerste Kamer afschaffen. Provincies als bestuurslaag afschaffen. Minder ministers en staatssecretarissen. Streven naar begrotingsoverschot.

  • Standpunt DENK over bezuinigingen:

    Denk heeft geen standpunt over de overheidsfinanciën.
    Denk bezuinigt op het openbaar bestuur en defensie.

  • Standpunt Forum voor Democratie:

    Grondig snijden in overheidsapparaat en de tientallen miljarden aan subsidies. De grotere uitgaven in het onderwijs wil Forum onder meer financieren door te stoppen met de miljarden die nu worden uitgegeven aan ontwikkelingshulp.

  • Standpunt Piratenpartij over bezuinigingen:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

Investeren

Investeren

  • Standpunt VVD over investeren:

    • Defensie-uitgaven naar het Europees NAVO-gemiddelde: komende kabinetsperiode 1 miljard euro extra.
    • Meer geld voor infrastructuur.
    • Twee miljard euro voor verpleeghuizen.

  • Standpunt PvdA over investeren:

    • Ieder jaar meer investeren in het onderwijs en in bijscholing werknemers. Tien miljard euro extra per jaar over 15 jaar. Extra geld voor verpleeghuizen.
    • Meer geld voor vooral openbaar bestuur, onderwijs, zorg, sociale zekerheid en ontwikkelingssamenwerking.

  • Standpunt PVV over investeren:

    Fors extra geld voor defensie en politie.

  • Standpunt SP over investeren:

    • Meer geld voor kunst en cultuur.
    • Meer geld voor vooral de sociale zekerheid, veiligheid, onderwijs en veel meer geld voor de zorg.

  • Standpunt CDA over investeren:

    • Meer investeren in politie, justitie en rechterlijke macht.
      Meer geld voor infrastructuur, slimme mobiliteit.
    • Naar 2 procent van het bruto binnenlands product voor defensie: komende kabintesperiode 2 miljard euro extra uitgeven.
    • Leenstelsel afschaffen. Basisbeurs terug.

  • Standpunt D66 over investeren:

    • Meer geld voor onderwijs en onderzoek. De overheid laat de financiering van onderzoek en innovatie in enkele jaren met 1 miljard extra groeien tot minimaal 1 procent van het bbp.
    • Meer geld voor ontwikkelingssamenwerking.

  • Standpunt ChristenUnie over investeren:

    • 1 miljard extra voor verhogen kinderbijslag en kindgebonden budget, uitbreiding bevallings-, ouderschaps- en zorgverlof.
    • 1 miljard voor leraren en beter beroepsonderwijs. Basisbeurs voor iedereen. Extra geld voor onderzoek.
    • Uiteindelijk naar defensie-uitgaven ter grootte van 2 procent van het bbp. In komende kabinetsperiode moeten de defensie-uitgaven ten minste met structureel 2 miljard euro groeien. Investeren in politie, in duizend extra wijkagenten en extra recherchecapaciteit.
    • Minimaal 1 miljard extra vrijmaken om te investeren in regionale opvang van vluchtelingen, veiligheid, stabiliteit en ontwikkeling in crisisgebieden. De uitgaven voor zuivere ontwikkelingssamenwerking groeien in de richting van 0,7 procent van bbp.

  • Standpunt GroenLinks over investeren:

    • Meer geld naar rechtspraak en Openbaar Ministerie.
    • Uitgaven aan ontwikkelingssamenwerking  weer naar 0,7 procent van het bbp.
    • Vooral meer geld naar milieu, onderwijs en zorg.

  • Standpunt SGP over investeren:

    Defensie-uitgaven naar 2 procent van het bbp: komende kabinetsperiode 3 miljard euro extra voor defensie.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over investeren:

    Uitgaven aan aan ontwikkelingshulp naar 1 procent van het bbp.

  • Standpunt 50PLUS over investeren:

    Meer politiebureaus en wijkagenten.

  • Standpunt VNL over investeren:

    Investeren in defensie: 5 miljard euro. Aan politie, justitie en veiligheidsdiensten 1 miljard euro extra uitgeven. Een investeringsfonds oprichten voor innovatie en energietransitie (700 miljoen euro). Meer wegen.

  • Standpunt DENK over investeren:

    Investeren in geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang. Minimaal 1 procent van het bbp naar ontwikkelingssamenwerking: 2,1 miljard euro extra in kabinetsperiode.
    Denk geeft extra geld uit aan de gezondheidszorg, onderwijs, en aan openbaar vervoer: gratis openbaar vervoer voor mensen met bijstand en voor AOW-gerechtigden met een inkomen tot maximaal 120 procent van het minimumloon.

  • Standpunt Forum voor Democratie over investeren:

    • Miljarden investeren in supersnel internet voor heel Nederland (ook de afgelegen gebieden).
    • De grotere uitgaven in het onderwijs financieren door te stoppen met de miljarden die nu worden uitgegeven aan ontwikkelingshulp.
    • Defensie-uitgaven naar 2 procent van het bbp.

  • Standpunt Piratenpartij over investeren:

    Meer investeren in onderwijs en duurzaamheid. Er moet geld naar vormen van voedselvoorziening die ‘een echte toekomst hebben’.

Economie

Economie

  • Standpunt VVD over pensioen/AOW:

    • Gerichte belastingverlaging voor ouderen.
    • De AOW mag op latere leeftijd beginnen. Ook in deeltijd.
    • Keuzevrijheid aanvullend pensioen: later met pensioen mag, ook in deeltijd. Mag deel pensioen in één keer bij pensionering opnemen (schenken/aflossen). Eigen pensioenpotje, collectief beheerd. Je kiest zelf waar je pensioen opbouwt. Werkgever niet verplicht aangesloten bij pensioenfonds bedrijfstak. Pensioenpremie wordt vast percentage van salaris. Zelfstandigen krijgen keuze zich aan te sluiten bij collectief pensioen.

    Standpunt VVD over belastingen:

    • Als je werkt moet je beloond worden. Ook wil de VVD dat het voor ondernemers aantrekkelijker wordt om mensen in dienst te nemen. Daarom wil de partij een lagere belasting op arbeid. Zo wordt ook het verschil tussen werken en een uitkering vergroot. Tarieven in de tweede en derde schijf gaan met 1,1 procentpunt omlaag.
    • Via belastingvoordelen en no-risk-polissen stimuleert de VVD werkgevers om gedeeltelijk arbeidsongeschikten en ouderen in dienst te nemen. Gerichte belastingverlaging voor ouderen.
    • Belastingen zijn voor bedrijven een belangrijke reden zich hier te vestigen, daarom wil de VVD de vennootschapsbelasting verlagen naar 17% in de eerste schijf. Die is lager in belangrijke landen om ons heen.
    • ‘Wij gaan zelf over onze belastingen, we zijn tegen Europese belastingen.’ Belastingontduiking en fraude internationaal aanpakken. Geld dat daarmee wordt opgehaald gebruiken we om de vennootschapsbelasting te verlagen.
    • Motorrijtuigenbelasting omlaag (Mrc), belasting van personenauto’s en motorrijwielen omlaag (BPM).
    • Nederlandse belastingstelsel vereenvoudigen: door minder toeslagen uit te keren en tegelijk inkomstenbelasting te verlagen. Deel uitkeringen gaat dan omhoog zodat niemand erop achteruit gaat.
    • Meer inkomensondersteuning voor werkende ouders. Kindgebonden budget afbouwen. Kinderopvangtoeslag verhogen, inkomstenbelasting voor ouders verlagen.
    • Belasting op spaargeld en erfenissen moet omlaag want daar heb je al belasting over betaald.  En moet over reëel rendement.

    Standpunt VVD over werk:

    Aan vaste contract hangen veel risico’s en verplichtingen. Daarom is er veel flex.  Cao’s moeten niet meer algemeen verbindend zijn. Opzeggen contract moet eenvoudiger en minder duur. Flexcontract zekerder. Meer tijdelijke contracten toestaan dan nu. Van langere duur dan nu. Ruimte voor zzp: zelf bepalen waarvoor verzekeren, daarvoor is de zelfstandigenaftrek.  Doorbetaling van loon zieke werknemers kleine bedrijven (tot 25 man) naar 1 jaar. Tweede jaar door overheid.  Dat maakt het voor kleine bedrijven aantrekkelijker mensen in vaste dienst te nemen.

    Volgens het CPB verkleint de VVD de verschillen in kosten voor werkgevers tussen flexwerkers, zelfstandigen en mensen met een vaste baan.

    Standpunt VVD over banken:

    Bankvergunning-light voor financiële start ups. Binnen de bankenunie van de EU moet de regel scherp worden toegepast dat de rekening niet meer bij belastingbetaler komt te liggen als een bank geholpen wordt, voordat een euroland een beroep kan doen op Europese middelen.

    Standpunt VVD over de sociale zekerheid:

    • De sociale zekerheid wordt met uitzondering van de AOW-uitkering versoberd. Uitkeringen stijgen gedurende vier jaar niet mee met het minimumloon. De werkloosheidsuitkering WW duurt maximaal 1,5 jaar (nu is dat 2). De laatste zes maanden daarvan komt de uitkering op bijstandsniveau. De eerste drie maanden wordt de uitkering hoger: 80 procent van het loon. De bijstand wordt 5 procent lager door de vakantietoeslag af te schaffen. De arbeidsongeschiktheidsuitkering WIA wordt voor nieuwe gevallen verlaagd naar 70% van het minimumloon.  Vaker toetsen arbeidsongeschikten: wat kunnen ze nog wel?
    • De huurtoeslag en zorgtoeslag wordt versoberd. De kinderbijslag en het kindgebonden budget krijgen ouders voor maximaal twee kinderen.
    • Er komen meer beschutte werkplekken. Belastingvoordelen of no risk polissen voor werkgevers die gedeeltelijk arbeidsongeschikten of ouderen in dienst nemen. Meer ondersteuning bij werkloosheid. Gedeeltelijk werken met gedeeltelijke uitkering moet makkelijker. Oudere werkzoekenden krijgen langer tijd met met gedeeltelijke uitkering als zelfstandige te werken.
    • Werkgevers die mensen in dienst nemen met een salaris tot 120% van het minimumloon krijgen hogere tegemoetkoming van de overheid dan nu.
    • In de bijstand is tegenprestatie vereist, net als Nederlands spreken en blijven solliciteren. Geen uitzonderingen. Geen generiek aanvullend
    • inkomensbeleid gemeente. Aanvullende inkomensbeleid gemeenten beperken zodat echt loont als je gaat werken. Wel meer geld voor bijzondere bijstand, voor maatwerk gemeenten.
    • Geen export uitkeringen buiten de EU. Aanpassen aan kostenniveau van woonland.
    • Immigranten met tijdelijke verblijfsvergunning (max 5 jaar): geen volledige bijstandsuitkering. In natura plus zak- en leefgeld.
    • Internationale verdragen daarvoor aanpassen.
    • Voor kleine bedrijven (max 25 man personeel) komt er een collectieve verzekering voor de loondoorbetaling in het tweede ziektejaar van werknemers. Werkgeverspremies worden daarvoor verhoogd.

  • Standpunt PvdA over pensioen/AOW:

    De AOW stijgt met 4%. Recht op flexibele AOW leeftijd vanaf 65 jaar. Pensioen kan dan tegen korting eerder ingaan.  Mensen met een zwaar beroep en smalle beurs mogen eerder stoppen met werken dan huidige pensioenleeftijd zonder er financieel te veel op achteruit te gaan. Als werk te zwaar wordt moeten mensen kunnen stoppen, zie generatiepact in cao’s. Kan je na 62 minder werken.

    Aanvullend pensioen:  Dekkingseisen minder streng door nominaal gegarandeerde uitkering af te schaffen. Hoe dichter bij pensioen hoe zekerder de uitkering. Werkgevers moeten meer bijdragen. Geen individuele pensioenpotjes. Eerder stoppen via pensioenfondsen mogelijk maken.

    Standpunt PvdA over belastingen:

    De lasten van de verzorgingsstaat drukken onevenredig zwaar op mensen in loondienst. De belasting op arbeid moet fors omlaag. Bedrijven en vermogenden moeten ook fair share bijdragen. Belasting op kapitaal moet omhoog en arbeid omlaag. Zolang er op grote schaal belastingontwijking plaatsvindt, wil de PvdA het tarief van de vennootschapsbelasting verhogen. Er moet een nieuw tarief van 60% komen in de inkomstenbelasting voor inkomens boven 150.000 euro. De PvdA verbreedt de heffingsgrondslag voor volksverzekeringen door directeur-grootaandeelhouders en vermogenden premies te laten betalen voor alle collectieve voorzieningen: AOW, WLZ, ZVW. Door premies te heffen over het verzamelinkomen (box 1, 2 en 3 tezamen) draagt iedereen bij.  Er moet een einde komen aan de mogelijkheid die eigenaren van bv’s nu hebben om belastingbetaling uit te stellen: winsten worden jaarlijks forfaitair belast. De vermogenrendementsheffing moet veranderen: niet meer belasting heffen over het fictief rendement op vermogen van 4 procent maar over het  werkelijk behaalde rendement. Voor kleine spaarders wordt het tarief lager. Hypotheekrente aftrekken mag maximaal tot een schuld van 500.000.

    “We willen een race naar de bodem in de winstbelasting voorkomen”, schrijft de PvdA. Er moet een Europees minimumtarief voor winstbelasting komen.  Internationale bedrijven wil de partij  verplichten bekend te maken hoeveel belasting ze betalen per land waarin ze opereren. De PvdA verruimt de mogelijkheden adviseurs te vervolgen die meewerken aan belastingontduiking of agressieve ontwijking.

    PvdA wil een groener en eenvoudiger belastingstelsel. Daarom moeten er een CO2-belasting, verpakkingsbelasting, energiebelasting en  afvalbelasting komen.

    De opbrengst van de groene belastingen, van de aanpak van belastingontwijking, van een hogere bankenbelasting gebruikt de PvdA om de belasting te verlagen voor lage en middeninkomens. Deel werknemerslasten verschuiven naar werkgevers.  Er komt een zelfstandigenkorting en een werknemerskorting.

    PvdA wil werken in loondienst aantrekkelijker maken door een aparte fiscale knop in te voeren voor werknemers, zoals die al bestaat voor zelfstandigen (zelfstandigenaftrek) en directeuren-grootaandeelhouders (doelmatigheidsmarge gebruikelijk loon).  Er komen twee nieuwe knoppen: een zelfstandigenkorting en een werknemerskorting. Zelfstandigen behouden dus hun fiscale voordeel, maar door extra budget vrij te maken voor de werknemerskorting wordt werken in loondienst aantrekkelijker gemaakt, met name voor lagere- en middeninkomens. De ‘expat- regeling moet worden afgeschaft. Het is niet te verdedigen dat buitenlandsewerknemers fors minder belasting betalen dan Nederlandse. Om de belastingdienst te ontlasten, wil de PvdA met de stofkam door de ruim 150 fiscale aftrekposten.

    De kinderopvangtoeslag gaat omhoog. De inkomensafhankelijke combinatiekorting voor tweeverdieners gaat omhoog.  De ouderenkorting gaat omhoog. Motorrijtuigenbelasting omlaag, kilometerheffing invoeren.

    Standpunt PvdA over werk:

    • Om vast werk aantrekkelijker te maken willen wij, analoog aan de zelfstandigenaftrek, een werknemerskorting invoeren. De PvdA wil een nieuw werkgelegenheidsakkoord sluiten met de vakbonden en werkgevers voor meer werk en meer zekerheid voor alle werknemers. Ook afspraken over hogere lonen horen hierbij. De overheid geeft het goede voorbeeld door de lonen in de publieke sector te verhogen.
    • Om de kostenverschillen tussen vast en flex te verkleinen wil de PvdA dat mensen vanaf de eerste werkdag  een transitievergoeding opbouwen. De partij wil gelijke behandeling afdwingen van uitzendkrachten en payrollers ten aanzien van hun collega’s.
    • Zzpers moeten vrijheid en bescherming krijgen. Daarom komt er een minimumloon voor zzp’ers, inclusief sociale verzekeringen. Ook komt er een basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid van zzp’ers op basis van onderlinge solidariteit. ZZp’ers moeten verplicht pensioen opbouwen en zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid.
    • Werkgelegenheidsakkoord tussen overheid, werkgevers en vakbonden. Meer werk, meer zekerheid, hogere lonen. Gelijke behandeling uitzendkrachten en payroller afdwingen.
    • Stevig handhaven op arbeidsmarktdiscriminatie. Anoniem solliciteren bij (semi)overheid.  Uitkeringsinstantie UWV, politie onderwijs zorg moeten in diversiteit een afspiegeling zijn samenleving. Een vrouwenquotum van 30 procent voor  top bedrijfsleven.
    • Investeren in kennis en kwaliteit beroepsbevolking. Doel: over 10 jaar bestopgeleide beroepsbevolking ter wereld.
    • Investeren in 100.000 nieuwe banen in de publieke sector. Conciërges op scholen toezicht in bus/tram, schoonhouden openbare ruimte. Loon: 100 tot 120% van het minimumloon.
    • Werkgevers betalen meer  ww-premie voor flexwerkers. Om het aantrekkelijker te maken mensen een vaste baan te geven komt er voor kleine werkgevers een collectieve verzekering voor een deel van de  risico’s loondoorbetaling bij ziekte. Publiek toegankelijke verzekering voor tweede ziektejaar.
    • Einde aan Europese arbeidsmigratie obv kostenverschillen: detacheringsrichtlijn aanscherpen. Arbeidsinspectie uitbreiden, extra budget, toezicht op uitzendbureaus scherper.
    • Lage inkomensvoorziening verhogen en uitbreiden. Ouderen aannemen fiscaal stimuleren. Banen voor mensen met arbeidsbeperking, 25.000 bij overheid, 100.00 bij bedrijven. 30.000 beschutte werkplekken.
    • Werkdagen van 9 uur recht in de wet. Recht op flexibeler rooster.
    • Volgens het CPB verkleint de PvdA de verschillen tussen vaste en flexibele arbeidskrachten.

    Standpunt PvdA over banken:

    Buffers omhoog naar 10%. Gewogen risico eisen aan leningen hoger.  Harde kapitaalvloeren. Bankbelasting naar 1 miljard. (banken betalen nu geen BTW, dus dragen weinig bij aan overheidsfinanciën.) De PvdA wil stoppen met de fiscale bevoordeling van coco’s. Europees depositogarantiestelsel door banken zelf gefinancierd. Bankbalansen eerst verder op orde. Verstrengeling banken en overheden verder doorbreken, dus eerlijker weging staatsobligaties in regelgeving. Maximum stellen aan hoeveelheid staatsobligaties op bankbalans. SNS blijft nutsbank, niet naar de beurs. Betaalgegevens zijn van klanten.

    Standpunt PvdA over de sociale zekerheid:

    • Koppeling uitkeringen en AOW aan gemiddelde loonstijging.
    • Betaald ouderschapsverlof vaders/partners naar 3 maanden.
    • Er komt een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. De hoogte is maximaal 70% van het minimumloon. Uit hun winst gaan zzp’ers daarvoor premies betalen. Ook moeten zelfstandigen verplicht pensioen opbouwen.
    • Meer persoonlijk contact tussen UWV en werklozen.
    • Meer beschutte werkplekken.
    • Minimumjeugdloon vanaf 18 jaar afschaffen: daardoor gaat de Wajong-uitkering voor jonge arbeidsongschikten omhoog.
    • Hogere kinderopvangtoeslag en kinderbijslag. Ook niet-werkende ouders krijgen recht op kinderopvangtoeslag voor max 16 uur per week.
    • Hogere zorgtoeslag.
    • Geboorteverlof voor partner gaat naar 12 weken tegen 70% van het loon.
    • Voor bedrijven met max 10 werknemers komt er een collectieve verzekering voor de loondoorbetaling in het tweede ziektejaar van werknemers. Daarvoor worden werkgeverspremies verhoogd.
    • Bedrijven met meer dan 10 werknemers worden verantwoordelijk voor het eerste halfjaar WW van werknemers die ze ontslaan.
    • Werkgevers krijgen een hogere tegemoetkoming dan nu voor in dienst nemen van werknemers met een salaris tot 130% van het minimumloon.

  • Standpunt PVV over pensioen/AOW:

    • AOW-leeftijd op 65 jaar.
    • Aanvullende pensioenen indexeren.

    Standpunt PVV over belastingen:

    • Lagere inkomstenbelasting.
    • Halvering motorrijtuigenbelasting

    Standpunt PVV over werk:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over banken:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over de sociale zekerheid:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over pensioen/AOW:

    AOW: Pensioenleeftijd op 65 jaar in 2020. Flexibele AOW-leeftijd. Inkomensverlies zoveel mogelijk gecompenseerd. AOW 10 procent hoger.
    Aanvullend pensioen: Pensioenfondsen niet verplicht om kunstmatig lage rente te gebruiken bij berekenen verplichtingen toekomst.

    Standpunt SP over belastingen:

    • Multinationals en grote bedrijven moeten hun eerlijke aandeel belasting betalen.
    • Er komt een extra belasting voor miljonairs.
    • De lasten voor mensen met midden- en lager inkomens gaan omlaag.
    • Er komt een vijfde schijf van 65% voor inkomens boven 150.000 euro.
    • De belastingen voor kleine bedrijven moeten lager: tarief in eerste schijf van de vennootschapsbelasting van 20 naar 19%. Tarief in tweede schijf, voor winsten hoger dan 200.000, van 25 naar 30%. Renteaftrek voor bedrijven maximaal 20% van de winst.
    • Ontwijking en ontduiking aanpakken. Door verplichtende afspraken tussen landen in Europa. Geen belastingverdragen met belastingparadijzen.
    • Flinke vergroening: grootverbruikers energie zwaarder belasten. Belastingkorting expats afschaffen. Pensioenpremies kunnen tot maximaal percentage worden afgetrokken.
    • Hogere ouderenkorting.
    • Hypotheekrenteaftrek beperken tot een schuld van maximaal 350.000 euro.
    • Transactietaks op financiële transacties.
    • Het systeem voor toeslagen moet eenvoudiger.
    • Motorrijbelasting afschaffen, kilometerheffing invoeren.
    • Hogere energiebelasting, verpakkingbelasting invoeren.

    Standpunt SP over werk:

    • Om te voorkomen dat in ons land banen tegen lage lonen worden weggeconcurreerd en werknemers worden uitgebuit, wil de SP de arbeidsmarkt reguleren door het invoeren van (tijdelijke) werkvergunningen.
    • De SP wil voorkomen dat mensen worden gedwongen als zelfstandige aan de slag te moeten. Voor ZZP’ers wil de SP de sociale zekerheid verbeteren, onder meer door een goede en betaalbare verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. ZZP’ers kunnen zich daarbij verzekeren via de WIA, onder dezelfde voorwaarden als werknemers. Stukloon wordt verboden. De SP wil voor meer zekerheid zorgen door de WW-premie voor vast werk te verlagen en voor flexibel werk te verhogen. De ontslagvergoeding (transitievergoeding) treedt al na één maand in werking en de vergoeding wordt verdubbeld, van een derde naar twee derde van het maandsalaris per gewerkt jaar. Zo zegt de SP een race naar de bodem door werkgevers te voorkomen, wordt ‘flex’ alleen bij ‘ziek’ en ‘piek’ ingezet.
    • Het minimumjeugdloon vanaf 18 jaar wordt afgeschaft, zodat iedere volwassene gelijk loon krijgt voor gelijk werk. Het jeugdminimumloon van 15 tot 18 jaar wordt opgehoogd.
    • Er moet een Loon- en Investeringsakkoord met de vakbonden en werkgevers komen om de structurele loonachterstand voor werknemers in te halen. Salarissen van topbestuurders in het bedrijfsleven worden onder een cao gebracht. In cao’s wordt afgesproken dat de salarissen en overige beloningen van bestuurders nooit meer dan tien keer de beloning van de laagstbetaalde werknemer zijn. We bestrijden de bonuscultuur.
    • In overleg met de sociale partners wordt het vader- of partnerschapsverlof verlengd.
    • Arbeidsinspectie meer middelen om discriminatie aan te pakken.  Accepteren geen loondiscriminatie m/v.
    • Volgens het CPB verkleint de SP de verschillen tussen vaste werknemers en flexwerkers niet, de partij verhoogt de verschillen tussen zelfstandigen en werknemers.

    Standpunt SP over banken:

    Volksbank oprichten waar spaargeld veilig is, zonder bonussen en woekerwinsten. Nationale investeringsbank voor MKB. SNS blijft van overheid. Maximum aan omvang banken. Fors hogere buffers. Bankenbelasting omhoog met 1 miljard. Betere scheiding spaar- en zakenbanken. Banken moeten verantwoording afleggen over maatschappelijke consequenties van de leningen die ze verstrekken. Spaarders hebben recht om te weten wat banken met spaargeld doen. Betaalgegevens niet commercieel uitbuiten. Afspraken met banken maken om sluiten kantoren en weghalen geldautomaten te stuiten. Nieuwe financiële producten mogen alleen nadat ze zijn getoetst door toezichthouders.

    Standpunt SP over de sociale zekerheid:

    • Bijstand en AOW met tien procent omhoog, net als het minimumloon.
    • Geen verplichte tegenprestatie bijstand. Geen werk zonder loon.
    • Verlenging vaderschapsverlof. In overleg met sociale partners.
    • Huishoudens, werkend en niet-werkend, met twee tot vier kinderen krijgen recht op 16 uur gratis kinderopvang.
    • Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk. Voor gezinnen met een inkomen hoger dan twee keer modaal vervalt de kinderbijslag.
    • Geboorteverlof gaat naar zes weken, tegen 70% minimumloon.
    • Meer plekken op sociale werkplaatsen.
    • Jeugdminimumloon afschaffen: daardoor gaat de uitkering voor jonge arbeidsongeschikten omhoog.
    • Verbeteren sociale zekerheid voor zzp’ers.  Goede verzekering zzp arbeidsongeschiktheid.  (deze plannen diende de SP niet in bij het CPB)
    • Iedereen zonder werk krijgt ondersteuning en begeleiding naar nieuwe baan.
    • Tegemoetkoming voor werkgevers die ouderen of mensen met een laag inkomen in dienst nemen wordt afgeschaft.

  • Standpunt CDA over pensioen/AOW:

    • Compenseren ouderen met klein pensioen omdat ze onevenredig getroffen zijn door huidige kabinet.
    • Pensioenstelsel is Nederlandse zaak.
    • Verplicht pensioensparen voor alle werknemers. Wel meer persoonlijk pensioen. Mag ook gebruikt worden voor eigen huis.
    • Zzp’ers krijgen alleen volledige zelfstandigenaftrek als zij minimumbedrag opzij leggen voor eigen pensioen.

    Standpunt CDA over belastingen:

    • Verlaging lasten voor huishoudens. Er komt een zorgbonus: belastingvoordeel voor mensen die zorg combineren  met werk. Lagere lasten op laagbetaald werk.
    • Belastingstelsel versimpelen: minder inkomensschijven, heffingskortingen, aftrekposten. Twee tarieven: laag tarief voor lage inkomens van 36,55 procent. Hoger tarief voor hoge inkomens: tarief vierde schijf wordt 49%.  Snelle invoering nieuw belastingstelsel niet verantwoord nu door problemen bij de Belastingdienst. Eerst belastingdienst reorganiseren.
    • Eenverdiener heeft nu hogere belastingdruk dan tweeverdiener. Dat is onrechtvaardig.
    • Lagere lasten voor mkb-bedrijven.
    • Belastingvoordeel expats afschaffen. We stimuleren nu lenen en niet sparen. Moet anders. Dus verlagen belasting op spaargeld. Belasten reële rendement. Tot 100.000 euro belastingvrij schenken als voor studie of woning.
    • Vennootschapsbelasting omlaag: Ontwijking en fraude door bedrijven tegengaan. Lege brievenbusfirma’s aanpakken. Scherpere controles Belastingdienst en De Nederlandsche Bank.

    Standpunt CDA over werk:

    “Wij vinden de zekerheid van een vast contract belangrijk, zeker nu we zien dat op de arbeidsmarkt een ongelijk speelveld is ontstaan tussen werknemers in vaste dienst en zzp’ers”, schrijft het CDA. De eerste groep betaalt voluit mee aan de collectieve voorzieningen, terwijl zzp’ers vaak aanzienlijke fiscale kortingen krijgenonder mee te betalen aan collectieve regelingen voor ziekte en arbeidsongeschiktheid.

    Om deze ongelijkheid te overbruggen wil het CDA duurzame arbeidsrelaties bevorderen en de doorgeschoten flexibilisering keren. Introductie van één basisverzekering voor ziekte en arbeidsongeschiktheid voor alle werkenden.  Verplichting tot loondoorbetaling bij ziekte voor de werkgevers fors terugbrengen. Voor langere ziekteperiodes komt er een private regeling met publieke waarborgen. Op die manier blijven alle werkenden beschermd en wordt het voor werkgevers aantrekkelijker om mensen in vaste dienst te nemen, stelt de partij. In de praktijk leidt de aanpassing van het ontslagrecht van dit kabinet ertoe dat bedrijven - vooral in het MKB - aan mensen geen vast contract meer durven geven.  Daarom wil het CDA meer ruimte voor de kantonrechter om arbeidscontracten te ontbinden, zodat ondernemers weer sneller kiezen voor een vast contract. Daarnaast moeten er meer mogelijkheden komen voor meerjarige arbeidscontracten.

    Het CDA wil een strengere aanpak van bedrijven die de Europese regels voor het vrije verkeer stelselmatig ontduiken, meer controles en zwaardere sancties voor overtreders. Het nieuwe kabinet moet zich in Europa sterk maken voor een aanpassing van de zogeheten detacheringsrichtlijn, waarbij de detachering wordt gemaximeerd tot zes maanden en een stapeling van detacheringen onmogelijk wordt gemaakt.

    Meer mogelijkheden voor flexibel verlof en flexibele werktijden. Kortere plicht werkgevers bij ziekte twee jaar door te betalen.

    Meer banen voor arbeidsgehandicapten. Meer loonskostensubsidie of loondispensatie. Geen quotum.

    Volgens het CPB verkleint het CDA de verschillen in kosten tussen zzp’ers en werknemers voor bedrijven.

    Standpunt CDA over banken:

    Transparante en solide Europese financiële sector. Banken verre van gezond.  Banken moeten kleiner. Afstand nemen van bonus cultuur. Eerlijke en simpele productenaanbieden.

    Standpunt CDA over de sociale zekerheid:

    • Geboorteverlof tegen 79% van het loon uitbreiden naar drie maanden voor beide partners. Het kindgebonden budget en de kinderbijslag gaan omhoog.
    • Het reïntegratiebudget van gemeenten korten, dat geld gebruiken voor maatschappelijke dienstplicht.
    • Vrijstelling sollicitatieplicht als mensen ouder dan 60 jaar  vrijwilligerswerk verrichten, structureel en meerdere dagen per week.
    • Eén basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid voor alle
    • werkenden. Vast en flex dragen daaraan bij. (Dit plan heeft het CDA niet ingediend bij de doorrrekening van het CPB)
    • Harde aanpak uitkeringsfraude.

  • Standpunt D66 over pensioen/AOW:

    Aanvullend pensioen: Een nieuw pensioenstelsel, dat meer keuzevrijheid biedt, duidelijker het eigendom van het gespaarde vermogen per deelnemer vastlegt, en tegelijk de voordelen van het huidige stelsel behoudt: verplichte deelname en collectiebe uitvoering. D66 wil naar een individueel pensioen, met behoud van solidariteit, maar zonder overdracht van geld van jong naar oud. D66 breidt de mogelijkheden voor zelfstandigen uit om deel te blijven uitmaken van het pensioenfonds waarin ze als werknemer deelnamen, of toe te treden als ze nooit werknemer waren. Mensen mogen zelf een pensioenfonds kiezen.

    In de pensioenopbouw krijgen mensen ook meer keuzevrijheid. Ze mogen minder sparen, of een vijfjarige ‘premievakantie’ nemen om bijvoorbeeld de hypotheek af te lossen. Als ze met pensioen gaan mogen ze eenmalig 10% van het pensioenvermogen opnemen.

    Om de AOW voor de toekomst betaalbaar te houden, is het noodzakelijk dat de AOW-leeftijd wordt verhoogd naar 67 jaar en daarna wordt gekoppeld aan de levensverwachting. Iedereen mag wel kiezen een jaar eerder of vijf jaar later dan de officiële pensioenleeftijd met pensioen te gaan. De hoogte van de uitkering verandert mee.

    Standpunt D66 over belastingen:

    • Belastingen hervormen: minder lasten op arbeid, meer vergroening, minder stimuleren van schulden.
    • Minder belasting voor werkende mensen: 500 euro extra belastingkorting voor iedereen. Lagere tarieven in alle schijven. D66 wil het aantrekkelijker maken voor mensen om werknemer te zijn door, analoog aan de zelfstandigenaftrek, een werknemersaftrek te introduceren.
    • Voor werkgevers wordt het aantrekkelijker mensen in dienst te nemen, in het bijzonder ouderen en mensen met een laag inkomen. Belasting op arbeid voor werkgevers  sterk verlagen met name voor laagbetaalden.
    • De renteaftrek op schulden beperken. Progressievere belasting op vermogen, zonder de totale belastingdruk te verhogen.
    • Vermogensrendementsheffing die aansluit bij de werkelijke rendementen, waarbij kleine spaarders  worden ontzien en van vermogenden iets extra wordt gevraagd.
    • Verder verlagen van de hypotheekrenteaftrek. Afschaffen van de overdrachtsbelasting.
    • Vergroenen belastingstelsel: vervuilen zwaarder belasten en schone energie minder. Minder belasting voor wie elektrisch rijdt of zelf stroom opwekt. Minder vrijstellingen op energiebelasting afbouwen en energiebelasting koppelen aan CO2-uitstoot.
    • Autobelastingen: naar een systeem waarin je betaalt voor het gebruik van een auto, in plaats van voor het bezit.
    • Hogere ouderenkorting.
    • Samen met Europese partners en de OESO moeten we concurrentie tussen landen op belastingtarieven en belastingontwijking beperken. Vooroplopen in de strijd tegen belastingontwijking door een minimumtarief voor de vennootschapsbelasting in te voeren op Europees niveau, meer en efficiënter informatie tussen belastingdiensten uit te wisselen en strengere vestigingscriteria te hanteren voor lege brievenbusmaatschappijen. Zwarte lijst voor belastingparadijzen, met sancties. Bedrijven moeten transparant zijn over omzet, winst en belastingafdracht per land.

    Standpunt D66 over werk:

    • D66 wil toe naar één arbeidsrechtelijk regime voor alle werknemers waarbij er sprake is van één contract, het contract voor onbepaalde tijd.
    • Voor werknemers met een flexcontract maken wij een vaste baan bereikbaar. Tijdelijke contracten verdwijnen, en daarmee de tweedeling op de arbeidsmarkt. De zelfstandigenaftrek blijft. Het moet voor zzp’ers makkelijker worden om vrijwillig te sparen voorpensioen of zich te verzekeren.
    • Dit alles vraagt om een verdere modernisering van het ontslagrecht. Een ontslagrecht met kortere en minder dure procedures, zonder preventieve toets, met indien gewenst toetsing achteraf aan ontslaggronden die willekeur en dikke dossiers voorkomen. De transitievergoeding wordt veranderd, waarbij opbouw al direct start doordat de huidige grens van twee jaar en de extra hoge vergoeding na tien jaar werkverband verdwijnen. Er komt een eis dat de vergoeding daadwerkelijk gebruikt wordt voor de stap naar een nieuwe baan.
    • D66 wil in de modernisering van het arbeidsrecht ook de mogelijkheid wegnemen om een werknemer automatisch te ontslaan bij het bereiken van de AOW-leeftijd. Dit past in het streven van D66 om te komen tot één arbeidsrechtelijk regime voor alle werknemers.
    • De werkgeverslasten aan de onderkant van de arbeidsmarkt moet omlaag, door het zogenaamde Lage Inkomens Voordeel te verhogen en in het algemeen door bijvoorbeeld WW-premies te verlagen.
    • Doorbetaald ouderschapsverlof voor mannen en vrouwen van 12 weken omdat dit de arbeidsdeelname van vrouwen bevordert.
    • Wie werkt, gaat minder belasting betalen. Voor werkgevers wordt het aantrekkelijker mensen in dienst te nemen, in het bijzonder ouderen en mensen met een laag inkomen.
    • Volgens het CPB verkleint D66 de kostenverschillen voor bedrijven tussen flexwerkers, zzp’ers en vaste werknemers.

    Standpunt D66 over banken:

    Ook in de financiële sector is meer concurrentie gewenst. Nieuwe innovatieve spelers moeten de gevestigde grootbanken kunnen uitdagen. Verouderde regels mogen nieuwe initiatieven en verdienmodellen niet in de weg staan. Klanten die van bank wisselen mogen het nummer van hun bankrekening meenemen. Bancaire zorgplicht voor kleine ondernemers. Hogere buffers door zwaardere risicoweging.

    Standpunt D66 over de sociale zekerheid:

    Hogere kinderopvangtoeslag. Ook niet-werkende ouders van kinderen tussen twee en vier jaar hebben daar recht op voor max 16 uur per week.
    Doorbetaald geboorteverlof voor mannen en vrouwen van 12 weken, tegen 70% van het loon. Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk.

    Het aanbieden van banen is, zeker voor kleinere bedrijven, te duur en riskant. D66 wil de risico’s van langdurig zieke werknemers en arbeidsongeschiktheid wegnemen. Kleine werkgevers (met maximaal 25 werknemers)  moeten het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte collectief kunnen verzekeren. Daarvoor gaan de werkgeverspremies omhoog. Ook krijgen werkgevers meer duidelijkheid en betere ondersteuning over re-integratiebeleid.

    Werkgevers worden verantwoordelijk voor het eerste halfjaar WW. Daarnaast moet de WW meer activerend zijn. D66 wil dat
    direct bij aanvraag van de WW-uitkering de nadruk gelegd wordt op snel weer aan de slag komen. Meer persoonlijke gesprekken tussen werklozen en UWV, meer geld voor scholing werklozen. Meer beschutte werkplekken.

    Meer tegemoetkoming voor bedrijven die mensen in dienst die een salaris hebben tot 120% van het minimumloon. Gemeenten mogen experimenteren in de bijstand.

    Vrijwillige verzekering tegen arbeidsongeschiktheid aantrekkelijker voor zzp’ers door premie te maximeren en rest betaalt overheid.

  • Standpunt ChristenUnie over pensioen/AOW:

    Hervormen pensioenstelsel: er komt een persoonlijk pensioenpotje, de verplichte deelname en collectieve risicodeling behouden we. Mensen mogen zelf hun pensioenfonds kiezen. Gepensioneerden worden door deze veranderingen niet in hun koopkracht geraakt. Opheffen onrechtvaardige doorsneepremie (waarbij ouderen eigenlijk minder premie betalen dan nodig, en jongeren meer dan nodig). De transitie van de doorsneepremie en -opbouw naar een eerlijker premie is een grote operatie. Het is daarbij belangrijk dat gepensioneerden, die niet meer kunnen anticiperen op veranderingen, hierdoor niet in hun koopkracht worden geraakt. Persoonlijke pensioenpotje kan deels worden gebruikt voor aflossen hypotheek. Aantrekkelijk maken om te blijven pensioensparen bij pensioenfonds, ook als je werknemer af bent. Ook als je nooit werknemer bent geweest moet het makkelijker worden om toe te treden tot een pensioenfonds.

    Standpunt ChristenUnie over belastingen:

    • Belastingstelsel hervormen: eenvoudiger, eerlijker en groener, en werken lonender. Deze stelselherziening verlaagt de lasten voor huishoudens per saldo met ca. 5 miljard euro. Tweeschijventarief voor in de loon- en inkomstenbelasting.
    • Een basistarief van 35% tot een inkomen van € 70.000 en een toptarief van 49% voor de hogere inkomens. Op termijn kan het basistarief verder
    • omlaag. Alle aftrekposten worden aftrekbaar tegen het basistarief. Milieuvervuiling wordt zwaarder belast en bij het lage btw-tarief komt de focus meer op de eerste levensbehoeften te liggen.
    • Maximaal aftrekbare hypotheekschuld op termijn naar € 500.000. Om de gevolgen voor de woningmarkt te beperken, wordt het maximum geleidelijk verlaagd tot € 750.000 de komende kabinetsperiode en op termijn naar € 500.000.
    • Belastingvrij bestaansminimum voor gezinnen met jonge kinderen.
    • Belasting voor eenverdieners en tweeverdieners moet gelijker: de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting wordt hersteld.
    • Belasting heffen op daadwerkelijke vermogenstoename, niet op fictief rendement zoals nu.
    • Voor bedrijven moet de behandeling van eigen vermogen en vreemd vermogen meer worden gelijkgetrokken. Beperken van de aftrekbaarheid van rentekosten voor bedrijven die met relatief veel vreemd vermogen zijn gefinancierd. Salarissen, bonussen en overige verdiensten, voor zover hoger dan een ministersalaris zijn niet langer aftrekbaar van de winst.
    • Producten en diensten die een relatief grote ‘ecologische  voetafdruk’ hebben worden ondergebracht in het hoge btw-tarief.
    • Belastingontwijking, -ontduiking en fraude effectief bestrijden. Geen extra belastingvoordelen voor buitenlandse bedrijven.  Om de doorgaande race naar de bodem van winstbelastingen te stoppen bepleit de partij, evenals voor de btw, in Europees verband een minimumtarief voor de vennootschapsbelasting.

    Standpunt ChristenUnie over werk:

    • Verklein verschil werknemer en zzp’er. Zzp’ers vaak goedkoper dan werknemers.
    • Hierdoor ontstaat er een ongewenst ongelijk speelveld op de arbeidsmarkt. Daarom een verplichte verzekering voor zzp’ers voor arbeidsongeschiktheid en ziekte die een inkomen op het bestaansminimum garandeert. Het treffen van een pensioenregeling blijft de eigen verantwoordelijkheid van de zzp’er.
    • Flexibele contracten moeten geleidelijk meer zekerheid gaan bieden.
    • Tijdelijke contracten bij eenzelfde werkgever moeten daarom in duur oplopen.
    • Een tweede contract duurt minimaal een half jaar langer dan de eerste.
    • Meer vaste contracten.  Onderzoeken of het aanpassen van de preventieve toets een bijdrage kan leveren aan de groei van vaste dienstverbanden en daarmee aan de verkleining van de kloof tussen flex en vast.
    • Volgens het CPB verkleint de ChristenUnie de kostenverschillen voor werkgevers licht tussen vaste en flexibele werknemers. De ChristenUnie verkleint de verschillen tussen zzp’ers en werknemers in loondienst.

    Standpunt ChristenUnie over banken:

    Strengere kapitaaleisen aan banken. Hoe meer risico hoe meer vermogen. Banken met een hoger risicoprofiel of een lagere rating dragen meer bij aan het depositogarantiestelsel dan banken met een laag risicoprofiel of een hoge rating. Overheidsgarantie van deposito’s verlagen van 100.000 euro naar 50.000 euro.

    Standpunt ChristenUnie over de sociale zekerheid:

    • Kinderbijslag en kindgebonden budget gaan omhoog. Vier weken langer zwangerschapsverlof. Twee weken langer betaald zorgverlof, tegen 70% van het loon. Partnerverlof neemt toe met vijf dagen.
    • Zzp’ers krijgen een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering op minimumniveau: 70% van het minimumloon. Zzp’ers worden verplicht zich te verzekeren tegen ziekte en arbeidsongeschiktheid. Premies worden betaald uit de winst van zzp’ers. De WW wordt omgebouwd naar WOW: Werk-Opleiding-Werk met inzet van de transitievergoeding.
    • Voor bedrijven met max tien werknemers wordt loon doorbetalen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid beperkt tot één jaar. Daarvoor gaan de werkgeverspremies omhoog. Voor grotere bedrijven wordt de periode beperkt dat ze verantwoordelijk zijn voor oud-werknemers die ziek zijn.
    • Er komen meer beschutte werkplekken. Hogere tegemoetkoming voor werkgevers die werknemers inhuren tegen een salaris tot 120% van het minimumloon.

  • Standpunt GroenLinks over pensioen/AOW:

    AOW gaat in komende 20 jaar met 15% omhoog.  AOW mag je maximaal drie jaar later laten ingaan dan de officiële AOW-leeftijd. Pensioendeelnemers mogen individueel sparen. Meer maatwerk. Zzp’ers makkelijker laten sparen voor pensioen.

    Standpunt GroenLinks over belastingen:

    • Sterke vergroening belastingstelsel: belastingen op milieu stijgen met 18 miljard euro. Verpakkingsbelasting. Belasting op storten verbranden exporteren afval.Elektrische lease auto’s goedkoper, andere duurder.
    • Belasting op vliegtickets. Invoeren kilometerheffing. CO2-belasting. Vlees en vis onder hoge btw-tarief.
    • Tegelijk verlichting van belasting op inkomen en arbeid met 26 miljard euro. Lagere belasting voor lage en middeninkomens door: hogere arbeidskorting.
    • Hogere inkomensafhankelijke combinatiekorting.
    • Lage inkomens krijgen belastingsubsidie.
    • Topinkomens zwaarder belasten.
    • Lagere lasten op arbeid voor werkgevers en werknemers.
    • Belastingstelsel en toeslagen eenvoudiger.
    • Minder fiscale subsidie voor pensioen hoge inkomens.
    • Belastingontduiken zwaarder bestraffen. Nederland aanjager internationale aanpak belastingontwijking.
    • Nederland zet zich in voor geharmoniseerde grondslag vennootschapsbelasting met een minimumtarief. Tarief in Nederland van 25 naar 27%.
    • Multinationals verplicht per land bekend te maken hoeveel belasting zij betalen, winst en omzet.
    • Speciale belastingafspraken openbaar.
    • Antimisbruikbepaling in belastingverdragen met ontwikkelingslanden.
    • Stoppen fiscaal stimuleren schulden bedrijven: aftrek naar max 30% van de winst.
    • Hypotheekrenteaftrek versneld afbouwen.
    • ‘Piketty belasting’: progressieve belasting op vermogen op basis van reëel rendement. Weinig spaargeld: minder belasting.
    • Directeur grootaandeelhouder zwaarder belasten.
    • Grote erfenissen zwaarder belasten. Minder verschil aan wie je nalaat in belastingdruk.
    • Belastingvoordeel expats afschaffen.

    Standpunt GroenLinks over werk:

    • GroenLinks wil stoppen met de doorgeslagen flexibilisering en zorgen voor meer zekerheden voor flexwerkers en zzp’ers. Iedereen krijgt een scholingsbudget.  Voor tijdelijke contracten moeten werkgevers een hogere prijs betalen onder andere via hogere WW-premies. Ook flexwerkers krijgen recht op een transitievergoeding vanaf de eerste dag dat zij werken. Voor zzp’ers komt er, op een minimumniveau, een verplichte collectieve basisvoorziening voor arbeidsongeschiktheid. Flexwerkers en zzp’ers kunnen gemakkelijker voor hun pensioen sparen. Tweede meerjarig contract wordt mogelijk, zodat mensen langer in dienst kunnen blijven bij een werkgever. GroenLinks wil een einde maken aan de schijnconstructies waarbij mensen niet eerlijk betaald krijgen voor het werk dat ze doen. Er komt meer controle op schijnzelfstandigheid. Einde aan constructies waardoor buitenlandse werknemers goedkoop werken. Vanaf achttien jaar heeft iedereen recht op het wettelijk minimumloon.
    • Flexwerkers mogen in OR.
    • Recht op flexibel werken.
    • Recht op thuis werken. Om aantrekkelijker te maken mensen aan te nemen: een collectieve verzekering voor loondoorbetaling bij ziekte voor werkgevers met weinig werknemers. Zo wordt loon in tweede jaar ziekte betaald.
    • Top bedrijven etc ten minste voor 30% uit vrouwen. Quotum voor bedrijven voor mensen met beperking.
    • Volgens het CPB verkleint GroenLinks de kostenverschillen voor werkgevers tussen het in dienst hebben van mensen met een vast of een flexibel contract, en tussen het inhuren van zzp’ers en mensen in loondienst.

    Standpunt GroenLinks over banken:

    Hervormen financiële sector. Buffers banken omhoog. Zakenbank scheiden van spaartegoeden. SNS blijft van de staat. Nieuwe financiële producten vooraf toetsen door toezichthouders. Financiële transactietaks. Mazen in wet waardoor bankiers hoge bonussen krijgen dichten.

    Standpunt GroenLinks over de sociale zekerheid:

    • Hoger kindgebonden budget, inkomensafhankelijk. Drie dagen gratis kinderopvang voor kinderen van 6 maanden tot drie jaar. Geboortverlof langer: zeven weken voor beide partners, tegen 70% van het loon.
    • Zzp’ers krijgen op minimumniveau (70% minimumloon) verplichte collectieve basisvoorziening arbeidsongeschiktheid. Premie wordt betaald uit de algemene middelen.
    • Flexwerkers en zzp’ers kunnen makkelijker voor pensioen sparen.
    • Collectieve verzekering voor loondoorbetaling tweede jaar bij ziekte voor werkgevers met max 10 werknemers.
    • Werkgevers worden verantwoordelijk voor eerste halfjaar WW.
    • Meer geld voor loonkostensubsidie voor mensen met een laag loon.
    • Bijstand wordt hoger. Geen tegenprestatie in bijstand.
    • Gemeenten mogen experimenteren met basisinkomen.
    • Meer beschutte werkplekken. Jeugdminimumloon afschaffen: Wajong-uitkering daardoor omhoog.

  • Standpunt SGP over pensioen/AOW:

    Keuzevrijheid moet het uitgangspunt zijn van het pensioenstelsel. Iedereen krijgt persoonlijke pensioenpot. Dit gaat samen met het behouden van goede collectieve elementen uit het huidige stelsel, zoals collectief beleggen en gezamenlijke risicodeling van levensverwachting, arbeidsongeschiktheid, laattijdig overlijden. Niet langer herverdelen tussen generaties via de doorsneesystematiek. De kosten van de overgang naar een nieuw stelsel moeten eerlijk gespreid worden over verschillende generaties.  Het wordt mogelijk om pensioen in te zetten voor de aflossing van de eigen woningschuld.
    Pensioen opbouwen wordt niet verplicht voor zzp’ers.

    Standpunt SGP over belastingen:

    • De kinderbijslag wordt verhoogd met 50 euro per kind per jaar.
    • Er komt een eenmalige uitkering van 1.000 euro voor de geboorte van het eerste kind; voor meerlingen wordt het bedrag evenredig verhoogd en de regeling geldt ook voor geadopteerde kinderen.
    • De middelen die gezinnen nodig hebben om te kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften, worden vrijgesteld van belastingheffing.
    • De financiële regelingen ten behoeve van de opvoeding moeten gelden voor alle kinderen, niet alleen voor de oudste twee.
    • Financiële ondersteuning van kinderopvang moet er zijn voor situaties van overmacht of sociale noodzaak, niet voor de vele tweeverdieners en veelvermogenden.
    • Voor kinderen tot de leeftijd van één jaar geen recht op kinderopvangtoeslag.
    • Bedrijven: het aantal uitzonderingen op belastingafdracht verminderen. Het tarief van de vennootschapsbelasting vervolgens budgettair neutraal verlagen.
    • De belasting op vreemd en eigen vermogen meer gelijk trekken.
    • De lasten op arbeid worden verlaagd door het introduceren van één laag, uniform basistarief en een toptarief: de zogenoemde sociale vlaktaks.
    • Voor tweeverdieners moet de kinderopvangtoeslag en de inkomensafhankelijke combinatiekorting worden beperkt. Daar staat een hogere kinderbijslag en draagkrachtkorting tegenover.
    • De giftenaftrek wordt verhoogd.
    • Expats in Nederland krijgen geen loonsubsidie als niet duidelijk is dat zij specifieke benodigde expertise inbrengen.  Bij een inkomen boven de Balkenende-norm vervalt voor expats belastingvoordeel.
    • De vermogensrendementsheffing wordt gebaseerd op daadwerkelijk behaald rendement. Daarnaast wordt het heffingsvrij vermogen verhoogd.
    • Belastingheffing vindt plaats waar kosten en winst worden gerealiseerd. Internationale aanpak van belastingontwijking, zoals via de EU en de OESO.

    Standpunt SGP over werk:

    • Om te voorkomen dat bij ontslag extreme ontslagkosten ontstaan, moet de rechter weer een ruimere mogelijkheid krijgen om tot een evenwichtige belangenafweging van werkgever en werknemer te komen. Het is niet rechtvaardig dat een werkgever bij ontslag slechts bij hoge uitzondering mag afzien van het betalen van een vergoeding. Bijvoorbeeld in situaties van pensionering van de werkgever of wanneer ontslag overwegend aan de werknemer toe te rekenen valt, dient de vergoeding beperkt te kunnen worden.
    • Het moet weer mogelijk worden om meer opeenvolgende arbeidsovereenkomsten te sluiten. Er wordt extra ruimte geboden voor het sluiten van meerjarige overeenkomsten. Werknemers krijgen daardoor meer zekerheid.  In situaties als seizoensarbeid en vervanging wegen ziekte van leraren moet meer ruimte geboden worden om tijdelijke contracten in te zetten.
    • Om oneerlijke concurrentie door arbeidskrachten uit andere lidstaten van de EU te bestrijden, moet ervoor gezorgd worden dat zij zoveel mogelijk hetzelfde loon uitbetaald krijgen als Nederlandse werknemers.
    • De SGP verkleint het verschil in fiscale behandeling tussen zelfstandigen en werknemers.

    Standpunt SGP over banken:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt SGP over de sociale zekerheid:

    • Eenmalige uitkering van 1.000 euro bij geboorte eerste kind. Kinderbijslag omhoog. Wanneer kinderen nog niet naar school gaan, is het onwenselijk dat bijstandsgerechtigde ouders verplicht worden om te solliciteren.  Lagere kinderopvangtoeslag.
    • Uitkeringsgerechtigden moeten voldoende ruimte krijgen om mantelzorg te verrichten. WW-uitkering daalt in tweede jaar in stappen naar bijstandsniveau. Wie nogmaals werkloos wordt heeft minder lang recht op WW. Waar nodig wordt van werklozen verwacht een maatschappelijke tegenprestatie te leveren. Wie aantoonbaar niet wil werken wordt gekort op de uitkering. Misbruik moet stevig bestraft. Investeren in digitale opsporing van fraude, en koppelen bestanden. Hoogte van uitkering voor wie niet in Nederland woont wordt afgestemd op prijspeil van het woonland.
    • Voor bedrijven tot 50 werknemers komt er een collectieve verzekering die  bij ziekte van werknemers het tweede jaar loon doorbetaald. Na een jaar worden werknemers die ziek zijn getoetst: als ze geen perspectief hebben op terugkeer bij de eigen werkgever krijgen ze een arbeidsongeschiktheidsuitkering.
    • De berekening van de werkgeverspremie voor arbeidsongeschiktheid moet rekening houden met de duur van de arbeidsrelatie. Hiermee wordt voorkomen dat werkgevers jarenlang hoge premies betalen wanneer de werknemer kort na indiensttreding arbeidsongeschikt raakt.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over pensioen/AOW:

    • Flexibele AOW leeftijd: je mag eerder met pensioen, uitkering wordt dan wel minder hoog. Wie 40 jaar heeft gewerkt krijgt AOW op 65. Wie een uitkering heeft op 65-jarige leeftijd krijgt vanaf dan AOW.
    • Kosten pensioenfondsen openbaar. Meer zeggenschap werknemers over belonings en provisiebeleid.
    • Aanpakken investeringen pensioenfondsen in onduurzame sectoren als vee industrie, fossiele brandstoffen en wapen industrie.
    • Werknemers krijgen meer keuzevrijheid bij het opbouwen van hun pensioen.

    Standpunt Partij voor de Dieren over belastingen:

    • De Partij voor de Dieren wil geen belasting op arbeid heffen, maar op het gebruik van grondstoffen, met name op de niet-duurzame grondstoffen. Dus lagere belasting op arbeid. Hogere belasting op grondstoffen. Een einde aan belastingkortingen voor producenten en grootverbruikers van fossiele energie. Een laag tarief voor duurzame producten zoals biologische groenten en fruit. Hoog tarief voor producten die schadelijk zijn voor mensen dieren natuur en milieu. Energiebelasting: kolenstroom wordt duurder dan gas, groene stroom minder belasting op heffen. Kilometerheffing voor autoverkeer. Ook voor vrachtverkeer van 15 cent. Accijns voor vliegverkeer.
    • Stoppen met faciliteren belastingontwijking door multinationals, alle belastingdeals met bedrijven openbaar.
    • Vermogensrendementsheffing over gerealiseerde rendement over laatste vijf jaar.

    Standpunt Partij voor de Dieren over werk:

    • “Ons ideaal is om in een maatschappij te leven waarin betaalde arbeid niet langer als het enige of voornaamste doel in het leven wordt gezien”, stelt de partij. Kortere werkweken dragen bij aan een betere verdeling van het beschikbare werk en moeten voor iedereen mogelijk gemaakt worden. Ze brengen tegelijkertijd de werkloosheid en de milieudruk van onze samenleving omlaag. Een betaalde baan wordt zo ook beter te combineren met mantelzorg, ouderschap of vrijwilligerswerk.
    • Er moet een onderzoek komen naar de mogelijkheden voor het (gefaseerd) invoeren van een basisinkomen voor iedere Nederlandse burger.
    • Drie maanden betaald ouderschapsverlof voor vaders wordt mogelijk, zodat ouders hun zorgtaken goed kunnen combineren met hun werk.
    • Er komt een wettelijke regeling die de ontslagvergoeding koppelt aan het aantal jaren dat een werknemer gewerkt heeft, volgens de bekende systematiek van de kantonrechtersformule.
    • Zzp’ers krijgen toegang tot een (collectieve) arbeidsongeschiktheids- en pensioenverzekering.
    • Werkgelegenheidsprojecten in zorg en biologische landbouw voor jongeren.

    Standpunt Partij voor de Dieren over banken:

    Banken opdelen in nutsbanken en zakenbanken. Kapitaalbuffers veel hoger: van 4% naar 15%. Banken verplichten investeringen, beleggingen en speculaties transparant te maken. Europese bankenbelasting en financiële transactie belasting. Handel voor eigen rekening verboden. Geen bonussen in financiële sector.  Onderzoeken hoe een nieuw systeem van geldcreatie kan worden ingevoerd.

    Standpunt Partij voor de Dieren over de sociale zekerheid:

    • Basisinkomen onderzoeken.
    • Geen inkomenstoets in de bijstand voor huishouden.
    • Kinderbijslag afhankelijk van inkomen ouders.
    • Drie maanden betaald ouderschapsverlof voor vaders.
    • Zzp’ers moeten eenvoudiger vrijwillig sparen voor pensioen.

  • Standpunt 50PLUS over pensioen/AOW:

    AOW-leeftijd terug naar 65 jaar. Structureel hogere AOW.

    Aanvullende pensioenen: Geen kortingen op pensioenen, wel indexeren. Rekenrente waarmee pensioenfondsen hun financiële gezondheid berekenen verhogen naar 4% of naar gerealiseerd rendement.

    Standpunt 50PLUS over belastingen:

    • Erfbelasting afschaffen.
    • Structurele belastingverlaging voor ouderen.
    • Belastingvrij schenken tot max 100.000.
    • Hypotheekrenteaftrek blijft.
    • Belasting op werkelijk rendement niet op fictief rendement.
    • Btw: laag tarief voor gezond en duurzaam.
    • Energiebesparing fiscaal aanmoedigen.

    Standpunt 50PLUS over werk:

    • Stimuleringspakket om ouderen aan werk te krijgen en te houden.
    • Beperken sociale lasten voor werkgevers van werknemers boven 45.
    • Extra vrije dagen senioren afschaffen.
    • Zzp’ers verdienen meer steun bescherming en hulp.

    Standpunt 50PLUS over banken:

    Overheid richt bank op met voorbeeldgedrag.

    Standpunt 50PLUS over de sociale zekerheid:

    • Bedrijven hoevern maximaal 8 weken salaris door te betalen van zieke werknemers, daarna betaling via een overheidsfonds.
    • Uitkeringen voor oudere werklozen onaangetast.
    • Minimumloon en uitkeringen indexeren.

  • Standpunt VNL over pensioen/AOW:

    AOW-uitkering hoger. AOW-leeftijd vast op 67.

    Aanvullende pensioenen: Individualisering van aanvullend pensioen: werkgeversdeel in pensioenopbouw toevoegen aan brutoloon werknemer. Niet pensioenfonds bepaalt wat u met uw geld doet.

    Standpunt VNL over belastingen:

    • Lagere belastingen. Vlaktaks naar 27%. Eerste 10.000 geen belasting. Daarvoor worden bestaande heffingskortingen beperkt of geschrapt. Hypotheekrente en pensioenpremies zijn niet meer aftrekbaar.
    • BTW naar 15%.
    • Vennootschapsbelasting naar 15%.
    • Rente op schulden voor bedrijven aftrekbaar tot maximaal 30% van de winst.
    • Accijns brandstof alcohol tabak 10% lager.
    • Geen erf- en schenkbelasting.
    • Kindgebonden budget hoger: oplopend tot 150%. Kinderbijslag verdwijnt. Zorgtoeslag verdwijnt. Huurtoeslag lager.
    • Belasting op spaargeld en vermogen op basis het reëel rendement, belasting verlagen van 30% naar 27%.
    • Pensioenpremies zijn niet meer aftrekbaar.

    Standpunt VNL over werk:

    We sluiten aan bij ideeën van ONL over de arbeidsmarkt. (ONL is een werkgeversvereniging die vooral opkomt voor kleine bedrijven en die vindt dat veel regels rond werknemers kleine ondernemers hinderen in hun bedrijfsvoering.)

    Standpunt VNL over banken:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

     

    Standpunt VNL over de sociale zekerheid:

    • Werkgevers verantwoordelijk voor eerste half jaar WW.
    • Bijstandsuitkering omlaag.
    • Kinderbijslag afschaffen. Hoger kindgebonden budget.
    • Schrappen tegemoetkoming voor werkgevers die ouderen of mensen met een loon tot 120% van het minimumloon in dienst nemen.
    • Fraude en bedrog: uitkering maximaal korten of afnemen.
    • Geen export uitkeringen, kinderbijslag en toeslagen.
    • Uitzondering: AOW.

  • Standpunt DENK over pensioen/AOW:

    AOW-leeftijd gaat minder snel omhoog: pensioenleeftijd van 67 wordt daardoor in 2023 bereikt en niet al in 2021.
    Er komt een vermogenstoets in de AOW: bij een vermogen van 80.000 euro vervalt de AOW-uitkering.
    Je mag AOW tot drie jaar later laten ingaan: uitkering wordt dan hoger.

    Standpunt DENK over belastingen:

    • Extra werkgeversheffing van 16% op het gedeelte van salarissen boven €150.000, zodat excessieve salarissen worden ontmoedigd.
    • Afschaffen van de 30%-regeling voor expats.
    • Verhogen van de ouderenkorting.
    • Verhogen van de inkomensafhankelijke combinatiekorting, zodat ouders meer te besteden hebben.
    • Verhogen van de mkb-winstvrijstelling.
    • Verruimen van de kleineondernemersregeling. Vennootschapsbelasting naar 26%.
    • Aftrekbaar maken van de belasting van een rentevrije ofwel halal hypotheek.
    • Maximum hypotheekschuld van €500.000 bij de hypotheekrenteaftrek.
    • Afbouwen van het maximum aftrekpercentage bij de hypotheekrenteaftrek met 2% per jaar tot 40%.
    • Vermogensbelasting op basis van werkelijk rendement. Tarief wordt bij een vermogensaanwas van meer dan 5000 euro 50%.
    • Invoeren van een belasting op vliegtickets.
    • Aftrekbaarheid rente op schulden voor bedrijven naar max 30% van de winst.

    Standpunt DENK over werk:

    • Quota voor vrouwen, mensen met een migrantenachtergrond en mensen met een beperking als bewindspersonen en overheidspersoneel, zodat de overheid een afspiegeling vormt van de bevolking.
    • Quotum van 10% voor meer mensen met migrantenachtergrond in de top van grote ondernemingen in Nederland.
    • Verplichte verzekering voor arbeidsongeschiktheid voor zzp’ers, waarbij de overheid zorg draagt voor de financiële draagbaarheid. Vergroten van de fiscale aantrekkelijkheid van het sparen voor een eigen pensioen.
    • Denk verkleint volgens het CPB het verschil tussen vaste en flexibele werknemers licht.

    Standpunt DENK over banken:

    Verhogen van de bankenbelasting naar 1 miljard euro. Met dat geld oprichten Nationale Ondernemerskredietbank

    Standpunt DENK over de sociale zekerheid:

    • Betaald zorgverlof naar 12 weken uitbreiden met uitbetaling van 70% van het loon. Betaald partnerverlof (bekend als vaderschapsverlof) met 8 dagen uitbreiden.
    • Bij een huishoudinkomen €75.000 vaststellen is de kinderbijslagbedrag nul euro. Kinderbijslag verder verhogen.
    • Collectieve  loondoorbetaling bij tweede jaar ziekte voor ondernemers met minder dan tien personeelsleden.
    • Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, mede betaald uit premies uit winstinkomen zelfstadigen.
    • Meer beschutte werkplekken.

  • Standpunt Forum voor Democratie over pensioen/AOW:

    Flexibele arbeidsmogelijkheden voor wie dat wil  wanneer de AOW-leeftijd is ingegaan.

    Substantiële koopkrachtverbetering voor AOW’ers via belastingvrije voet van € 20.000,- en versimpelde en verlaagde  belastingen. Forum voor Democratie wil daarnaast dat de pensioenen onder nationaal toezicht blijven en niet onder Europese jurisdictie komen te vallen.

    Standpunt Forum voor Democratie over belastingen:

    • Grondige vereenvoudiging en versimpeling van het belasting-, toeslagen- en premiestelsel.
    • De overheid heeft de plicht om de belastingdruk zo laag mogelijk te houden. Hogere belastingvrije voet van €20.000 voor elke Nederlander.
    • Invoeren tweetaks van 20 procent en 35 procent.
    • Afschaffing kinderbijslag na tweede kind.
    • Afschaffing schenk- en erfbelasting.

    Standpunt Forum voor Democratie over werk:

    Soepel ontslagrecht voor MKB

    Standpunt Forum voor Democratie over banken:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Forum voor Democratie over de sociale zekerheid:

    • Relatief hoge uitkering bij werkloosheid. Deens model.
    • Forum voor Democratie wil de regels omtrent ziekte en ontslag voor het MKB versoepelen.
    • Behoud van een goed vangnet voor degenen die dat echt nodig hebben. Maar werken moet altijd lonen en werken moet aanzienlijk meer lonen dan een uitkering. Sociaal vangnet is bedoeld voor hen die niet kunnen, niet voor hen die niet willen. Strenge controle op fraude.

  • Standpunt Piratenpartij over pensioen/AOW:

    Iedereen moet vrij zijn zich bij zijn pensioenfonds van zijn/haar keuze aan te sluiten. Wisselen van baan betekent niet automatisch wisselen van pensioenfonds. Over de AOW-leeftijd staat geen standpunt in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Piratenpartij over belastingen:

    De belasting op arbeid moet omlaag en de belasting op grondstoffen omhoog. Belastingafspraken met multinationals worden transparant gemaakt. Hypotheekrente-aftrek beperken tot een schuld van maximaal 1 miljoen euro, geleidelijk verder verlagen.

    Standpunt Piratenpartij over werk:

    Warm hart voor zzp’ers, maar bedrijven huren ze steeds vaker in om cao te ontwijken: schijnzelfstandigheid. Strenger optreden tegen bedrijven die structureel onder cao-loon of kostprijs betalen. Soepeler mededingingsregels voor kleine bedrijven zodat zzp’ers zich kunnen organiseren in gezamenlijke regelingen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid.

    Standpunt Piratenpartij over banken:

    Geldcreatie moet op termijn worden weggehaald bij banken en ondergebracht bij een onafhankelijk orgaan dat geen commercieel belang heeft. Wanneer banken te groot zijn en ‘too big too fail’ worden, moeten ze worden opgesplitst. Het verstrekken van kredieten en het betalingsverkeer, twee van de belangrijkste functies van banken, moeten worden opgesplitst.

    Standpunt Piratenpartij over de sociale zekerheid:

    Economisch beleid moet niet enkel gericht zijn op groei, maar op het vergroten van welzijn. In een gezonde economie is het belangrijk dat iedereen iets zinvols doet. Daarom moeten er pilots worden uitgevoerd met de invoering van een basisinkomen. Op die manier zouden mensen meer onderwijs gaan volgen, ondernemender worden en meer zinvol werk gaan doen. Als de pilots een succes zijn, moet het basisinkomen landelijk worden ingevoerd.

Asiel/integratie

Asiel en integratie

    Asiel

  • Standpunt VVD over asiel:

    Investeren in betere en duurzame opvang in de regio. Snel uitsluitsel over asielprocedure: wie geen asiel krijgt, kan zijn verblijf niet rekken door herhaaldelijk in beroep te gaan. Gemeenten die uitgeprocedeerde asielzoekers opvang bieden, worden beboet. Illegaal verblijf wordt strafbaar. Het kinderpardon wordt afgeschaft.

    Standpunt VVD over integratie:

    Inburgering is een eigen verantwoordelijkheid: nieuwkomers moeten zelf betalen voor cursussen. Daarvoor kan wel geld worden geleend. Wie niet inburgert, kan zijn verblijfsvergunning verliezen. Nederlander worden kan pas na tien jaar.

  • Standpunt PvdA over asiel:

    Investeren in de opvang in de regio, in het bijzonder aan kinderen, vrouwen en kwetsbare minderheden. Ontwikkelingsgeld naar bieden van toekomstperspectief, niet naar verstevigen grenscontroles. Meer legale vluchtroutes via de VN, en binnen de EU geen verschillen in asielbeleid. EU-landen die niet meewerken, krijgen minder subsidies. Europese herverdeling van vluchtelingen is nodig, net als een efficiënte asielprocedure. De grootte van asielzoekerscentra moet passen bij de omvang van een dorp of stad. Gemeenten gaan over invulling van de opvang. Statushouders moeten snel doorstromen naar woningen, maar ze krijgen geen voorrang op anderen met urgentie. Na vijf jaar kan iemand Nederlander worden. Waar mogelijk de asielprocedure versnellen en perspectief bieden met een terugkeerplan. Illegaliteit is niet strafbaar, en verstrekken bed-bad-brood op humanitaire basis mag. Rechten van kinderen moeten meegeteld in asielprocedure. Kinderen die vijf jaar lang in Nederland wonen, komen in aanmerking voor een kinderpardon.

    Standpunt PvdA over integratie:

    Asielzoekers moeten direct beginnen met inburgeren. Investeren in gemengde wijken, gemengde scholen, sport, cultuur en wijkvoorzieningen. Vak burgerschap moet ‘eenheid in verscheidenheid’ duidelijk maken. Investeren in het leren van taal en beter maatwerk inburgeringscursus. Als het noodzakelijk is, draagt overheid bij aan kosten inburgering. Versoepelen van regels zodat ook mensen met uitkering en asielzoekers vrijwilligerswerk kunnen doen.

  • Standpunt PVV over asiel:

    Nul asielzoekers erbij, geen immigranten uit islamitische landen. Intrekken alle verleende verblijfsvergunningen, asielzoekerscentra dicht.

    Standpunt PVV over integratie:

    Islamitische hoofddoekjes niet in publieke functies, verbod op overige islamitische uitingen die in strijd zijn met de openbare orde, preventief opsluiten radicale moslims, criminelen met een dubbele nationaliteit denaturaliseren en uitzetten.

  • Standpunt SP over asiel:

    Vluchtelingen worden eerlijk verdeeld onder alle EU-lidstaten. Door huisvesting in rijkere gemeenten en buurten vrij te maken, worden ook daar asielzoekers gevestigd. Bij opvang wordt altijd rekening gehouden met de grootte van een buurt, bewoners krijgen inspraak. Vluchtelingen moeten zo snel mogelijk integreren, en zo snel mogelijk aan het werk. Er komt een wet die verblijfsrecht voor gewortelde kinderen regelt: we sluiten geen kinderen op, en het kinderpardon wordt ruimhartig uitgevoerd. Er moet een bed-bad-broodregeling komen.

    Standpunt SP over integratie:

    Artikel 23 van de Grondwet, over vrijheid van onderwijs, wordt aangepast: scholen die zich op religieuze grondslag afzonderen, kunnen hun subsidie kwijtraken. Migranten en statushouders krijgen zo snel mogelijk inburgerings- en taakcursussen. Taalonderwijs wordt gratis, en er komen extra cursussen via de publieke omroep.
    Samenwerking met organisaties die een verlengstuk zijn van buitenlandse regeringen wordt beëindigd, en er wordt niet samengewerkt met radicale organisaties die integratie frustreren of tegen onze waarden en vrijheden zijn.

  • Standpunt CDA over asiel:

    Altijd hulp aan vluchtelingen die werkelijk in nood verkeren: ontheemden mogen opleiding of (vrijwilligers)werk doen, maar doel blijft terugkeer naar eigen land. Bij opvang – in kleine vluchtelingencentra verspreid door het hele land – wordt rekening gehouden met het draagvlak onder de bevolking. Europese lidstaten die niet meewerken aan vluchtelingenopvang, worden financieel gekort. Landen rondom Syrië en Libië wordt hulp geboden bij de opvang.

    Standpunt CDA over integratie:

    Nieuwkomers zijn verplicht zelf in te burgeren, weigering moet in het uiterste geval kunnen leiden tot intrekking van de verblijfsstatus. In bijzondere omstandigheden moet iemand ook versneld Nederlander kunnen worden. Het aanbod van inburgeringscursussen moet ruimer zijn – bijvoorbeeld door lessen via de publieke omroep aan te bieden. Wie Nederlander wil worden, moet zijn oorspronkelijke nationaliteit loslaten.

  • Standpunt D66 over asiel:

    Er moet een echt Europees asielbeleid komen, en een Europese grens- en kustwacht moet operationeel worden. Lidstaten die meer vluchtelingen opnemen moeten daarvoor financieel worden beloond. Nederland moet meer dan de 500 kwetsbare vluchtelingen per jaar opnemen dan het nu doet in het kader van het UNCHR-hervestigingsprogramma.

    De opvang moet radicaal anders: met een permanente opvangreserve (ook in rustigere tijden), kleinschaliger opvang en een grote rol voor gemeenten. De procedure moet kort zijn, en gericht op het belang van het kind.

    Standpunt D66 over integratie:

    Niemand hoeft in Nederland zijn oorspronkelijke nationaliteit op te geven, ook Nederlanders in het buitenland houden hun Nederlanderschap zolang zij dat willen. Al in de opvang moet de overheid voor taalcursussen zorgen, en mensen moeten direct aan de slag kunnen. De naturalisatietermijn moet teruggebracht naar vijf jaar.

  • Standpunt ChristenUnie over asiel:

    Investeren in opvang in de regio. Ruimhartig uitnodigingsbeleid voor kwetsbare vluchtelingen. Meer dan 500 vluchtelingen per jaar. Europees systeem voor verdeling van vluchtelingen. Aantal verhuisbewegingen tussen opvangcentra in Nederland terugbrengen, kinderen helemaal niet meer verplaatsen als ze met school zijn begonnen. Misdragingen in de opvang hebben gevolgen voor de verblijfsstatus. Zo snel mogelijk duidelijkheid over status. Bed-bad-brood met begeleiding.

    Standpunt ChristenUnie over integratie:

    Taalles en zo mogelijk vrijwilligerswerk vanaf aankomst. Loyaliteitsverklaring waarin rechtsstaat en waarden worden onderschreven. Geen gezichtsbedekkende kleding in overheidsinstellingen, onderwijs en openbaar vervoer. Een tweejarig fulltime leer- en werktraject met taal, burgerschapsvorming en (vrijwilligers)werk. Tijdens die twee jaar wordt voorzien in huisvesting, zorg, onderwijs, toegang tot de arbeidsmarkt en waar nodig leefgeld.

  • Standpunt GroenLinks over asiel:

    Meer geld voor opvang in de regio. Substantieel meer vluchtelingen. Bindende afspraken in de EU over opvang en bescherming van vluchtelingen. Erkende vluchtelingen krijgen snel kans om een leven op te bouwen, de taal te leren en aan het werk te gaan. Zij hebben de plicht te integreren. Kinderen die geworteld zijn in Nederland worden niet uitgezet. Opvang is kleinschalig, op basis van grootte van een gemeente. Bij asiel volgt een tijdelijke verblijfsvergunning die na drie jaar wordt omgezet in permanente status. Wie geen asiel krijgt, moet terug. Extra geld waarmee statushouders een opleiding kunnen volgen.

    Standpunt GroenLinks over integratie:

    De overheid geeft gemeenten en lokale groepen ruimte bij de invulling van integratietrajecten.

  • Standpunt SGP over asiel:

    Nederland moet strengere eisen stellen aan inkomen en leeftijd van migranten. Gezinshereniging alleen bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Europese verdeling van asielzoekers, gezamenlijke normen voor toelating. Deadline voor bezwaar na afwijzing. Opvang in regio moet vergroot. Procedures binnen redelijke termijn. Een commissie adviseert de minister over schrijnende asielgevallen. Verworteling is geen zelfstandig criterium.

    Standpunt SGP over integratie:

    Accent bij cursus op taal en kennis van Nederlandse samenleving, en aandacht voor antisemitisme. Inburgeraars moeten op de hoogte zijn van volkslied, vlag en Koningsdag. Geen uitkering als iemand niet meewerkt aan inburgering. Dubbele nationaliteit beperken. Spreiding van kansarme allochtonen door gemeenten. Gezichtsbedekkende kleding moet voldoen aan wettelijke en maatschappelijke verplichtingen. Geen polygamie, geen huwelijken tussen neef en nicht. Uitzetting van mensen met een verblijfsvergunning die worden veroordeeld voor een misdrijf.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over asiel:

    Opvang in de regio, maar alleen als die menswaardig is. Nederland stelt daarvoor geld en kennis beschikbaar. Meer geld en capaciteit om te voorkomen dat vluchtelingen de gevaarlijke oversteek over zee moeten maken. De vluchtelingendeal met Turkije wordt opgezegd. In EU spreiding, lidstaten die zich niet hieraan houden worden financieel gekort. Kleinschalige opvang, nooit meer dan een kwart van het aantal inwoners van een gemeente. Binnen twee jaar uitsluitsel over verblijfsrecht. Gewortelde kinderen krijgen een verblijfsvergunning. Wie Nederland niet kan verlaten, heeft recht op bed-bad-brood.

    Standpunt Partij voor de Dieren over integratie:

    Vluchtelingen moeten zich zo snel mogelijk onze taal en cultuur eigen kunnen maken.

  • Standpunt 50PLUS over asiel:

    Economische vluchtelingen en uitgeprocedeerde asielzoekers worden teruggestuurd naar het land van herkomst. Opname van een beperkt aantal vluchtelingen, naar rato verdeeld over de landen van Europa en op basis van de bevolkingsdichtheid. Opvang in de regio. Meer controle Nederlandse grenzen en betere bewaking Europese buitengrenzen. Bestrijden van mensensmokkel door strengere straffen.

    Standpunt 50PLUS over integratie:

    Tegen dubbele nationaliteit. Paspoort pas na tien jaar, een gemeentelijk ‘bewijs van goed gedrag’, goede beheersing van de Nederlandse taal en een af te leggen verklaring over de Nederlandse Grondwet. Introductie van een ‘nieuwkomersverklaring’.

  • Standpunt VNL over asiel:

    Eigen immigratiebeleid naar Australisch model, strenge grensbewaking. Opvang asielzoekers in eigen regio, financiële steun via noodhulp.

    Standpunt VNL over integratie:

    Nederlandse taal staat centraal bij integratie. Eerste tien jaar geen aanspraak op uitkeringen, naturalisatie pas na tien jaar. Puntenpaspoort bij dubbele nationaliteit, bij verlies alle punten vervalt Nederlanderschap. Haatimams moeten vertrekken, moskeeën waar wordt opgeroepen tot geweld, worden gesloten. Boerkaverbod in openbare ruimte. Zware straffen voor onder meer eerwraak.

  • Standpunt DENK over asiel:

    Verkorten termijn waarna asielzoeker kan werken of studeren. Kleinschalige opvang. Meer geld voor onderwijs en zorg van asielzoekers. Versnellen asielprocedure door capaciteit COA en IND te vergroten. Rechter moet asielzaken toetsen.

  • Standpunt FvD over asiel:

    Asielbeleid naar Australisch en Amerikaans model: Nederland beslist zélf wie hier wordt opgevangen. Overheidsgeld naar opvang in de regio. Asielaanvraag leidt hooguit tot tijdelijke opvang, doel moet zijn: terugkeer naar het land van herkomst. Hoger beroep na afwijzing beperken tot één keer. Bevorderen remigratie als integratie mislukt.

    Standpunt FvD over integratie:

    Eerste tien jaar geen uitkering voor immigranten die werkloos zijn gebleven. Beëindiging voorrangsregeling immigranten op sociale huurwoningen in de grote steden.

  • Standpunt Piratenpartij over asiel:

    Binnen de EU moeten asielzoekers naar rato worden opgevangen. Asielprocedure moet worden versimpeld en verkort door onnodige regels te schrappen. Kleinschalige, decentrale opvang en goede lokale inspraak is nodig. De keuze moet makkelijker worden om terug te gaan. Een variant op een ‘green card’ moet onderzocht voor economische migranten. De Amerikaanse klokkenluider Edward Snowden moet asiel in Nederland krijgen.

Normen en waarden

Normen en waarden

  • Standpunt VVD over normen en waarden:

    De overheid zal Nederlandse waarden beschermen als deze in het geding zijn. Discriminatie wordt tegengegaan door voorlichting, onderwijs, en handhaving van de wet. Emancipatie en diversiteit kun je niet afdwingen via wetten. Haatpredikers worden geweerd en dubieuze geldstromen naar religieuze instellingen en andere organisaties die haaks staan op vrijheden, worden aangepakt. Religie mag nooit een rechtvaardiging zijn voor de ondermijning van de liberale samenleving: als uiterste maatregel moeten genootschappen die de democratie aantasten, verboden worden.

  • Standpunt PvdA over normen en waarden:

    Meer gespecialiseerde agenten en meer handhaving bij bestrijding van discriminatie. Indien noodzakelijk aanscherping wetten tegen discriminatie en racisme. Racisme wordt een hate-crime, waardoor daders hogere straffen krijgen. Politie en justitie krijgen meer armslag om daders op te sporen en te vervolgen. Inspectie op discriminatie op arbeidsmarkt wordt uitgebreid: ergste overtreders worden benoemd. Bij de overheid wordt anoniem solliciteren de norm. Een wettelijk verbod op transgenderdiscriminatie.

  • Standpunt PVV over normen en waarden:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over normen en waarden:

    De arbeidsinspectie krijgt meer geld en middelen om discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken. Artikel 1 van de Grondwet wordt aangepast: discriminatie wegens seksuele geaardheid, leeftijd en handicap wordt expliciet vermeld. Fries als officiële taal wordt verankerd in de Grondwet. 5 mei wordt voor iedereen een officiële feestdag.

  • Standpunt CDA over normen en waarden:

    Maatschappelijke dienstplicht voor jongeren. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar haatzaaien is onacceptabel. Er moeten wettelijke mogelijkheden komen om antidemocratische organisaties te verbieden. Grondswetswijziging om seksuele geaardheid en handicap expliciet op te nemen in artikel 1.

  • Standpunt D66 over normen en waarden:

    In 2021 wordt meer dan 30 procent van de belangrijke maatschappelijke functies door vrouwen vervuld. Ook de partner van de moeder krijgt twaalf weken betaald ouderschapsverlof. Meer aandacht voor diversiteit in het onderwijs. Regels beter handhaven om discriminatie op de arbeidsmarkt te voorkomen. Meer diversiteit bij aannamebeleid politie, defensie, publieke omroep en pabo’s. Wetten moeten aangepast aan verschillende leefvormen. Geen onnodige geslachtsregistratie. Aanpassing van Algemene wet gelijke behandeling: er komt een verbod op genderdiscriminatie.

  • Standpunt ChristenUnie over normen en waarden:

    Een maatschappelijke dienstplicht voor alle 18-jarigen. Met het vervullen kan (een deel van) de studieschuld of andere schulden worden afgelost. Geloofsvrijheid voor iedereen. Geen verbod op besnijdenis van jongetjes of rituele slacht. Geen aanpassing bijzondere bescherming van kerkgenootschappen tegen inmenging van de overheid. Geen financiering geloofsgemeenschappen en instellingen die door onvrije landen worden gesteund. Haatpredikers krijgen geen visum. Werknemers in overheidsdienst en onderwijs dienen gangbare omgangsvormen, zoals het geven van een hand, in acht nemen. Antisemitisme en radicalisering al in het onderwijs bestrijden. Meer aandacht voor slavernijverleden Nederland.

  • Standpunt GroenLinks over normen en waarden:

    Iedereen is vrij op 5 mei en op Keti Koti (bevrijding van de slavernij, 1 juli). Zwarte Piet wordt aangepast. Artikel 1 van de Grondwet wordt aangepast met de expliciete vermelding van seksuele gerichtheid, leeftijd en handicap. Discriminatie van mensen met een intersekseconditie wordt expliciet verboden. Openbaar Ministerie krijgt meer armslag om discriminatiezaken prioriteit te geven. Er komt een hogere strafmaat voor discriminerend geweld. Geweld tegen homo’s, lesbiennes, biseksuelen, transgenders en intersekse-personen wordt geregistreerd. Antisemitisme en moslimdiscriminatie worden apart geregistreerd. De arbeidsinspectie gaat strenger optreden tegen discriminatie op de arbeidsmarkt. Diversiteit moet ook bij de overheid, met streefcijfers en deadlines.

  • Standpunt SGP over normen en waarden:

    Godslastering moet strafbaar blijven. Geweld en agressie tegen hulp- en dienstverleners moet extra zwaar bestraft.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over normen en waarden:

    Etnisch profileren wordt tegengegaan door onder meer een registratiesysteem waarin vermeld wordt waarom iemand staande is gehouden. De overheid treedt met kracht op tegen alle uitingsvormen van discriminatie. Geweld met een discriminerende achtergrond wordt zwaarder bestraft. Mannen en vrouwen krijgen een gelijke beloning voor gelijk werk; homoseksuele paren krijgen gelijke rechten als heteroseksuele paren. De overheid zorgt ervoor dat het ambtenarenapparaat een evenwichtige afspiegeling is van de bevolking. Een verbod op discriminatie wegen seksuele gerichtheid wordt, net als op discriminatie wegens godsdienst, ras etc., expliciet opgenomen in artikel 1 van de Grondwet. Transgenderdiscriminatie en discriminatie van mensen met een intersekse-conditie wordt verboden in de Algemene wet gelijke behandeling. De officiële geslachtsregistratie wordt afgeschaft.

  • Standpunt 50PLUS over normen en waarden:

    Een verbod op leeftijdsdiscriminatie komt in de Grondwet.

  • Standpunt VNL over normen en waarden:

    Bestrijding van antisemitisme.
    Nationale feestdagen blijven onaangetast.

  • Standpunt DENK over normen en waarden:

    Minister van Wederzijdse Acceptatie. Nationale Dag van Staatsburgerschap. Register voor aantoonbare discriminatie. Diversiteitsquota bij overheid en in top grote ondernemingen voor vrouwen, mensen met migrantenachtergrond en met beperking. Taakstraf bij discriminerend gedrag. Duizend agenten opleiden tot discriminatie-experts. Voor afschaffen Zwarte Piet. Excuses slavernijverleden en koloniale bezetting Indonesië, en herstelbetalingen. Dekoloniseren van o.a. straatnamen.

  • Standpunt Forum voor Democratie over normen en waarden:

    Weer van Nederland gaan houden en trots zijn op gedeelde geschiedenis en toekomst.

  • Standpunt Piratenpartij over normen en waarden:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

Zorg

Zorg

  • Standpunt VVD over ouderenzorg:

    Wet- en regelgeving moet het inhuren van hulp niet in de weg zitten. Verpleeginstellingen die norm langdurig niet halen, moeten worden gesloten. Inzet is apart betalen van wonen en zorg. Vermogensinkomensbijtelling moet verlaagd: het is niet eerlijk dat mensen die hun hele leven hebben gespaard een hogere eigen bijdrage betalen dan diegenen die niet spaarden.

    Standpunt VVD over gezondheidszorg:

    Eigen risico blijft 385 euro.

    Breed basispakket. Maar: gepast gebruik, terugdringen niet-effectieve behandelingen en slimmer inzetten eigen betalingen. Meerjarige contracten stimuleren tussen verzekeraars en zorgverleners. Informatie voor iedereen over kwaliteit huisartsen, medisch specialisten en verzorgingshuizen. Betaling in de zorg moet op basis van kwaliteit, tevredenheid niet alleen aantal uren. Akkoord met farmaceutische bedrijven over lagere prijzen. Optrekken met landen als België, Luxemburg en Oostenrijk bij inkopen medicijnen.

  • Standpunt PvdA over ouderenzorg:

    Nieuw tarief van 60 procent voor inkomstenbelasting boven 150.000 euro. Dit levert 300 miljoen op voor ouderenzorg. Goede verlofregelingen voor mantelzorgers. Minimumnorm voor kwalificatieniveau van zorgverleners, en minimumnorm voor het aantal zorgverleners (zoals nu bijvoorbeeld in kinderopvang al geldt). Falende zorgbestuurders niet terug in functie.

    Standpunt PvdA over gezondheidszorg:

    Geen eigen risico.

    Macht farmaceutische bedrijven beperken. Samen inkopen. Prijsvorming transparant. Medisch specialisten moeten met hun maatschap in dienst komen van het ziekenhuis’.  Verzekeraars mogen niet concurreren via allerlei polissen. Uniforme polis voor het basispakket. Verbod op reclame en marketing voor basisverzekering. Concurrentie verzekeraars mag alleen nog op kwaliteit en aanvullende verzekering. Mededingingswet aanpassen zodat zorgverleners eerste lijn mogen samenwerken. Meer wijkverpleegkundigen.

  • Standpunt PVV over ouderenzorg:

    Terugdraaien bezuinigingen in ouderenzorg.

    Standpunt PVV over gezondheidszorg:

    Eigen risico afschaffen.

    Terugdraaien bezuinigingen thuiszorg, ouderzorg. Meer handen aan bed

  • Standpunt SP over ouderenzorg:

    Bezettingsnorm zodat verzorgers voldoende tijd hebben voor bewoners. Verzorgingshuizen openhouden. Gemeentelijk mantelzorgpunt waar mantelzorgers terecht kunnen voor vragen en hulp, betere ondersteuning voor mantelzorgers.

    Standpunt SP over gezondheidszorg:

    Geen eigen risico.

    Nationaal zorgfonds oprichten. Zorgverzekeraars afschaffen. Tandarts, fysiotherapie en geestelijke gezondheidszorg in basispakket. Ziektekostenpremies inkomensafhankelijk (mensen met lage en middeninkomens zullen profiteren). Voldoende zorgpersoneel. Personeel bezettingsnorm voor ouderen en gehandicaptenzorg. Gemeentelijk basispakket voor thuiszorg, dagbesteding, ondersteuning voor mantelzorg, zodat iedereen zelfde zorg krijgt.Salaris bestuurders nooit hoger dan minister. Minister kan bestuurders ontslaan. Fusieverbod ziekenhuizen. Ziekenhuizen gefinancierd naar zorgbehoefte en niet naar handelingen. Specialisten zoveel mogelijk in loondienst. Medicijnen: landelijke centrale inkoop. Zo farma aanpakken. Geen reclame gerichte op individuele artsen toestaan. Sociaal-economische gezondheidsverschillen verkleinen.Medisch letselschadefonds dat patienten bij missers snel compenseert. Daarna verhalen bij instelling/specialist. Mantelzorgboete afschaffen.

  • Standpunt CDA over ouderenzorg:

    Belastingvoordeel voor mantelzorgers die verlof opnemen of minder gaan werken om voor iemand te zorgen. Meer inspraak voor mantelzorgers en wijkverpleegkundigen. Landelijke aanpak eenzaamheid onder ouderen naar Rotterdams voorbeeld. Schrappen onnodige regels in verpleegtehuizen en instellingen, zodat personeel aandacht aan bewoners kan geven. Bezettingsnorm: minimaal twee verzorgers op maximaal acht mensen.

    Standpunt CDA over gezondheidszorg:

    Forse verlaging eigen risico. Huisarts buiten eigen risico houden.

    Minder marktwerking. Verbod op winstuitkeringen door verzekeraars, zorginstellingen of ziekenhuizen. Meerjaren contracten sluiten over gezondheidswinst. Niet meer Europees aanbesteden. Zorgverzekeraars verplicht om één overzichtelijke standaardpolis te bieden. Concurrentie op aanvullende verzekeringen. Einde aan budgetpolissen. Bestuursakkoorden blijven sluiten voor beheersen uitgaven.Internationaal samenwerken om macht farmaceutische bedrijven aan banden te leggen.

  • Standpunt D66 over ouderenzorg:

    Instelling van een ombudsman voor ouderen, die zich bezighoudt met problematiek van kwetsbare ouderen. Brandveiligheidsvoorlichting voor ouderen, te geven als zij een nieuw zorgpakket krijgen, omdat ouderen grotere kans hebben slachtoffer te worden van brand. Transparantie over kwaliteit van verpleeghuiszorg. Onderzoek naar verzwaring van zorgfunctie verpleeghuizen.

    Standpunt D66 over gezondheidszorg:

    Eigen risico blijft 385 euro.

    Rust in de zorg na de ingrijpende hervormingen van de afgelopen jaren. Investeren in eHealth en innovatie gericht op gezondheid in plaats van het behandelen van mensen. Huisartsen en zorg in de buurt staan centraal. Kwaliteit van zorg wordt transparant. Transparantie over de kostenopbouw van dure medicatie om de onderhandelingspositie van de minister te versterken en een lagere prijs te bedingen. Zorginstellingen mogen samen medicijnen inkopen.

  • Standpunt ChristenUnie over ouderenzorg:

    Ouderenzorg in verpleeghuizen moet als thuis zijn: ouderen en naasten behouden zoveel mogelijk de regie. Dat kan door het scheiden van wonen en zorg. Algemene behandelingen worden onder de Zorgverzekeringswet gebracht. Meer casemanagers die mensen met dementie begeleiden, zorgverzekeraars houden bij hun inkoopbeleid rekening met zorgstandaard dementie. Sluiten verzorgingstehuizen op het platteland wordt zoveel mogelijk voorkomen. Financiering hospices en palliatieve zorg wordt deugdelijk geregeld.

    Standpunt ChristenUnie over gezondheidszorg:

    Eigen risico fors lager.

    Minder polissen. Specialisten in loondienst. Stapeling eigen bijdragen tegengaan. Er komt een nader te bepalen maximale omvang van zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars brengen het aantal merken (‘labels’) terug en de budgetpolis wordt afgeschaft. De natura- en restitutiepolis blijven bestaan. Winstuitkeringen passen niet in de zorg.

  • Standpunt GroenLinks over ouderenzorg:

    Investeren in ouderenzorg. Ouderen moeten zelf kunnen kiezen tussen thuis wonen met professionele hulp of in kleinschalige instellingen. Geen mantelzorgboete in AOW.

    Standpunt GroenLinks over gezondheidszorg:

    Eigen risico afschaffen. Macht van zorgverzekeraars en farmaceutische bedrijven beperken. Medicijnen centraal inkopen door overheid. Opbouw prijzen transparant. Transparante polissen en breed basispakket. Eén naturapolis en één resitutiepolis per verzekeraar. Premie fors omlaag. Winsten niet uitkeren.Halveren marketingbudget zorgverzekeraars.Specialisten verplicht in loondienst en vallen onder balkenendenorm. Net als zorgverzekeraars.

  • Standpunt SGP over ouderenzorg:

    Het belastingstelsel moet mantelzorgers en vrijwilligers belonen. De overheid moet gemeenten, maatschappelijke organisaties en kerken stimuleren eenzaamheid te bestrijden.

    Standpunt SGP over gezondheidszorg:

    Lager eigen risico.

    Meerjarige polissen ook aanbieden. Dure geneesmiddelen landelijk inkopen. Meer handen aan bed. Extra geld.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over ouderenzorg:

    Een van de kwaliteitseisen voor zorginstellingen is hoe er rekening wordt gehouden met seksuele gerichtheid. Ouderenzorg bij voorkeur kleinschalig, verschillen tussen gemeenten in aanbod en kwaliteit zijn onaanvaardbaar. Meergeneratiewoningen worden fiscaal gestimuleerd. Financiële compensatie voor mantelzorgers.

    Standpunt Partij voor de Dieren over gezondheidszorg:

    Geen eigen risico.

    Gezonder en biologisch eten in ziekenhuizen.Geen marktwerking in de zorg.Nationaal zorgfonds.Geen eigen bijdrage jeugdzorg.Minder managers, meer handen aan het bed. Opbouw van medicijnprijzen openbaar.

  • Standpunt 50PLUS over ouderenzorg:

    Meer aandacht en meer activiteiten in verpleeghuizen. Verzorgingstehuizen openhouden en mogelijk uitbreiden. Ondersteuning voor initiatieven gezamenlijk te wonen. Fatsoenlijke betaling en arbeidsvoorwaarden voor verzorgers. Gemeentelijk basispakket voor thuiszorg, mantelzorgondersteuning en dagbesteding waarmee verschillen tussen gemeenten worden weggenomen. Landelijke registratie van mantelzorgers, zodat financiële ondersteuning makkelijk wordt. Vaccinatieprogramma voor ouderen, waaronder vaccinaties tegen gordelroos en longontsteking.

    Standpunt 50PLUS over gezondheidszorg:

    Eigen risico afschaffen. Eerste stap: naar 200 euro.

    Stop alle bezuinigingen op zorg met ouderen. Stop gesol met thuiszorg. Einde marktwerking.Macht en kosten zorgverzekeraars terugdringen.Geen winstuitkering zorgverzekeraars. Geen reclamecampagnes.Ziekenfonds 2.0 oprichten: huidige rol zorgverzekraars beëindigen.Zorgverzekeraars alleen aanvullende verzekeringen.

  • Standpunt VNL over ouderenzorg:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt VNL over gezondheidszorg:

    Eigen risico verlagen met 50 euro.

    Breek macht zorgverzekeraars. Vrije keuze patiënt in basispakket. Zorgpremie omlaag. Minder overhead, minder managers.Hogere salarissen verzorgend personeel.

  • Standpunt DENK over ouderenzorg:

    Wettelijk minimum van twee gekwalificeerde zorgverleners per acht bewoners verpleeghuis. Beperken van overbodige regels. Maximum aan overheadkosten en financiële reserves bij zorgorganisaties. Meer inspraak werknemers en cliënten.

    Standpunt DENK over gezondheidszorg:

    Afschaffen eigen risico.

    Afromen van winsten bij zorgverzekeraars, aanpakken van exorbitante salarissen bij zorgverzekeraars. Overheid maakt prijs- en volume afspraken voor dure geneesmiddelen. Afschaffen van de kosten voor de terhandstellingsbijdrage bij de apotheek.Reclameactiviteiten en marketingpraktijken van de farmaceutische industrie wettelijk verbieden. Wettelijk minimum van twee gekwalificeerde zorgverleners per acht mensen in een verpleeghuis. Streng maximum op overheadkosten en reserves bij zorgorganisaties.

  • Standpunt Forum voor Democratie over ouderenzorg:

    Zorggelden moeten door de gemeente aan zorg worden besteed in plaats van aan andere gemeentelijke activiteiten. Voorwaarden voor o.a. ouderenzorg in alle gemeenten hetzelfde. Initiatieven voor meergeneratiewoningen.

    Standpunt Forum voor Democratie over gezondheidszorg:

    Eigen risico wordt verlaagd tot maximaal € 200

    Terugdringen van bureaucratie, instuitkering en reserves van verzekeraars worden aan strengere regels gebonden. Zorggelden moeten door gemeente aan zorg worden besteed in plaats van aan andere gemeentelijke activiteiten.

  • Standpunt Piratenpartij over ouderenzorg:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Piratenpartij over gezondheidszorg:

    Eigen risico wordt afgeschaft.

    Er komt een Nationaal Zorgfonds, met regiobudgettering. De ontwikkeling van medicijnen komt terug in de handen van de overheid. Patenten op medicijnen worden afgeschaft. Het budget voor jeugdzorg moet omhoog. Patiëntgegevens mogen nooit zonder toestemming van patiënten gedeeld worden met bijvoorbeeld verzekeraars. Homoseksuelen krijgen toestemming om bloed te doneren.

Onderwijs

Onderwijs

  • Standpunt VVD over onderwijs:

    Naast rekenen, taal en aardrijkskunde moeten digitale vaardigheden, ondernemen en samenwerken een vaste plaats krijgen. De rekentoets moet meetellen bij het behalen van het diploma. Op de basisschool kunnen ook vakleerkrachten worden ingezet voor techniek, Engels, ICT en bewegingsonderwijs. Scholen moeten meer vrijheid krijgen om een deel van het lesprogramma zelf in te voeren. Een beroepsgericht vmbo. Vmbo en mbo moeten een deel van het onderwijs samen kunnen verzorgen. Elke opleiding moet perspectief geven op een baan. Er moet dus regelmatig worden getoetst of afgestudeerden snel een baan vinden. De ov-studentenkaart moet blijven. Om iedereen aan het werk te houden is bijscholing en omscholing van groot belang. Dat kan door een nationaal scholingsfonds of door een persoonlijk budget voor een leven lang leren.

    Standpunt VVD over kinderopvang:

    Samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en de basisschool. Gemeenten kunnen aanbod doen aan ouders met peuters zonder recht op kinderopvangtoeslag. De leerplicht moet van vijf naar vier jaar.

  • Standpunt PvdA over onderwijs:

    Er moeten drie types schooladvies komen: voor voorbereidend hoger onderwijs (havo, atheneum en gymnasium), voor voorbereidend beroepsonderwijs (hogere vmbo en havo) en voor voorbereidend vakonderwijs (lagere vmbo-niveaus). De opleidingen zijn in brede brugklassen georganiseerd. Het schooladvies van de basisschool is bepalend tenzij de eindtoetsscore hoger is. Kinderen met beperkingen moeten zoveel mogelijk meedoen met het reguliere onderwijs. Scholen met veel kinderen met leerachterstanden krijgen extra geld. Zomerscholen moeten de doorstroming van mbo naar hbo bevorderen. Behoud van kleine opleidingen als Duits, antropologie en Friese taal.
    Leerkrachten hoeven maximaal 20 uur per week les te geven. Zij moeten meer doorgroeimogelijkheden naar een hogere inkomensschaal krijgen. Het leraarschap moet interessanter worden door combinatiemogelijkheden met ander werk of met een PhD. De lerarenopleiding wordt als tweede studie door de overheid betaald.

    Standpunt PvdA over kinderopvang:

    Kinderen tussen 2 en 4 jaar krijgen een aanbod van minimaal 16 uur per week kinderopvang. Uiteindelijk moet er één voorziening van opvang en onderwijs van kinderen tussen 0 en 12 jaar komen.

  • Standpunt PVV over onderwijs:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over kinderopvang:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over onderwijs:

    Een studiebeurs voor alle studenten. Jongeren uit gezinnen met lagere inkomens krijgen daar bovenop een aanvullende beurs. Salarissen voor leraren worden landelijk uitbetaald via een landelijke cao. Geld voor leraren kan niet aan andere zaken worden uitgegeven. Elke docent op havo en vwo moet universitair geschoold zijn. De verplichte rekentoets moet worden afgeschaft. Meer vakscholen, onder meer door vmbo en mbo samen te voegen. Zonder startkwalificatie kan een jongere een arbeidsmarktkwalificatie krijgen met beschrijving van vaardigheden.
    Op universiteiten meer vaste aanstellingen en maximale inspraak voor studenten. Geen selectie aan de poort. Streven naar klassen met 23 leerlingen.  De ouderbijdrage wordt begrensd en is altijd vrijwillig.

    Standpunt SP over kinderopvang:

    Recht op gratis kinderopvang van vier dagdelen, voor kinderen van twee tot vier jaar. Zo krijgt elk kind de mogelijkheid om in de opvang spelenderwijs te leren en zichzelf in een groep te ontwikkelen.

  • Standpunt CDA over onderwijs:

    De basisbeurs voor de bachelorfase moet weer terug. Burgerschap op elke school, ook in het beroepsonderwijs waar het nu onvoldoende aandacht krijgt. Met geschiedenis, filosofie, identiteit en maatschappelijke betrokkenheid. Vrijheid van onderwijs in artikel 23 van de Grondwet moet worden beschermd. Plannen voor nieuwe scholen toetsen op hun bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen, integratie en burgerschap. Ook ruimte voor vernieuwende schoolconcepten.
    Schooladvies aan het einde van de basisschool is leidend. Stimuleren van brede en meerjarige brugklassen om laatbloeiers een kans te geven.
    Kwalificatieplicht tot 21, tenzij een jongere in eigen onderhoud kan voorzien. Meer academisch opgeleide leraren voor het basisonderwijs.
    Meer dan één jaar extra bekostiging voor het onderwijs aan vluchtelingenkinderen. Universiteiten moeten minder onder rendementsdruk staan. Ze moeten zich minder hoeven te verantwoorden.

    Standpunt CDA over kinderopvang:

    Een voorschool voor kinderen van twee tot vier jaar, ook voor taalontwikkeling, door gemeenten te regelen.

  • Standpunt D66 over onderwijs:

    Maximaal 20 uur per week les voor leraren. Leraren moeten zich vaker laten bijscholen. Maximaal 23 leerlingen per klas. Taal, rekenen en kennis blijven van belang. Maar ook digitale vaardigheden als programmeren, sociale vaardigheden als samenwerken en zelfredzaamheid. Ruimte voor Engelstalig onderwijs op alle niveaus. Eindexamens in het Engels.
    Vanaf 2021 moet elk kind voor een brede buurtschool kunnen kiezen met sport, creativiteit, cultuur, techniek en kennis van natuur en duurzaamheid. Er moeten experimenten komen met driejarige brugklassen. Afschaffen van de rekentoets.
    Bekostigingsregels die stapelen tegengaan moeten worden afgeschaft. Een tweede studie mag niet duurder zijn dan de eerste.
    Het sociale leenstelsel moet toegankelijk zijn voor laatbloeiers.
    Ouderen moeten deelcertificaten kunnen halen bij mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs. Plusklassen, honoursprogramma’s voor getalenteerdee leerlingen en studenten.
    Een beperkt aantal herkenbare en brede studierichtingen die doorstroming vanuit het vmbo en de havo mogelijk maken. Werkgevers worden bij de opleiding betrokken. Leerlingen die minder goed zijn in taal en rekenen moeten wel een vakdiploma kunnen halen.
    Het sociale leenstelsel mag de toegankelijkheid van het hoger onderwijs niet verminderen. Als dat zo is, moet worden bijgestuurd. De barrières tussen hbo en universiteit moeten worden geslecht.
    Promovendi moeten als medewerkers worden behandeld en niet als beursstudenten.

    Standpunt D66 over kinderopvang:

    Kinderen vanaf twee jaar krijgen toegang tot kinderopvang als brede basisvoorziening. Die moet ook toegankelijk zijn voor niet-werkende ouders.

  • Standpunt ChristenUnie over onderwijs:

    Terugkeer van de basisbeurs. De extra investeringen in het onderwijs ten gevolge van de eerdere afschaffing blijven toch in stand. De ov-kaart blijft. Terugkeer van maatschappelijke stage. Het leenstelsel zorgt voor een stapeling van schulden.
    Een school is ook een waardengemeenschap met brede en maatschappelijke vorming. Daarvoor is rust nodig. Minder regels, minder nadruk op rendement en meer ruimte voor ontplooiing en brede vorming.
    Er moet worden geïnvesteerd in scholen in krimpregio’s.
    Levensbeschouwelijke richtingen in het onderwijs blijven bestaan.
    Er is een doorgeslagen focus op toetsen, resultaten, meetbare output en cognitieve kennis vanuit de overheid en de inspectie. De eindtoets van de basisschool is hooguit een didactisch hulpmiddel.
    Meer mannen en leerkrachten uit minderheidsheidsgroepen in het basisonderwijs.
    Speciaal onderwijs blijft nodig. Meer bekostiging van vmbo- en mbo-opleidingen die belangrijk zijn voor de arbeidsmarkt. Meer meester-gezelplaatsen.  De opleiding moet in afstemming met werkgevers geschieden. Meer uitwisseling tussen schoolsoorten, zodat een havist ook een praktisch vak kan volgen. De geesteswetenschappen en kleine talen blijven. Minder uitval door een studiekeuzecheck.
    Minder massastudies en massacolleges en een aantrekkelijker financiering voor universitair onderwijs dat is verweven met wetenschap.
    Scholingskansen voor mensen met een vmbo- en mbo-diploma moeten gelijkgetrokken worden met die van hoger opgeleiden. Een scholingsbeurs voor 50-plussers.

    Standpunt ChristenUnie over kinderopvang:

    Geen schoolplicht tot vier jaar. Geen kleutertoets in het basisonderwijs. Scholen worden niet verplicht tot integrale kindcentra.

  • Standpunt GroenLinks over onderwijs:

    De vroege selectie beperkt de kansen van kinderen. Onderwijs moet ongelijkheid verkleinen, niet vergroten. Laatbloeiers krijgen een tweede, derde en vierde kans. Een schooladvies moet op de middelbare school gecorrigeerd kunnen worden. Daarom krijgen scholen een brede brugklas van één, mogelijk twee jaar met extra bekostiging.
    Studenten en docenten krijgen een stem in het hoger onderwijs. Er komt een sterkere positie van universiteits- en hogeschoolraden. Het fundamentele onderzoek aan universiteiten mag niet afhankelijk zijn van grote bedrijven.
    Kinderen krijgen een dubbel schooladvies, bijvoorbeeld vmbo/havo.
    De eindtoets wordt niet meer openbaar gemaakt. Scholen worden beoordeeld op de kwaliteit van de lessen.
    Leerlingen kunnen vakken waar ze goed in zijn op een hoger niveau volgen en één vak op een lager niveau.
    Vmbo en mbo gaan meer met elkaar samenwerken. Mogelijkheid tot in één of twee jaar aansluitend een startkwalificatie te halen op dezelfde school.
    Het stapelen van diploma’s is belangrijk voor de sociale mobiliteit. Op alle niveaus moet kunnen worden doorgestroomd.
    Er komen meer leerkrachten. Klassen worden verkleind tot maximaal 29 leerlingen en na zes jaar tot 23 leerlingen. Salarissen worden verhoogd en de carrièremogelijkheden voor leraren in het basisonderwijs worden beter.
    Artikel 23 moet worden herzien. De overheid moet goed onderwijs voor iedereen aanbieden. Ouders kunnen bijzonder onderwijs buiten schooltijd op eigen kosten aanbieden.
    Brede scholen worden ingericht op het verstrekken van warme maaltijden. Geen snoep- of frisdrankautomaten.
    Alleen bij uitzondering selectie aan de poort, zoals bij het conservatorium of bepaalde geneeskundestudies. Een grotere aanvullende beurs voor studenten uit kansarme gezinnen. Halvering van het collegegeld en maximering voor het collegegeld voor een tweede studie. Leeftijd om van studievoorschot gebruik te kunnen maken gaat van 30 naar 40.

    Standpunt GroenLinks over kinderopvang:

    Alle kinderen tussen tussen zes maanden en vier jaar krijgen recht op drie dagen kinderopvang per week. Vanaf 4 jaar toegangsrecht tot buitenschoolse opvang van op termijn tien tot twaalf uur per week.

  • Standpunt SGP over onderwijs:

    Scholen hebben het recht om bij het toelaten van leerlingen en het benoemen van personeel eisen te stellen in lijn met de grondslag.
    Thuisonderwijs is toegestaan onder periodieke controle. Ouders die zich keren tegen de rechtsstaat zoals sommige salafisten, verspelen hun recht op thuisonderwijs.
    Scholen moeten hun eigen lesmethoden kunnen ontwikkelen, zodat de rol van dominante lesmethoden beperkt wordt.
    Rekenen en taal zijn belangrijk. Maar er moet ook aandacht zijn voor verantwoorde literatuur, culturele vorming, muziek, de geschiedenis van
    Nederland, digitalisering, sociale media, seksualiteit, liefde, trouw en een gezonde relatie. In burgerschap moet ook aandacht zijn voor de democratische rechtsstaat.
    De afzonderlijke status van de rekentoets in het voortgezet onderwijs moet komen te vervallen.
    Er moet lerend werkend leren mogelijk zijn voor degenen die van het vmbo komen.
    Op het mbo moet dat samen gaan met een bredere theoretische basis in het curriculum.
    Ook een aanvullende beurs voor studenten uit de middeninkomensklasse.
    Voor lesgeven in havo en vwo moet een universitaire opleiding zijn vereist.

    Standpunt SGP over kinderopvang:

    Ouders betalen zelf de kosten van kinderopvang. Toeslag wordt bij kinderbijslag en kindgebonden budget gevoegd.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over onderwijs:

    De basisbeurs voor het hoger onderwijs komt terug. Minder collegegeld dat voor iedereen hetzelfde is. Flexstuderen is mogelijk voor studenten die er iets naast doen. Duurzaamheid, voedsel, natuur- en milieueducatie en dierenwelzijn horen in het lespakket. Onderwijsinspectie treedt op tegen scholen die geen voorlichting geven over LHBTI-diversiteit (lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgenderkinderen en kinderen met een intersekseconditie). Lessen in mediawijsheid. Schoolzwemmen en sportlessen in alle leerlingen in basis- en voortgezet onderwijs. Het inrichten van een schooltuin.
    100 procent biologische schoolkantines en overblijfmaaltijden. Vlees en dierlijke producten zijn de uitzondering.
    Scholen moeten niet worden afgerekend worden op cijfers maar op de daadwerkelijke ontwikkeling van de leerling. Schaf de rekentoets af en doorstroming naar een volgende opleiding moet gemakkelijker worden. Onderwijs moet niet alleen gericht zijn op cognitieve vermogens maar op alle menselijke vemogens inclusief sociale, emotionele, en creatieve vermogens.
    Leraren krijgen meer autonomie. De urennormen vervallen. Geen standaardisatie. Geen fusies tot schoolfabrieken. Het Finse model wordt het voorbeeld, waarbij docenten universitair zijn geschoold.
    Verdere democratisering van het hoger onderwijs en grotere instroom van mbo naar hbo.
    Het onderwijs wordt dierproefvrij.

    Standpunt Partij voor de Dieren over kinderopvang:

    Betaalbare kinderopvang is noodzakelijk. Scandinavisch model van kinderopvang als onderdeel van basisonderwijs moet worden onderzocht.

  • Standpunt 50PLUS over onderwijs:

    Het onderwijs moet aansluiten op de snelle ontwikkelingen in de maatschappij.
    Kleinere klassen in het primair onderwijs en minder lesuren per docent. Minder indirecte taken voor onderwijzers.
    De positie, de beloning en het gezag van onderwijzers en leraren moet worden versterkt. Er moet voldoende ondersteunend personeel zijn.
    De ambachtsschool en de mavo moeten in ere worden hersteld.
    Geen sociaal leenstelsel voor het hoger onderwijs.
    Geen passend onderwijs.
    Het mbo moet zich meer richten op onderwijs aan volwassenen.
    Geen maximale leeftijdsgrens voor volwassenenonderwijs. Voortgezet volwassenenonderwijs moet ook ‘s avonds beschikbaar zijn.
    Kosteloos onderwijs voor uitkeringsgerechtigden.
    Meer geld voor volwassenenonderwijs. Onderwijs voor ouderen als basisrecht.
    Gemeentelijke ouderencoaches helpen ouderen met internet, administratie en alfabetiseringsprogramma’s voor bestrijding van laaggeletterdheid.

    Standpunt 50PLUS over kinderopvang:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

     

  • Standpunt VNL over onderwijs:

    Invoering van het vak mediawijsheid. Geen financiering van bijzonder religieus onderwijs. Programmeren als vak op de basisschool.
    Selecteer aan de poort, verhoog de kwaliteit en aansluiting op de arbeidsmarkt.  Kleinere klassen. Wetenschappelijk onderwijs en beroepsonderwijs moeten niet worden samengevoegd.
    Hogere salarissen voor leraren.

    Standpunt VNL over kinderopvang:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt DENK over onderwijs:

    Een wettelijke taak voor scholen om intercultureel contact tussen leeringen te bevorderen. Meer aandacht voor burgerschap en het gedeelde verleden. Migratiegeschiedenis en slavernijleden moeten kerndoelen worden. Kolonialisme, Srebrenica en politionele acties en gender moeten aan bod komen. Portugees, Spaans, Mandarijn, Turks, Arabisch naast Engels, Duits en Frans als keuzevak.
    Stagegarantie voor studenten.
    Leren programmeren op de basisschool.
    Invoering van een inkomensafhankelijke basisbeurs.
    Het per vak kunnen betalen van collegegeld. Gratis schoolboeken voor lage inkomens.
    Gelijke behandeling van islamitische onderwijsinitiatieven. Voldoende opleidingen voor islamitische geestelijken.
    Automatisch omhoog bijstellen van schooladvies als de eindtoets hoger uitvalt.
    Meer brede brugklassen, brede scholen en het beperken van onomkeerbare vroege selectiemomenten. Gemengde schooladviezen.
    Hogere salarissen voor leraren. Minder controle en regels.
    Maximum klassengrootte van 25 leerlingen.

    Standpunt DENK over kinderopvang:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt Forum voor Democratie over onderwijs:

    Onderwijs naar Fins model.
    Meer aanzien voor het vak.
    Beter opgeleide docenten voor de klas. Betere salariëring en meer autonomie voor leraren.
    Makkelijker afscheid nemen van niet presterende leerkrachten.
    Meer aandacht voor praktijkles en ambacht in het mbo.
    Colleges voor universiteiten zoveel mogelijk online.
    Herinvoeren van de basisbeurs voor studenten.
    Inputfinanciering met strenge selectie aan de poort.
    Landelijke centrale toetsing aan het eind van elke hbo-opleiding.
    Grondige sanering van het ministerie van onderwijs.
    Terugdringen van de macht van politieke partijen in de aansturing van het onderwijs.

    Standpunt Forum voor Democratie over kinderopvang:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt Piratenpartij over onderwijs:

    Democratische grondbeginselen van samenleving leren begrijpen. Iedereen die de kwaliteiten en de wil heeft, moet van elk onderwijsniveau kunnen doorstromen naar een volgend niveau.
    Mensen moeten - ook op latere leeftijd - gelijke en gemakkelijke toegang hebben tot onderwijs. Vanaf groep 4 wordt Engels een vak op de basisschool. Het moet mogelijk zijn om tegen gereduceerd collegegeld examen te doen zonder lessen te volgen (extraneus). Het moet mogelijk zijn om thuisonderwijs te volgen, er kunnen veel bijzondere omstandigheden zijn om te kiezen voor thuisonderwijs. Er moet wel toetsing zijn om te garanderen dat kinderen op niveau blijven of kunnen komen. Leerkrachten zijn nu te veel tijd kwijt aan administratie.

    Standpunt Piratenpartij over kinderopvang:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

Klimaat

Klimaat

  • Standpunt VVD over duurzaamheid:

    Klimaatbeleid moet zo veel mogelijk in Europees verband vorm krijgen.

    Standpunt VVD over klimaat:

    Omdat Nederland voor een groot deel onder de zeespiegel ligt, moeten we blijven investeren in onze dijken en keringen. Het Deltaprogramma moet daarbij de komende jaren leidend zijn. Daarom ook verlening van het Deltafonds, met geld voor investeringen in waterveiligheid, na 2030.

    Nieuwe energiebronnen moeten schoner en duurzamer zijn, de uitstoot van CO₂ terugdringen en zo de verandering van het klimaat helpen tegengaan. Het is bovendien noodzakelijk dat ze betrouwbaar zijn. Bestaande afspraken over het aandeel duurzaam opgewekte energie moeten worden nagekomen. De overheid hoort ook niet op voorhand allerlei technieken uit te sluiten: door innovatie en technologische ontwikkeling kunnen bestaande of experimentele technieken, zoals thoriumcentrales, ineens veelbelovend zijn.

    Kernenergie moet als CO₂-neutrale techniek mogelijk blijven, maar natuurlijk alleen als het veilig, betrouwbaar en onder strenge voorwaarden plaatsvindt.

    Standpunt VVD over landbouw:

    Nederland moet het voortouw nemen om te zorgen dat in het Europese landbouw- en voedselbeleid voedselveiligheid en voedselzekerheid centraal staan. Europees landbouwbudget moet niet worden ingezet om klassieke landbouw te subsidiëren, maar innovatieve, hoog productieve en efficiënte landbouw. Er moet een gelijk internationaal speelveld komen voor land-, akker- en tuinbouw, met in ieder geval andere Europese landen.

    Initiatieven vanuit de landbouwsector juichen we toe. De overheid kan een bijdrage leveren door goed te kijken waar wetgeving ondernemers onnodig in de weg zit en waar regels leiden tot een beperking van de concurrentiekracht. Er moet bijvoorbeeld weer een goede balans komen tussen de noodzakelijke kwekersvrijstelling en het octrooirecht. De Nederlandse visser mag bij nieuwe vismethoden niet worden dwarsgezeten door verouderde regels of belangen van andere landen.

    Om landbouwgebieden te laten floreren, moet voorbij de grenzen van een individueel bedrijf worden gekeken. Samenwerking tussen boeren onderling, en met waterschappen en provincie, is noodzakelijk. Specifieke inzet van gewasbeschermingsmiddelen, passend bij de locatie.

  • Standpunt PvdA over duurzaamheid:

    De Bank Nederlandse Gemeenten en de Waterschapsbank wordt omgevormd tot een publiek-private investeringsbank
    die het MKB financiert en grootschalige publieke investeringen doet zoals infrastructuur, ICT, woningbouw
    en duurzaamheid. Deze bank krijgt een eigen vermogen van 10 miljard. Met de provincies richt het Rijk regionale fondsen op voor infrastructuur en ruimtelijke ontwikkeling.

    Standpunt PvdA over klimaat:

    Ambitieuzere Europese doelstellingen voor vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, met bijbehorende doelen voor energiebesparing en duurzame energie. De temperatuurstijging mag maximaal 2°C bedragen, en zo mogelijk 1,5°C. Voor Nederland betekent dit een reductiedoelstelling van 55 procent in 2030 en 95 procent in 2050. De overheid verankert deze ambitieuze doelen in een  Klimaatwet.

    Nederland moet voortouw nemen bij slimme energienetten waarin duurzame energie die door particulieren wordt opgewekt, probleemloos kan worden ingevoerd en afgenomen, en bij de ontwikkeling van een Europees energienet om grote hoeveelheden stroom te verwerken. Het huidige Europese emissiehandelssysteem functioneert nog onvoldoende en de verbeteringen kunnen nog jaren duren. Nederland moet daar niet op wachten.

    Stimuleren van warmtepompen en zonne-energie en waterkrachtcentrales door de energiebelasting op aardgas te verhogen en op elektriciteit te verlagen. Kernenergie en schaliegas zijn schoon noch veilig en daarmee ongeschikt voor toekomstige energievoorziening. Europese normen voor auto’s worden verder aangescherpt zodat in 2025 alleen nog emissieloze nieuwe personenauto’s, motoren, bromfietsen en scooters worden verkocht. In 2020 is alle nieuwbouw in Nederland minimaal energieneutraal.

    Standpunt PvdA over landbouw:

    De gangbare landbouw moet duurzamer worden: boeren moeten worden gestimuleerd om zich te richten op kwaliteit en duurzame producten en grondgebondenheid. Er komen beperkende dierrechten voor alle soorten vee, gebaseerd op volksgezondheid, overlast, duurzaamheid en dierenwelzijn.

    Hervorming van het Europees Landbouwbeleid in 2020. Subsidie wordt gekoppeld aan zaken als duurzaamheid, natuurbehoud, gezondheid en dierenwelzijn. Innovatieve vissers worden beloond

  • Standpunt PVV over duurzaamheid:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over klimaat:

    Geen geld meer naar windmolens

    Standpunt PVV over landbouw:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over duurzaamheid:

    Grootschalige investeringen in duurzame economie en in het midden- en kleinbedrijf. De gaswinning in Groningen wordt verlaagd tot 12 miljard kubieke meter.

    Standpunt SP over klimaat:

    Provincies, gemeenten en buurten maken zelf duurzame energieplannen. Bewoners dragen actief bij aan het opstellen en profiteren waar mogelijk mee. Om klimaatdoelen te halen zullen we flink meer windenergie moeten opwekken, vooral op zee.

    Nederland moet in  2050 een CO₂-neutrale samenleving zijn. De kolencentrales gaan uiterlijk over tien jaar dicht ─ waarbij ook oplossingen worden geboden voor het verlies aan werkgelegenheid. Geen schaliegas, geen gaswinning op land en in het Waddengebie, geen nieuwe kerncentrales.

    Het Europees emissiehandelssysteem (ETS) werkt niet, omdat de prijs van CO2 te laag is. Er komt een vorm van CO2-beprijzing die daadwerkelijk prikkelt tot verlaging van de uitstoot, volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’.

    Standpunt SP over landbouw:

    Stoppen met de dieronvriendelijke bio-industrie. Kringlooplandbouw (waarin de uitstroom en instroom van hulpbronnen zoveel mogelijk gelijk wordt gehouden) wordt gestimuleerd. Meer werk maken van de productie en consumptie van gezond en verantwoord voedsel. In tien jaar moet de omzet van biologisch voedsel verviervoudigd zijn. Speciale ombudsman voor kleine ondernemers in de land- en tuinbouw en in de visserij, die oneerlijke handelspraktijken aan de kaak kan stellen. EU-subsidies voor boeren worden afgebouwd en vervangen door subsidies op gebied van landschaps- en weidevogelbeheer.

  • Standpunt CDA over duurzaamheid:

    Het CDA wil een ontwikkelingsbank oprichten voor technologie, innovatie en duurzaamheid. Deze bank kan geld aantrekken op de kapitaalmarkt waardoor woningen, bedrijven en gebouwen voor het jaar 2035 duurzaam geïsoleerd zijn.

    Standpunt CDA over klimaat:

    Er moet een geloofwaardig nationaal meerjarenplan komen om de doelstellingen over CO2-reductie te behalen. Om het draagvlak te vergroten, moeten omwonenden en gemeenten profiteren van de opbrengst van lokaal duurzaam opgewekte energie. Fiscale regels voor het zelf opwekken van schone energie blijven bestaan, die geven ruimte om volop te participeren in de energietransitie.

    Nu de lasten van de gaswinning zichtbaar worden, moeten we bereid zijn om de Groningers royaler te laten delen in de opbrengsten. Het kabinet en de NAM moeten ervoor zorgen dat de inwoners en bedrijven in Groningen en in andere bevingsgebieden die schade lijden of hebben geleden door de gaswinning, volledig worden gecompenseerd.

    Standpunt CDA over landbouw:

    Duurzame landbouw, veeteelt en visserij wordt gestimuleerd. Innovatie is nodig om op termijn binnen Europa zelfvoorzienend te worden op gebied van basisvoedsel. Landbouw, natuur en voedsel krijgt een eigen ministerie en wordt niet meer ondergebracht bij de staatssecretaris van Economische Zaken.

  • Standpunt D66 over duurzaamheid:

    Duurzame energie, mobiliteit en een circulaire economie vergen op korte termijn investeringen, maar leidt op lange termijn  tot extra economische groei.

    Standpunt D66 over klimaat:

    Na het klimaatakkoord van Parijs moeten Europa en Nederland de ambities verhogen. Gestreefd wordt naar een verlaging van de broeikasgasuitstoot met 25 procent in 2020, 55 procent in 2030 en klimaatpositief in 2050. Om dit te bereiken moeten we in 2030 richting 40 procent van onze energie duurzaam opwekken en 40 procent energie besparen. Er komt één bewindspersoon die verantwoordelijk is voor klimaat en energie, en een nationaal klimaatakkoord, met sluitende lange termijn ambities die wettelijk verankerd worden in een klimaatwet.

    Alle kolencentrales in Nederland moeten zo snel mogelijk, maar uiterlijk in 2025, op verantwoorde wijze gesloten zijn. Kernenergie speelt geen rol in de toekomstige energievoorziening. 

    Standpunt D66 over landbouw:

    Niet-duurzame landbouw wordt versneld aan de kant gezet. CO₂-uitstoot in de landbouw moet verminderd worden. Er moeten maatregelen genomen worden die soorten en diversiteit beschermen in landbouwgebieden en bewoonde omgeving. Boeren die willen overstappen naar biologische bedrijfsvoering moeten daarbij geholpen worden. Innovatie moet gestimuleerd worden. Voedselverspilling moet worden teruggedrongen, door afspraken te maken met boeren en supermarkten. De productie van vleesvervangers moet gestimuleerd worden. Vleesconsumptie moet verminderd worden. Er moet meer aandacht komen voor ecologisch onderwijs, vooral in agrarische opleidingen.
    Het EU-landbouwbeleid moet grondig worden herzien. Subsidies moeten worden afgebouwd, en innovatie en duurzame landbouw moeten worden gestimuleerd.

  • Standpunt ChristenUnie over duurzaamheid:

    De energietransitie is een nationale opgave, waarbij alle overheden verantwoordelijkheid moeten nem
    en. Er komt een Nationaal Plan Energietransitie onder regie van een Energiecommissaris (vergelijkbaar met het
    Deltaprogramma onder regie van de deltacommissaris in het waterdomein).

    Standpunt ChristenUnie over klimaat:

    De gebouwde omgeving wordt energieneutraal. De aansluitplicht voor gas vervalt bij nieuwbouwprojecten
    en oude gasnetten worden niet meer vervangen. Het energielabel wordt beter vormgegeven en gekoppeld aan de OZB en overdrachtsbelasting (in eerste instantie label C, vanaf 2025 label B).

    De energiebelasting wordt meer gebaseerd op CO2-uitstoot, waardoor schone energie en duurzame warmte aantrekkelijker worden. Op termijn wordt de energiebelasting verschoven van de gebruiker naar de bron, waarbij hernieuwbare energie wordt vrijgesteld. Er komt een uitbreiding van windparken op zee, waarbij rekening wordt gehouden met kustgemeenten, ecologie, scheepvaart en visserij. Afbouw kolencentrales. Geen nieuwe kerncentrales, vanwege risico’s voor de veiligheid en vanwege het afvalprobleem. Snelle afbouw van de gaswinning, directe versterking van woningen op kosten van de NAM, onafhankelijke schadebeoordeling en ruimhartige compensatie voor gedupeerden.

    Standpunt ChristenUnie over landbouw:

    Verbod op verkoop van voedselproducten onder de kostprijs en geen kiloknallers: boeren verdienen een eerlijke prijs voor hun producten. Verdergaande eisen op het gebied van dierenwelzijn kunnen alleen vanuit de mark: initiatieven waarbij boeren rechtstreeks een vergoeding krijgen voor investeringen in dierenwelzijn, verdienen navolging. Ruim baan voor de oprichting van nieuwe coöperaties waarin boeren en tuinders zich kunnen verenigen. Er komt één helder wettelijk kader voor de melkveehouderij in plaats van een stapeling van wetgeving. Ieder kind krijgt lessen over ‘waar ons eten vandaan komt. Tegengaan van voedselverspilling.

  • Standpunt GroenLinks over duurzaamheid:

    Europa kan, als grootste markt ter wereld, de standaard zetten voor producten die minder schaarse grondstoffen vergen, langer meegaan en beter te repareren en te recyclen zijn.

    Standpunt GroenLinks over klimaat:

    Nederland loopt al jarenlang achter met ons klimaatbeleid. Daarom komt er een ambitieuze Klimaatwet met  klimaatdoelen voor de lange termijn. Die klimaatwet moet ervoor zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 omlaag gaat met ten minste 25 procent in 2020, 55 procent in 2030 en 95 procent in 2050. Uiterlijk in 2050 hebben we alleen nog schone energie. Nederland streeft naar 2 tot 3 procent energiebesparing per jaar. De Klimaatwet garandeert dat Nederland met de maatregelen die genomen worden deze doelstellingen haalt.

    Kolencentrales dicht, overslag van kolen gestaakt. Kerncentrale in Borssele gaat dicht. Er komen geen nieuwe kerncentrales. Subsidies op gas worden stopgezet. Grootverbruikers gaan evenredig betalen voor CO₂-uitstoot. Duurzame energie en energiebesparing worden fiscaal gestimuleerd. Er komt een heffing op CO₂-uitstoot zodat de uitstoot omlaaggaat. Deze CO₂-heffing wordt breed ingevoerd, ook voor bedrijven die nu niet onder het emissiehandelssysteem vallen. Gaswinning in Groningen wordt teruggeschroefd naar maximaal 21 miljard kuub per jaar. Jaarlijks wordt een nieuw besluit genomen over de verdere verlaging. Schade door mijnbouwactiviteiten wordt volledig vergoed. Proefboringen en zoutwinning in het Waddengebied worden niet toegestaan. Er worden geen vergunningen verstrekt voor boringen naar schaliegas en geen nieuwe vergunningen voor boren naar steenkoolgas. Een ministerie voor Klimaat en Duurzame Economie.

    Standpunt GroenLinks over landbouw:

    Er komt een Groene investeringsbank die de marktsector stimuleert om samen met de overheid meer te investeren in grote groene projecten, innovatie en duurzame landbouw. Boeren die hun bedrijf verduurzamen en natuurvriendelijk maken krijgen een beloning. Visserij wordt zo snel mogelijk duurzaam.

  • Standpunt SGP over duurzaamheid:

    Een stevig beleid neerzetten, dat recht doet aan de urgentie en het belang van de duurzaamheidsopdracht. Met een duidelijk en consequent pad om 14 procent procent duurzame energie in 2020 te halen, met 100 procent duurzame energie in 2050 als einddoel.

    Standpunt SGP over klimaat:

    Inperken van gasverbruik: zo wordt Groningen ontlast. Samen met woningcorporaties moeten huizen en bedrijfspanden zuiniger gemaakt worden. De leningsvoorwaarden van energiebesparingsfondsen moeten versoepeld worden. Er moeten hypotheekvormen komen die energiebesparing stimuleren. De aanleg van warmte/koude-netten kan een goede aanvulling zijn op verduurzaming van gebouwen in stadswijken. Eta-commissaris naar voorbeeld van de Delta-commissaris (de Griekse letter Eta staat voor energierendement). Consumenten moeten minder belasting voor (duurzaam geproduceerde) stroom en meer belasting voor (fossiel) gas gaan betalen.

    Standpunt SGP over landbouw:

    Er komt een minister van Landbouw en Visserij. Die moet elk jaar minimaal een week werken op een boerderij, een kotter of in de kassen. Fiscale voordelen voor land- en tuinbouwbedrijven moeten blijven. Dat geldt ook voor stimuleringsregelingen voor jonge boeren. Waar vergroening niet via de markt terugverdiend wordt, moeten boeren en tuinders (direct) gesteund blijven door de Europese Unie. Er moet Europese subsidie komen voor plattelandsontwikkeling. EU-lidstaten zonder visserijvloot mogen niet langer meebeslissen over visserijbeleid.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over duurzaamheid:

    Alle beleid, op welk gebied dan ook, wordt langs de duurzaamheidsmeetlat gelegd.

    Standpunt Partij voor de Dieren over klimaat:

    Met een Deltaplan Duurzame consumptie stimuleert en ondersteunt de overheid de omschakeling naar duurzame consumptie op alle fronten. Het verminderen van de vlees- en zuivelconsumptie levert verreweg de meeste  klimaat- en milieuwinst op en heeft daarom topprioriteit. Een klimaatwet die het reduceren van broeikasgassen verplicht, treedt zo snel mogelijk in werking. Daarin is vastgelegd dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen 40 procent  minder is dan in 1990, en in 2030 65 procent minder. In 2040 is Nederland CO₂-neutraal en wordt er geen fossiele brandstof meer gebruikt.

    Nederland pleit binnen Europa voor afschaffing van het mislukte handelssysteem in CO₂-uitstoot. Daarvoor in de plaats komen bindende reductieverplichtingen. Energiebedrijven worden verplicht om een jaarlijks oplopend percentage aan duurzaam opgewekte stroom te leveren. Er komt een masterplan voor duurzame warmteopwekking en -distributie. Zeer vervuilende fossiele brandstoffen zoals teerzandolie en schaliegas komen Europa niet meer in; Nederland gaat zich daar sterk voor maken. Gasgebruik wordt duurder, zodat besparen gaat lonen. De gaswinning in Groningen wordt zo snel mogelijk gestaakt. Schalie- en steenkoolgas blijven in de grond, de winning wordt verboden. Er komen geen vergunningen voor proefboringen. Bestaande vergunningen worden ingetrokken. CO₂-opslag onder Nederlandse bodem staan we niet toe, ook niet onder de Noordzee. Er komen geen nieuwe kolen- of kerncentrales. Bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Windenergie wordt mogelijk gemaakt op locaties waar mensen, dieren en natuur er geen of weinig hinder van ondervinden.

    Standpunt Partij voor de Dieren over landbouw:

    Import, export en doorvoer van bont wordt verboden. Labelling van bontproducten met informatie over herkomst en aantal gedode dieren wordt verplicht. Geen octrooien op planten- en dierenrassen. Investeren in biologisch weerbare plantenrassen en gewassen. De kiloknaller verdwijnt. Alleen nog subsidie voor biologische en plantaardige producten, en die ook afbouwen. Ondersteunen van plantaardige vlees-, vis- en zuivelvervangers. In overheidsinstellingen wordt biologisch, regionaal geproduceerd eten geserveerd en ze hebben een vlees- en visloze dag. Transporten van levende dieren naar landen buiten de Europese Unie, zoals Turkije, zijn niet langer toegestaan. Aan import en doorvoer via de EU van dieren vanuit bijvoorbeeld de Verenigde Staten naar Azië komt een einde. Slachtmethoden die ernstig leed veroorzaken, zoals de waterbadmethode bij kippen en CO₂-verdoving bij varkens, schaffen we direct af. Visserijsubsidies worden per direct afgeschaft.

  • Standpunt 50PLUS over duurzaamheid:

    Door het terugdringen van de CO2-uitstoot en andere milieumaatregelen wordt gewaakt over de leefbaarheid voor volgende generaties. Om het enorme belang van duurzaamheid te onderstrepen, komt er een minister van Innovatie en Duurzaamheid.

    Standpunt 50PLUS over klimaat:

    Er wordt afgezien van kernenergie zolang niet alle risico’s zijn uitgebannen en er geen oplossing is voor het kernafval. Er wordt zoveel mogelijk hernieuwbare energie gebruikt tegen een zo laag mogelijk tarief. Gasboringen mogen nooit een bedreiging voor de bewoners zijn. Boren naar schaliegas wordt verboden. Door het terugdringen van de CO₂-uitstoot en andere milieumaatregelen wordt de leefbaarheid voor volgende generaties veiliggesteld.

    Standpunt 50PLUS over landbouw:

    Een verbod op onverdoofd ritueel slachten. Extra stimulans voor landbouwtechnologie, duurzame methoden, innovaties en landbouwonderwijs. Voedselveiligheid en het tegengaan van verspilling is een speerpunt. De visstand moet op peil blijven; noodzakelijke maatregelen worden genomen, zoals het stimuleren van vismigratieprojecten. Beperking van grootschalige intensieve veehouderij; geen megastallen.

  • Standpunt VNL over duurzaamheid:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt VNL over klimaat:

    Subsidiëring van windmolens wordt stop gezet. Er wordt alleen nog geïnvesteerd in rendabele, duurzame energievormen. Voor onze energiebehoefte moeten we minder afhankelijk worden van Rusland en het Midden-Oosten.

    Standpunt VNL over landbouw:

    Dierenwelzijn bevorderen. Minder regels voor onze boeren, tuinders en vissers.

  • Standpunt DENK over duurzaamheid:

    Het gebruik van grondstoffen moet worden beperkt en productieafval moet worden hergebruikt. Er moet een investeringsfonds komen voor de circulaire economie.

    Standpunt DENK over klimaat:

    Er komt een wettelijk vastgelegd doel van 40 procent duurzame energievoorziening in 2030 en 100 procent in 2050. De verplichting tot bouw van energieneutrale gebouwen komt in het bouwbesluit van 2018 en vóór isolatie en verduurzaming van bestaande gebouwen wordt gestimuleerd.

    Standpunt DENK over landbouw:

    Landbouw moet verduurzaamd worden. Kleinschalige landbouw die in kringlopen werkt moet gestimuleerd worden.

  • Standpunt Forum voor Democratie over duurzaamheid:

    Onderzoek naar duurzaamheid, milieu en innovatieve technologie moet worden gestimuleerd. Er moeten meer financieringsmogelijkheden komen voor start-ups in de circulaire economie en duurzame technologie.

    Standpunt Forum voor Democratie over klimaat:

    Het hergebruik van plastic als grondstof moet worden gestimuleerd. Er moet een nul-tarief BTW komen voor elektrisch rijden en share-economie. Op termijn moet er een nieuwe luchthaven in zee komen. Dat ontlast op termijn Schiphol, creëert extra werkgelegenheid en kan ook helpen bij het terugdringen van de geluidsoverlast. Autobezit niet langer de voornaamste relevante factor voor belastingheffing. Er moet adequate compensatie komen voor de slachtoffers van de gasboringen in Groningen zonder bureaucratische rompslomp.

    Standpunt Forum voor Democratie over landbouw:

    Referenda over internationale handelsverdragen (zoals CETA en TTIP). Dierenmishandeling effectiever aanpakken en een einde aan het onverdoofd ritueel slachten. Gemeenschappelijk visserijbeleid van de EU afschaffen. Steun voor de agrarische sector, een van de belangrijkste export-sectoren in onze economie.

  • Standpunt Piratenpartij over duurzaamheid:

    Energie en voedsel moet zoveel mogelijk lokaal geproduceerd worden. Deltaplan duurzaamheid en lokale veerkracht, met maatregelen op het gebied van energievoorziening, energieopslag, voedsel, mobiliteit en wonen
    gezamenlijk aangepakt.

    Standpunt Piratenpartij over klimaat:

    De afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs moeten worden nagekomen. Bestaande en nieuwe gebouwen en woningen moeten energiezuiniger worden gemaakt. In 2040 moet de Nederlandse energievoorziening ‘klimaatneutraal’ zijn. Kolencentrales moeten zo snel mogelijk worden gesloten. Kernenergie heeft grote risico’s, maar moet niet worden uitgesloten.

    Standpunt Piratenpartij over landbouw:

    Om natuurlijke vormen van landbouw te stimuleren bouwen we de huidige landbouwsubsidies af. Stop op dumpen van onze landbouwoverschotten in ontwikkelingslanden door de subsidies hiervoor op Europees niveau af te schaffen. Investeren in vormen van voedselvoorziening die een echte toekomst hebben ─ zoals stadslandbouw, permacultuur, zoutbestendige gewassen, kweekalgen en verticale landbouw.

Veiligheid

Veiligheid

  • Standpunt VVD over veiligheid en politie:

    Meer wijkagenten, meer hooggeschoolde rechercheurs, minder bureaucratie bij de politie. Modernere bevoegdheden voor de veiligheidsdiensten.
    Meer crimineel geld afpakken. Zwaardere straffen voor vuurwapenbezit. Cybercrime strenger bestraffen.
    Vrijwillig verblijf op terroristisch grondgebied wordt strafbaar, met uitzondering van journalisten en hulpverleners. Terroristen raken altijd hun paspoort kwijt, ook als ze alleen een Nederlands paspoort hebben. Uitbreiding van de antiterreureenheden van de politie en de krijgsmacht.

    Standpunt VVD over justitie en rechtsstaat:

    Hogere straf voor moord (40 ipv 30 jaar) en doodslag (30 ipv 15 jaar). Hogere strafeis bij zware zedenzaken, voor bij recidivisten. Als de politie of het OM een vormfout maakt, mogen ze dat herstellen. Gevangenen komen niet meer zomaar vrij na tweederde van hun straf. Dat is te snel. En goed gedrag moet een voorwaarde zijn. Gevangenen moeten daar verplicht werken of een gerichte vakopleiding volgen. Jeugdbendeleden krijgen kans om leven te beteren met opleiding, stage, werk en begeleiding. Meer lokpubers: politieagenten die zich voordoen als minderjarigen om pedoseksuelen op te sporen.
    Softdrugsbeleid slimmer reguleren. Het is vreemd dat de verkoop van cannabis wordt gedoogd, maar de inkoop niet.
    Mediation en andere alternatieven voor de rechter stimuleren. De rechten van slachtoffers blijven belangrijk. De drie hoogste bestuursrechters komen onder één dak: de VVD wil het College van Beroep voor het bedrijfsleven en de Centrale Raad van Beroep samenvoegen met de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

    Standpunt VVD over privacy, internet en hacken:

    Strengere straffen voor cybercrime.
    Meer voorlichting over veilig internetgebruik.
    De politie moet kunnen hacken als dat nodig is, en moet nauwer samenwerken met banken en bedrijven.
    De beschikbare kennis bij politie en justitie op het gebied van cybercrime en computergerelateerde misdaad moet worden vergroot.
    Cybercapaciteiten (zowel offensief als defensief) van het leger moeten worden vergroot.
    Politieagenten moeten zich online kunnen voordoen als ‘lokpubers’ om pedoseksuelen op te sporen.
    Opheffen van zogeheten geoblocking binnen de EU: het verschijnsel dat sommige internetbedrijven bepaalde content niet in elk land aanbieden.
    Privacywetgeving vernieuwen zodat die gericht is op het gebruik van de gegevens, niet alleen de opslag van gegevens zoals nu.
    Nederland moet een voorloper blijven als ‘dataneutraal’ land, zodat bedrijven en particulieren onbespied hun eigen keuzes kunnen blijven maken.
    Als iemand een terroristische daad of een andere ernstige misdaad heeft gepleegd ─ of als er zeer sterke aanwijzingen zijn dat hij dat gaat doen ─ verspeelt hij zijn recht op privacy.
    Het moet juridisch en financieel makkelijker worden om buitengebieden te voorzien van snel internet.
    De blauwe enveloppe van de belastingdienst moet behouden blijven voor wie niet mee kan komen met de snelle ontwikkeling van internet.

  • Standpunt PvdA over veiligheid en politie:

    Inwoners kunnen meedenken met de prioriteiten van burgemeesters en politie.
    Bij aanhoudende woonoverlast moeten overlastveroorzakers verhuizen.
    Risicojongeren worden begeleid naar werk of opleiding. Weiger je medewerking, dan zijn er sancties, zoals intrekken van uitkering.
    Wijkagenten moeten meer verdienen.
    Meer geld naar politieopleidingen.
    Meer geld naar innovatie bij de politie, betere recherche en opsporing en bestrijding van cyberterreur.

    Standpunt PvdA over justitie en rechtsstaat:

    Meer geld naar gesubsidieerde rechtsbijstand.
    Geen rechtbanken meer sluiten.
    Taakstraffen zijn goed. Maar de PvdA wil strenger controleren dat wie die straf ontloopt, in de gevangenis komt.
    Wietteelt wordt legaal.
    Meer mediation en ‘herstelrecht’: betrokkenen mogen dan medebepalen wat er moet gebeuren na een delict of conflict.

    Standpunt PvdA over privacy, internet en hacken:

    De kleine maar veelvoorkomende criminaliteit als internetoplichting mag niet worden vergeten.
    Meer investeringen in innovatie bij de politie en in de bestrijding van cyberterreur.
    Iedereen moet kunnen inzien wat de overheid van hen weet. Ook bedrijven moeten openheid gaan geven over wat zij van individuen weten.
    Banken mogen betaalgegevens van klanten niet verkopen aan derden.
    Het doel van verzameling en verwerking van digitale gegevens kan niet onbeperkt worden opgerekt.
    Het koppelen en analyseren van bestanden (‘big data’) mag niet leiden tot uitsluiting of stigmatisering.

  • Standpunt PVV over veiligheid en politie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over justitie en rechtsstaat:

    Radicale moslims preventief gevangenzetten.
    Moskeeën verbieden.
    Koran verbieden.
    Islamitische scholen verbieden.
    Islamitische hoofddoekjes verbieden in publieke functies.
    “Islamitische uitingen” verbieden die “in strijd zijn met de openbare orde”.
    Syriëgangers verbieden terug te keren naar Nederland.
    Twee miljard euro extra voor justitie en politie.

    Standpunt PVV over privacy, internet en hacken:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over veiligheid en politie:

    Meer wijkagenten.
    Meer geld voor beter politieonderwijs.
    Minder brandweerposten sluiten.
    Meer diversiteit bij de politie.
    Etnisch profileren beter bestrijden.
    Meer geld naar financieel rechercheurs, om meer geld af te pakken.
    Teelt en verkoop van softdrugs wordt legaal.
    Gevangenen laten werken. Het geld gaat deels naar hun slachtoffers.
    Betere resocialisatie van gevangenen. Werkdruk bij reclassering en gevangenispersoneel omlaag brengen.
    Beter tegengaan van seksisme, huwelijksdwang, gedwongen prostitutie en eergerelateerd geweld.
    Terugkerende jihadgangers moeten verplicht deradicaliseren, na een oordeel van de rechter.
    Ronselaars en haatpredikers worden geweerd of uitgezet. Nederlandse haatpredikers worden vervolgd. Er komt een lijst van haatzaaiers en geweldpredikers.
    Harde internationale afspraken of samenwerking tussen westerse geheime diensten over informatie-uitwisseling.

    Standpunt SP over justitie en rechtsstaat:

    Lagere kosten om rechtszaak te beginnen.
    Meer rechtsbijstand.
    Meer geld afpakken van veroordeelde criminelen.
    Niet schikken met witteboordencriminelen, maar hen financieel plukken en hard straffen.
    Meer geld voor onder meer personeel bij de politie, het OM, het Nederlands Forensisch Instituut, en de rechtspraak.
    Rechtspraak zo dicht mogelijk bij de plek waar mensen wonen, bijvoorbeeld door spreekuren in de buurt.
    Meer steun voor mediation, het Juridisch Loket, geschillencommissies en andere alternatieven voor de rechtspraak.
    Justitiële dwalingen makkelijker herstellen. Een fonds voor nieuw onderzoek bij twijfelachtige veroordelingen.
    Niet-integere advocaten, notarissen en deurwaarders direct aanpakken.
    Fraude, corruptie, doping, matchfixing en agressie in de sport krachtig bestrijden.
    Dierenmishandeling harder bestraffen. Dierenbeulen verbieden om dieren te houden.
    De politie gaat van het ministerie van Veiligheid en Justitie naar Binnenlandse Zaken. De rechtspraak krijgt een aparte begroting.
    De Raad van State gaat alleen nog adviseren en niet meer rechtspreken.
    Er komt een Nationale Fraudeautoriteit, om fraude aan te pakken.

    Standpunt SP over privacy, internet en hacken:

    De AIVD krijgt geen ‘sleepnet’ om zoveel mogelijk gegevens van zoveel mogelijk mensen binnen te halen.
    Voor cybercrime krijgen politie en justitie meer mensen.
    Overheden en bedrijven mogen geen persoonsgegevens doorverkopen of doorgeven zonder uitdrukkelijke toestemming van de betrokkenen.
    Overheden gaan niet automatisch gegevens aan elkaar koppelen voor datamining en profiling.
    Er komen duidelijke regels over wat banken, verzekeraars en andere bedrijven over mensen mogen verzamelen en mogen besluiten op basis van statistische analyses van persoonsgegevens.
    Er komt een ethische overheidscommissie voor digitalisering en robotisering.
    Meer lessen op scholen om de digitale vaardigheden te vergroten en cyberpesten te voorkomen.
    E-mails en andere privécommunicatie op het internet krijgen dezelfde (grondwettelijke) bescherming als de papieren post nu heeft.
    Meer internationale samenwerking om cybercrime te bestrijden.
    Versleutelen van informatie door burgers wordt niet verboden, maar juist gestimuleerd.
    Politie en inlichtingendiensten maken geen misbruik van lekken in de beveiliging van software om zelf te hacken, maar helpen juist om deze lekken te dichten.
    Overheden maken zoveel mogelijk gebruik van open source software om onafhankelijk te worden van IT-leveranciers.
    Patiëntengegevens en medische dossiers mogen alleen worden uitgewisseld met uitdrukkelijke toestemming van de patiënt.
    De Autoriteit Persoonsgegevens wordt versterkt.
    Zogeheten netneutraliteit moet blijven bestaan: dat betekent dat er door internetaanbieders geen onderscheid wordt gemaakt bij doorgifte van digitale data en diensten.
    Het verbieden van illegaal downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal richt zich specifiek op mensen die commercieel profiteren.

  • Standpunt CDA over veiligheid en politie:

    Meer geld naar de politie.
    Het ministerie van Veiligheid en Justitie blijft verantwoordelijk voor de politie.
    Zo nodig meer bevoegdheden voor de geheime diensten.

    Standpunt CDA over justitie en rechtsstaat:

    Meer geld naar OM en rechtspraak.
    Geen rechtbanken sluiten.
    Hogere straffen voor criminelen die opnieuw in de fout gaan.
    Dubbele straf als iemand opnieuw hetzelfde delict pleegt.
    Strengere regels voor voorarrest.
    Voorlopige vrijlating pas na 90 procent in plaats van tweederde gevangenisstraf.
    Meer resocialisatie tijdens de celstraf.
    Hardere drugsaanpak. Uiteindelijk alle coffeeshops sluiten.
    Wraakporno wordt strafbaar.
    Het bezoeken van minderjarige prostituees en slachtoffers van mensenhandel wordt strafbaar.
    Een pooierverbod.
    Leeftijdsgrens voor prostitutie van 18 naar 21 jaar.
    Kosten van vandalisme worden verhaald op de ouders.
    Stadionverboden opleggen wordt makkelijker.
    Anonieme aangifte wordt vaker mogelijk.
    Het verheerlijken van geweld wordt strafbaar.
    Financiering van moskeeën en islamitische organisaties door buitenlandse overheden wordt verboden.
    Preventieve hechtenis voor alle terugkerende jihadstrijders.

    Standpunt CDA over privacy, internet en hacken:

    Sterkere bescherming van data van burgers, vooral tegenover buitenlandse bedrijven. Nieuwe wetten om burgers te beschermen tegen misbruik van die gegevens. Verspreiden ‘wraakporno’ wordt strafbaar gesteld.

  • Standpunt D66 over veiligheid en politie:

    Politie is nog te wit.
    Politie mag niet etnisch profileren.
    Politie moet meer openbare informatie kunnen gebruiken, zoals sociale media en open data.
    Politie moet meer internationaal samenwerken.
    Burgemeesters krijgen meer te zeggen over de politie.
    Extra capaciteit voor cyberveiligheid bij politie en justitie.

    Standpunt D66 over justitie en rechtsstaat:

    Levenslang gevangenen kunnen vrijkomen na 25 jaar. De rechter bepaalt dat.
    Elektronische detentie (enkelband) wordt mogelijk.
    Wie niet veroordeeld is, moet een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) kunnen krijgen; een politieverdenking is niet genoeg voor weigering.
    Meer geld naar opsporing en opleiden van gespecialiseerde rechercheurs.
    Aangiftebereidheid van slachtoffers verhogen.
    Seksbranche blijft gereguleerd; niet verbieden.
    Minimumleeftijd voor sekswerkers blijft 18 jaar; wordt niet 21.
    Salafistische organisaties niet zomaar verbieden. De grens ligt bij haatzaaien en geweld gebruiken.
    Religieuze instellingen moeten hun geldschieters bekendmaken.
    De politie gaat weer naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.
    De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gaat weer naar Binnenlandse Zaken.
    De kosten om naar de rechter te gaan, moeten omlaag.
    Mediation bevorderen.
    Zoveel mogelijk rechterlijke uitspraken. Is beter dan schikkingen en OM-afdoeningen.
    Geen minimumstraffen die rechters moeten opleggen.

    Standpunt D66 over privacy, internet en hacken:

    Europese internettoegang voor hetzelfde tarief als in het thuisland binnen de EU.
    Voorkomen dat inlichtingendiensten van binnen en buiten Europa zomaar elkaar, elkaars burgers en bedrijven digitaal bespioneren.
    De verplichting afschaffen om bel- en telecomgegevens van iedereen te bewaren.
    Voor andere verregaande maatregelen zoals de opslag van alle gegevens van Europese vliegtuigpassagiers of de inzet van onbemande vliegtuigen (drones) voor informatieverzameling moet eerst de noodzaak worden aangetoond.
    Mensen moeten veel meer zelf de mogelijkheid krijgen om te beslissen of hun digitale identiteit en gedrag in de digitale wereld mag worden gevolgd of voor commerciële doeleinden gebruikt.
    Er moet één strenge Europese norm (en handhaving) voor privacy komen.
    Er moet meer Europese samenwerking zijn op digitale defensie (zoals een Europese oefening op het gebied van cyberoorlogsvoering).
    Er moet een Europees meldpunt komen voor (digitale) identiteitsfraude dat helpt de fraude in alle lidstaten te bestrijden.
    Er is Europees gemeenschappelijk beleid nodig tegen kwaadwillende hackers, maar ook steun en vrijwaring van personen die veiligheidslekken melden, zogeheten ethische hackers.

  • Standpunt ChristenUnie over veiligheid en politie:

    Meer geld naar politie, justitie en rechtspraak en betere oplossingspercentages.
    Meer wijkagenten. Hen minder belasten met bureaucratie.
    De politie gaat weer naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.
    Politie moet diverser worden.
    Politie mag niet etnisch profileren.
    Budget voor veiligheidsdiensten voor 3 tot 5 jaar vastleggen; moet stabiel zijn.

    Standpunt ChristenUnie over justitie en rechtsstaat:

    Genoeg geestelijke verzorging in gevangenissen.
    Gevangenen komen niet meer zomaar na tweederde van hun straf vrij.
    Meer bijscholing in de gevangenis
    Minder wapenvergunningen afgeven
    Softdrugs niet meer gedogen, maar bestrijden.
    Meer verslavingszorg
    Prostitutie weer verbieden. De pooier en klant worden gestraft, de prostituee niet.
    Registratieplicht voor prostituees.
    Betere uitstapprogramma’s voor prostituees.
    Zwaardere straffen bij gendergerelateerd geweld en eerwraak.
    Wraakporno wordt strafbaar.
    Het uitwisselen door jongeren van seksueel getinte foto’s is in principe kinderporno.
    Straatintimidatie (zoals beledigende seksistische opmerkingen) wordt strafbaar.

    Standpunt ChristenUnie over privacy, internet en hacken:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt GroenLinks over veiligheid en politie:

    Meer wijkagenten en politiebureaus in de wijken.
    Meer geld naar recherche.
    Geheime diensten mogen alleen doelgericht mensen afluisteren, niet ongericht.
    Geheime diensten moeten jaarlijks publiceren hoeveel taps ze hebben geplaatst.
    Strengere Europese regels voor wapenbezit.
    Landelijk actieplan tegen gendergerelateerd geweld.

    Standpunt GroenLinks over justitie en rechtsstaat:

    Meer geld naar OM en rechtspraak.
    Vooral de rechter moet straffen opleggen.
    De taakstraf blijft.
    Meer begeleiding, behandeling en opleiding voor gevangenen die terugkeren in maatschappij.
    Gevangenen hebben recht op een eigen cel.
    Bij levenslange gevangenisstraf wordt na twintig jaar voor het eerst gekeken of voorwaardelijke vrijlating mogelijk is.
    Kosten van rechtszaak moeten laag zijn.
    De rechtsbijstand moet beter.
    Advocaat van verdachten krijgt spreekrecht in politieverhoor.
    Slachtoffers die getuigen in rechtszaken krijgen een advocaat.
    Politie richt zich niet meer op drugsbezit door eindgebruikers.
    Softdrugs worden legaal en drugs zoals XTC en paddo’s ook.
    Bij grote evenementen moet je drugs kunnen laten testen.
    De politie gaat weer naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.
    De identificatieplicht wordt afgeschaft.

    Standpunt GroenLinks over privacy, internet en hacken:

    De overheid investeert in cybersecurity en stelt eisen aan bedrijven en organisaties.
    De overheid geeft openheid over het gebruik van big data en profilering.
    De overheid ziet toe op een veilig en privacy-vriendelijk ontwerp van apparaten die met het internet verbonden zijn en op bescherming van persoonsgegevens die via het internet of things worden verzameld.
    Persoonsgegevens die door de overheid worden verzameld worden niet opgeslagen op servers in het buitenland.
    Het briefgeheim in de Grondwet wordt uitgebreid tot een communicatiegeheim dat ook verkeersgegevens en opgeslagen communicatie omvat.
    De bewaarplicht voor telecom- en internetgegevens wordt afgeschaft.
    De beveiliging van de computersystemen van (semi-)overheidsinstellingen wordt aan periodieke controle onderworpen.
    De veiligheidsdiensten zetten geen ‘sleepnet’ in om grootschalig communicatie af te tappen. Zij publiceren jaarlijks het aantal taps dat zij hebben geplaatst.
    De overheid bevordert kennis en gebruik van veilige encryptie, zonder achterdeurtjes.
    Er komt een einde aan geoblocking zodat programma’s ook in het buitenland toegankelijk zijn.
    Binnen de Europese Unie zet Nederland zich in voor afschaffing van het downloadverbod.
    Aanbieders van sociale media worden niet ingezet als hulppolitie richting hun gebruikers en worden geacht hun gedragsregels transparant en consequent toe te passen, om discriminatie en willekeur tegen te gaan.
    Beveiligingsproblemen in computersystemen van de overheid moeten altijd op verantwoorde wijze openbaar worden gemaakt.
    De Autoriteit Persoonsgegevens krijgt meer capaciteit om privacyschendingen aan te pakken en gaat ook instellingen en bedrijven begeleiden bij het organiseren van de opslag van persoonsgegevens.

  • Standpunt SGP over veiligheid en politie:

    Ongeveer 1.500 extra wijkagenten.
    Ongeveer 3.500 andere agenten extra.
    Betere arbeidsvoorwaarden voor de politie.
    De gemeente krijgt meer te zeggen over de politie.
    Meer politie naar het landelijk gebied.
    Bij spoed moet politie overál snel ter plaatse zijn.
    Meer rechercheurs voor hoger oplospercentage.
    Meer geld voor bestrijden van terrorisme, zeden, drugs, mensensmokkel en digitale criminaliteit.
    Meer aandacht voor geestelijke verzorging bij de politie.
    Organisatie van grote, risicovolle evenementen is zelf verantwoordelijk voor veiligheidsmaatregelen. Politie-inzet moeten zij zelf betalen.
    Agenten die zich houden aan de geweldsinstructies mogen niet behandeld worden als verdachte.
    Meer geld naar terrorismebestrijding.
    De geheime diensten krijgen een stabieler, meerjarig budget.
    Privacy mag wijken voor veiligheidsbelang, zolang het maar grondwettelijk is.
    Teruggekeerde ‘Syriëganger’ moeten meteen worden vastgezet voor onderzoek.
    Betere bewaking van de Nederlandse grenzen.
    De overheid mag zelf gebieds- of contactverboden opleggen.
    Afreizen naar terroristisch grondgebied (zoals het kalifaat) wordt strafbaar.
    Terroristen met dubbel paspoort raken hun Nederlanderschap kwijt.
    Terroristen met alleen een Nederlands paspoort raken hun uitkeringen en kiesrecht kwijt en krijgen geen baan bij overheden.
    Terroristisch geweld goedpraten of verheerlijken wordt strafbaar.

    Standpunt SGP over justitie en rechtsstaat:

    Meer geld naar het OM.
    Meer crimineel geld afpakken.
    Hogere straffen voor zeden- en geweldsdelicten.
    De maximale straf voor doodslag omhoog: van 15 jaar naar 20 jaar.
    Levenslang blijft levenslang. Alleen bij hoge uitzondering kan iemand vrijkomen.
    Minder voorwaardelijke of korte straffen en taakstraffen.
    Hogere verjaringstermijn bij zwaardere delicten.
    Bij zware delicten moet altijd een onvoorwaardelijke straf worden opgelegd.
    Vandalen, dieven en ander kleine criminelen moeten langer opgesloten worden.
    Bij minderjarige gevangenen moet altijd aandacht zijn voor problemen als verslaving of psychische problemen.
    Vrijlating na tweederde van de gevangenisstraf wordt geschrapt.
    Meer snelrecht.
    Verdachten van moord en doodslag moeten bij hun rechtszitting aanwezig zijn.
    Bij gevaarlijke verwarde personen moet meer informatie worden uitgewisseld tussen politie en justitie, familie, gemeenten, zorginstanties, geestelijke gezondheidszorg en bekenden.
    Verdachten van (zeden)delicten moeten meewerken aan psychologisch onderzoek om te voorkomen dat ze door weigering tbs ontlopen.
    Verdachten van ernstige misdrijven mogen uitgeleverd worden aan landen met de doodstraf, als die een goed functionerende rechtsstaat hebben.
    Strengere controle op drugs in gevangenissen en tbs-klinieken.
    Geen toegang tot porno in de gevangenis.
    Onderzoeken of gevangenissen (deels) geprivatiseerd kunnen worden.
    Gevangenen moeten (naar vermogen) meebetalen aan de kosten van hun verblijf.
    Royale ondersteuning voor organisaties die terugkeer van gevangenen in de samenleving bevorderen.

    Standpunt SGP over privacy, internet en hacken:

    Patiënten krijgen online toegang tot hun medisch dossier, mits de veiligheid en de privacy goed gewaarborgd zijn.
    In opvoeding en onderwijs moet voldoende aandacht zijn voor bewustwording over welke gevaren verbonden zijn aan het publiceren van allerlei persoonlijke gegevens.
    Aanscherping van zedenwetten om bijvoorbeeld ook digitale vormen van afpersing en dreiging met het publiceren van seksuele beelden tegen te kunnen gaan.
    Het onderwijs heeft een belangrijke taak om mediawijsheid te bevorderen.
    Soms zijn ingrijpende inbreuken op privacy noodzakelijk om terrorisme te voorkomen. De waarborgen van de rechtsstaat zijn hierbij leidend.
    Persoonlijke gegevens van burgers worden in principe niet opgeslagen, tenzij hiervoor noodzaak is. Dat geldt in het bijzonder voor de bescherming van persoonsgegevens via DigiD. Burgers moeten zelf kunnen vaststellen welke gegevens bij de overheid zijn geregistreerd.
    Internetfiltering op basis van eigen waarden en normen moet mogelijk blijven.
    Nederland moet zijn belangrijke internationale positie op het gebied van internetservers en -verbindingen gebruiken om eisen te stellen aan internetproviders waardoor pornografie, godslastering en smaad teruggedrongen kan worden.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over veiligheid en politie:

    Meer politiebureaus
    Meer wijkagenten.
    Genoeg dierenpolitie.
    Cameratoezicht mag alleen tijdelijk, in een door de rechter aangewezen risicogebied.
    Niet etnisch profileren. Er komt een registratiesysteem waarin vermeld wordt waarom iemand staande is gehouden.

    Standpunt Partij voor de Dieren over justitie en rechtsstaat:

    Gebruik en productie van softdrugs wordt legaal.
    Betere rechtsbijstand.
    Mediation in het strafrecht blijft mogelijk.
    Een constitutioneel hof moet wetten en verdragen toetsen aan de Grondwet.
    Er komen ‘groene officieren van justitie’ voor milieu- en dierenwelzijnszaken.
    Er komt een internationaal strafhof voor milieu- en dierenwelzijnszaken. Ecocide (grootschalige beschadiging of vernietiging van ecosystemen) wordt strafbaar.
    Betere controle op corruptie, fraude en schendingen van mensenrechten.
    Maatschappelijke organisaties die de overheid aanklagen bij de rechter, moeten een hogere vergoeding voor de juridische ondersteuning krijgen.
    De politie gaat weer naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.

    Standpunt Partij voor de Dieren over privacy, internet en hacken:

    Al het Nederlandse en Europese beleid op het gebied van aftappen, verzamelen en opslaan van gegevens van burgers wordt scherp herzien in het belang van de privacy. Het verzamelen en opslaan van gegevens van burgers en bedrijven door Amerikaanse en andere buitenlandse inlichtingendiensten is onacceptabel. Nederland treft maatregelen om deze privacyschendingen zo spoedig mogelijk te stoppen en nieuwe afluisterpraktijken te voorkomen. Zo komt er een einde aan de bewaarplicht voor telefoon- en internetgegevens en het doorgeven van passagiersgegevens aan de Verenigde Staten.
    De VS krijgen niet langer inzage in Europese banktransacties.
    We stoppen met de verplichte opname van vingerafdrukken in reisdocumenten en het opslaan daarvan in een database.Nederland krijgt een instantie die feitelijk en gedetailleerd rapporteert over specifieke incidenten op het gebied van inbreuken op de veiligheid van onze digitale infrastructuur.
    Cybersecurity bereik je niet met het schenden van grondrechten. Opsporingsinstanties mogen niet rondsnuffelen in computers zonder dat daar een zwaarwichtige, door de rechter getoetste reden voor is. Er komen strengere normen voor het aftappen van telefoons.
    Nederland gaat persoonsgegevens op het hoogste niveau beschermen.
    De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen.
    De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) krijgt de bevoegdheid en middelen die nodig zijn om zijn taak goed uit te voeren, vergelijkbaar met de bevoegdheden van de Autoriteit Consument en Markt.
    Alleen wanneer sprake is van een concrete verdenking die door de rechter wordt getoetst, mogen politie, justitie en inlichtingendiensten gegevens over burgers opvragen bij bedrijven.
    Burgers krijgen meer zicht op de gegevens die over hen zijn opgeslagen en betere mogelijkheden zich uit datasystemen te laten verwijderen. Bedrijven melden hoe vaak ze gegevens ten behoeve van justitie openbaar hebben moeten maken.
    Burgers hebben recht op een vrij internet zonder filters, blokkades of doorgifte van gegevens door providers. Onlinediensten zijn toegankelijk zonder dat je getrackt wordt. Ook is geen enkele vorm van het verzwakken van de mogelijkheden tot versleuteling van informatie acceptabel.
    Internetaanbieders worden niet gebruikt als verlengstuk van de opsporingsdiensten. De bewaarplicht van gegevens van burgers wordt afgeschaft. Het communicatiegeheim wordt beschermd en gerespecteerd.
    De overheid mag bedrijven niet meer zomaar vragen om ‘vrijwillig’ gegevens te verstrekken of handelingen te verrichten. Ze mag dat alleen doen als dat geregeld is in een wet en dan alleen met alle wettelijke waarborgen rondom privacy die daarbij horen.
    Bedrijven worden verplicht om burgers in te lichten als hun gegevens zijn gelekt. Hackers die beveiligingslekken blootleggen krijgen bescherming.
    Nieuwe beleids- en wetsvoorstellen worden getoetst op de gevolgen voor de privacy. Wanneer deze de bescherming van de persoonlijke levenssfeer aantasten, worden ze aangepast of gaan van tafel.
    Systemen die de privacy niet kunnen waarborgen worden afgeschaft, zoals de landelijke elektronische dossiers voor patiënten, leerlingen en prostituees.
    De identificatieplicht wordt afgeschaft.

  • Standpunt 50PLUS over veiligheid en politie:

    Meer politiebureaus
    Meer wijkagenten.
    Vuurwerkverbod voor particulieren.
    Stimuleren van vuurwerkvrije zones en gemeentelijk professioneel vuurwerk.
    Meer geld voor oplossen van misdrijven.
    Meer controle op snelheidsovertreders.
    112 moet ook bereikbaar zijn via sms.
    De politie moet lokaler georganiseerd worden.

    Standpunt 50PLUS over justitie en rechtsstaat:

    Het Openbaar Ministerie en rechtbanken moeten efficiënter gaan werken.
    Minder vrij rondlopende veroordeelden.
    Schade aangebracht door relschoppers wordt volledig op de daders verhaald.
    Meer gevangenisstraffen in plaats van werkstraffen.
    Rechtszaken aanspannen moet niet te duur worden.
    Wietteelt legaliseren onder strenge voorwaarden.
    Geen lokale experimenten met wietteelt, want die zorgen voor ongelijkheid en verwarring.
    Meer opsporing van handel en productie harddrugs.
    Overheid ontmoedigt actief ontmoedigingsbeleid alcohol, roken en drugs.
    Vergoeding van medicinaal gebruik van o.a. wiet opnemen in het nieuwe zorgstelsel.

    Standpunt 50PLUS over privacy, internet en hacken:

    Gemeentelijke coaches helpen ouderen met internet.
    Anoniem internetgebruik tegengaan door invoering van een digitaal paspoort.
    Meer geld en middelen voor internetpolitie die fraude en oplichting opspoort.
    Smaad op bijvoorbeeld sociale media zwaarder straffen.

  • Standpunt VNL over veiligheid en politie:

    1 miljard euro extra naar de politie, justitie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
    Meer agenten. Politie meer zichtbaar op straat.
    Stevig politieoptreden, ,,herstel het gezag”.
    Betere bewapening van agenten.
    Geen sluiting van politiebureaus.
    Agenten mogen etnisch profileren.
    Meer salaris voor agenten.
    Ook het leger en de marechaussee inzetten tegen terreurdreiging.
    Jihadisten mogen niet terugkeren naar Nederland. Ze kunnen gevangen worden gezet zonder uitspraak van een rechter.

    Standpunt VNL over justitie en rechtsstaat:

    Hogere straffen voor zware misdrijven.
    Minder taakstraffen, meer gevangenisstraffen.
    Levenslang blijft levenslang.
    Geen vervroegde vrijlating voor gevangenen.
    Versobering van gevangenissen en TBS-instellingen.
    Mensen met dubbele nationaliteit krijgen een puntenpaspoort. Misdrijven kosten punten. Bij verlies van alle punten wordt het Nederlanderschap ontnomen en volgt uitzetting na het uitzitten van de straf.
    Niet samenwerken met salafistische organisaties.
    Wiet legaliseren.
    Kraakverbod handhaven.

    Standpunt VNL over privacy, internet en hacken:

    Privacy zoveel mogelijk waarborgen.
    Meer aandacht voor de bestrijding van cybercrime.
    Meer geld voor cyberoorlogsvoering, speciale eenheden en robotisering bij Defensie.

  • Standpunt DENK over veiligheid en politie:

    Burgers krijgen invloed op de inzet van politiecapaciteit.
    Meer wijkagenten.
    Geen politiegeweld, etnisch profileren en ongelijke rechtspraak. Uitvoerig actieplan nodig. Politie moet bij staandehouding een stopformulieren invullen.
    Meer diversiteit binnen de politie en de politieopleidingen.
    Er komt een landelijk Meldpunt Politiefunctioneren.
    Verbod op gevaarlijke arrestatietechnieken zoals de nekklem.

    Standpunt DENK over justitie en rechtsstaat:

    Toegankelijkere rechtspraak en rechtsbijstand.
    Betere aanpak van cybercrime.
    Kindermisbruikers moeten als straf chemische gecastratreerd kunnen worden.
    Bezitters van kinderporno moeten geen taakstraf krijgen.
    Meer geld om kinderporno te bestrijden.

    Standpunt DENK over privacy, internet en hacken:

    Hardere aanpak van cybercrime, met het zwaartepunt op cyberweerbaarheid.
    De Autoriteit Persoonsgegevens moet worden versterkt.
    Meer budget en capaciteit bij de politie om (online) kinderporno te bestrijden.
    Er moet een Landelijk Meldpunt Intimidatie komen, ook voor online-intimidatie.
    De overheid moet een ‘Open Ministerie’ oprichten, waarin burgers online zélf voorstellen doen, voorgelicht worden en gevraagd worden naar hun mening.

  • Standpunt Forum voor Democratie over veiligheid en politie:

    Minder bureaucratie voor agenten.
    Meer salaris voor agenten op straat.
    Agenten krijgen voorrang bij toewijzing van (sociale) huurwoningen in de grote steden.

    Standpunt Forum voor Democratie over justitie en rechtsstaat:

    Openbaar Ministerie krijgt de plicht om zaken te vervolgen, tenzij er een goede reden is om dat niet te doen.
    Zwaardere straffen bij gewelds- en zedendelicten
    Zwaardere straffen voor recidivisten. Na drie zware misdrijven volgt levenslange celstraf.
    Zo mogelijk: niet-genaturaliseerde immigranten berechten in hun land van herkomst.
    Grenscontroles weer invoeren.
    Softdrugs geleidelijk legaliseren.
    Meer aandacht voor verslavingszorg en preventie.
    Minder coffeeshops in de omgeving van scholen.
    Op lange termijn onderzoeken of harddrugs zoals xtc legaal kunnen worden.

    Standpunt Forum voor Democratie over privacy, internet en hacken:

    Netneutraliteit afgedwongen door Nederlandse wet.
    Miljarden investeren in supersnel internet voor heel Nederland.
    De cookiewet afschaffen.
    Oprichting digitale adviesraad voor internetwetgeving.

  • Standpunt Piratenpartij over veiligheid en politie:

    Minder bureaucratie bij de politie.
    Meer geld naar recherche.
    Agenten mogen altijd gefilmd worden.
    Een verbod op etnisch profileren.
    Speciale terrorismewetgeving wordt afgeschaft.

    Standpunt Piratenpartij over justitie en rechtsstaat:

    De politie gaat weer naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.
    Meer geld naar de rechtspraak.
    Drugsbezit wordt legaal. De productie en handel – waar mogelijk – ook.

    Standpunt Piratenpartij over privacy, internet en hacken:

    Een verbod op de ongevraagde verkoop van persoonlijke informatie.
    De bewustwording over het omgaan met persoonlijke gegevens moet worden vergroot.
    De capaciteit en slagvaardigheid van de Autoriteit Persoonsgegevens wordt vergroot met onder meer strengere tuchtmaatregelen.
    Anoniem reizen wordt weer mogelijk gemaakt.
    Het ‘terughackvoorstel’ voor politie gaat van tafel.
    Preventief fouilleren wordt gestopt.
    Cameratoezicht zal worden beperkt.
    Een verbod op software voor automatische herkenning van personen in de openbare ruimte.
    Privacy by design wordt een wettelijk verplicht uitgangspunt. (Dit betekent dat bij elk wetsvoorstel goed rekening wordt gehouden met de privacy.)
    Korting bij een dienst/product in ruil voor gegevens wordt verboden.
    Sociale netwerken moeten de mogelijkheid bieden aan alle gebruikers om (meta-)informatie te verwijderen, ook in back-ups.
    Tagging van foto’s of andere privé-informatie door derden mag op netwerksites alleen met expliciete toestemming van de persoon in kwestie.
    Informatie uit opsporingsdatabases, inclusief afgetapte telefoongesprekken, metadata en locatiedata, mag enkel gebruikt worden ter ondersteuning van recherchewerk.
    Zoekopdrachten door opsporingsdienten zijn alleen toegestaan bij een gerede individuele verdenking van een strafbaar feit, na toetsing door een gespecialiseerde onafhankelijke officier van justitie.
    Er mogen geen sleepnetmethodes worden gebruikt om informatie te verzamelen door opsporingsdiensten.
    Er moet een betere controle komen op zoekopdrachten door overheden naar burgers. Zodra gegevens over burgers zijn opgevraagd moeten zij hier actief over geïnformeerd worden.

Buitenland

Buitenland

  • Standpunt VVD over ontwikkelingssamenwerking:

    2,7 miljard euro bezuinigen. Concentratie op noodhulp.

    Standpunt VVD over defensie:

    De VVD wil “fors meer investeren” in defensie, namelijk 1 miljard euro in de komende kabinetsperiode. Het volledig op orde brengen van de basis- en inzetgereedheid van de gehele krijgsmacht staat voorop. De uitgaven moeten toegroeien naar het Europese NAVO-gemiddelde en daarna naar de afgesproken 2 procent van het bbp. Doorgaan met buitenlandse missies, die eerder een militair dan een humanitair karakter moeten hebben.

    Standpunt VVD over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt VVD over handelsverdragen:

    Voorstander van goede handelsverdragen, zoals die met de VS, Canada, Japan en China. Geen concessies aan onze normen en standaarden voor bijvoorbeeld milieu en voedselveiligheid. Internationaal handelstribunaal oprichten in Nederland, dat conflicten rond handel afhandelt.

  • Standpunt PvdA over ontwikkelingssamenwerking:

    Uitgaven moeten terug naar 0,7 procent van het bruto binnenlands product. Betekent twee miljard euro extra. Uitgaven voor opvang asielzoekers en klimaatakkoord mogen niet uit begroting ontwikkelingshulp worden betaald zoals nu wel gebeurt.

    Standpunt PvdA over defensie:

    Aan de NAVO-buitengrenzen neemt “de dreiging” toe: meer geld dus voor het leger. Basisgereedheid van het leger weer op orde brengen en daarvoor het defensiebudget verhogen. Uit de CPB-berekeningen blijkt dat de PvdA daar 400 miljoen euro voor uittrekt in de komende kabinetsperiode. Meer erkenning van oorlogsveteranen.

    Standpunt PvdA over sancties Rusland:

    Handhaven sancties tegen Rusland zolang dit land doorgaat met destabiliseren Oost-Oekraïne en de illegale annexatie van de Krim voortduurt.

    Standpunt PvdA over handelsverdragen:

    Handelsverdragen alleen afsluiten als er harde afspraken over belastingontwijking instaan. Alleen instemmen met handelsverdragen als ze een continue verbetering stimuleren voor de positie van werknemers, en betere standaarden bevorderen voor duurzaamheid, milieu, gezondheid, het bestrijden van ongelijkheid en belastingontwijking.

    Tegen private geschillenbeslechting in handelsverdragen. Rechtszaken va bedrijven tegen landen moeten voor een onafhankelijke, publieke rechtbank. Beroep op zo’n rechtbank moet ook mogelijk zijn voor maatschappelijke organisaties als vakbonden.

  • Standpunt PVV over ontwikkelingssamenwerking:

    Stoppen met alle ontwikkelingssamenwerking.

    Standpunt PVV over defensie:

    Fors extra geld voor Defensie en de politie. In de financiële bijsluiter staat: 2 miljard uittrekken voor Defensie en politie. Het Tweede Kamerlid dat over Defensie gaat, Raymond de Roon, wil dat niet specificeren. Hij zegt dat de PVV ‘flexibel’ wil blijven, zodat later bekeken kan worden of meer geïnvesteerd moet worden in de politie of juist in het leger. Belangrijkste is volgens hem dat de PVV alleen geld wil uittrekken voor binnenlandse veiligheid, dus minder voor inzet in het buitenland of in oorlogsgebieden.

    Standpunt PVV over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over handelsverdragen:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over ontwikkelingssamenwerking:

    Specifiek concentreren op landen in Afrika. Uitgaven met 0,5 miljard euro omhoog.

    Standpunt SP over defensie:

    1 miljard euro minder naar Defensie. Liever zoeken naar de-escalatie van spanningen (met Rusland) om een dure “wapenwedloop” te voorkomen. Personeel dat last heeft van een AOW-gat – een probleem bij Defensie – moet volledig gecompenseerd worden. De SP laat niet zien hoe dat betaald moet worden, al levert het stoppen met de Joint Strike Fighter misschien ruimte op de begroting op.

    Standpunt SP over sancties Rusland:

    Nederland moet initiatief nemen om spanningen met Rusland te deëscaleren. Dialoog met Russen intensiveren.

    Standpunt SP over handelsverdragen:

    Tegen TTIP (het nog uit te onderhandelen handelsverdrag tussen de VS en de EU) en CETA (het gesloten handelsverdrag tussen de EU en Canada) en tegen andere vrijhandelsverdragen die de democratie ondermijnen.

  • Standpunt CDA over ontwikkelingssamenwerking:

    Te veel op internationale samenwerking bezuinigd., uitgaven met 0,2 miljard omhoog.Er moet een nieuwe aanpak komen.

    Standpunt CDA over defensie:

    Ruimere bevoegdheden voor politie en justitie om te hacken, observaties uit te voeren en communicatie af te tappen.  Een “maatschappelijke dienstplicht” voor alle jongeren. Dat kan bij Defensie, maar ook bijvoorbeeld in de zorg. Structurele verhoging van het budget voor Defensie (naar de NAVO-afspraken over de minimale uitgaven voor Defensie (2 procent van het bbp)): de wereld is “onveiliger” geworden. Als tussenstap de komende kabinetsperiode in ieder geval naar het Europees NAVO gemiddelde (1,43 procent van het bbp). Dat betekent voor de komende periode: 2,1 miljard euro extra, blijkt uit de CPB-cijfers.

    Standpunt CDA over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt CDA over handelsverdragen:

    Voor het versterken van internationale handel. Bij het afsluiten van handelsovereenkomsten en andere internationale afspraken niet alleen oog hebben voor de economische voordelen van deze akkoorden (groei, banen), maar ook voor duurzaamheid: er moet ook beleid zijn dat mogelijke verliezers nieuwe kansen geeft.

  • Standpunt D66 over ontwikkelingssamenwerking:

    Uitgaven voor hulp met 0,8 miljard omhoog.

    Standpunt D66 over defensie:

    Op de lange termijn een Europees leger. In de komende kabinetsperiode moet daarom gezocht worden naar intensieve samenwerking met NAVO-bondgenoten. Samen materieel kopen en onderhouden, mensen trainen en taakspecialisatie tussen landen. Een grotere rol voor cyber warfare. Investering van 500 miljoen euro, de komende vier jaar.

    Standpunt D66 over sancties Rusland:

    Zolang Rusland niet voldoet aan de afspraken van het Minsk-akkoord blijven de sancties gehandhaafd.

    Standpunt D66 over handelsverdragen:

    Stimuleren van eerlijke handel, onder andere door handelsverdragen te sluiten waarmee Nederlandse hoge eisen tot wereldwijde standaarden worden.

  • Standpunt ChristenUnie over ontwikkelingssamenwerking:

    Uitgaven moeten geleidelijk terug naar 0,7 procent van het bruto nationaal product. Nu 1 miljard erbij. Maximaal 250 miljoen uit budget mag gebruikt worden voor opvang asielzoekers.

    Standpunt ChristenUnie over defensie:

    Structureel 2 miljard euro per jaar extra deze kabinetsperiode voor defensie, richting de NAVO-norm. Investeren in cyberkennis.

    Standpunt ChristenUnie over sancties Rusland:

    Standpunt ChristenUnie over handelsverdragen:

    Rechtvaardige handelsakkoorden, die de regionale en lokale markten niet verstoren.

  • Standpunt GroenLinks over ontwikkelingssamenwerking:

    Uitgaven gaan omhoog naar 1 procent van het bruto binnenlands product. Uitgaven met 2,1 miljard omhoog. Kosten opvang asielzoekers en uitgaven klimaatafspraken worden apart betaald.

    Standpunt GroenLinks over defensie:

    Werken aan een Europees leger. Geen extra geld voor defensie uittrekken. GroenLinks schrijft sowieso weinig over de krijgsmacht, en is meestal afwezig bij debatten daarover. De NAVO mag geen belemmering vormen voor Europese militaire integratie. Nederland pleit voor afschaffing van de kernwapentaak van de NAVO.

    Standpunt GroenLinks over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt GroenLinks over handelsverdragen:

    Handels en investeringsverdragen mogen niet ten koste gaan van onze democratie, milieu en sociale standaarden. Geen aparte claimrechtspraak. Tegen CETA, het afgesloten handelsverdrag tussen de EU en Canada, want dat verdrag verlaagt standaarden.

  • Standpunt SGP over ontwikkelingssamenwerking:

    Niet verder bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, uitgaven met 0,3 miljard euro omhoog. Wel investeren in meer private betrokkenheid.

    Standpunt SGP over defensie:

    Zo snel mogelijk 2 procent van het bbp aan Defensie uitgeven, zoals is afgesproken in NAVO-verband. Nu geeft Nederland 1,13 procent van het bbp uit aan de krijgsmacht. In eerste instantie trekt de SGP 3 miljard euro uit voor de krijgsmacht.

    Standpunt SGP over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt SGP over handelsverdragen:

    Bij het afsluiten van handelsverdragen moet gekeken worden hoe een gelijk speelveld voor kwetsbare (landbouw)sectoren gehandhaafd blijft. Bij het afsluiten van internationale (handels)verdragen zoals CETA en TTIP dienen centraal te staan behoud van productveiligheid en –kwaliteit, een veilig en schoon productieproces, het voorkomen van schadelijke gevolgen voor klimaat of biodiversiteit, de ontwikkeling van arme landen, en de bescherming van staatssoevereiniteit.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over ontwikkelingssamenwerking:

    Uitgaven omhoog naar 1 procent van het bruto binnenlands product.

    Standpunt Partij voor de Dieren over defensie:

    Geen gevechtsmissies, alleen steun voor humanitaire missies van de Verenigde Naties steunen. Terugtrekking uit Mali en Syrië ─ hoewel Nederland niet in dat laatste land aanwezig is, maar er alleen bombardeert tegen IS.

    Standpunt Partij voor de Dieren over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Partij voor de Dieren over handelsverdragen:

    “Tegen vrijhandelsakkoorden. Geen associatieakkoorden.
    Indien de EU toch verdragen sluit dan moet er een referendum over het handelsverdrag worden gehouden. Tegen investeringsgeschillenbescherming voor bedrijven (daarbij kunnen bedrijven overheden aanklagen). Bestaande verdragen herzien.

  • Standpunt 50PLUS over ontwikkelingssamenwerking:

    Nederland houdt zich aan internationale afspraken.

    Standpunt 50PLUS over defensie:

    Inzet leger bij terroristische dreiging en blijvende waardering en erkenning voor veteranen. Nederland moet een actieve rol spelen binnen de NAVO en de VN, maar of er extra geld naar de krijgsmacht moet, is onduidelijk.

    Standpunt 50PLUS over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt 50PLUS over handelsverdragen:

    Tegen TTIP (het nog uit te onderhandelen verdrag tussen de EU en de VS) en tegen CETA (het afgesloten verdrag tussen Canada en de EU).

  • Standpunt VNL over ontwikkelingssamenwerking:

    Stoppen met ontwikkelingshulp. Levert besparing op van 3,7 miljard euro. Alleen noodhulp.

    Standpunt VNL over defensie:

    De meest ambitieuze plannen voor de krijgsmacht: 5 miljard euro extra voor Defensie, zodat Nederland weer voldoet aan de verplichtingen in NAVO-verband. Nu geeft Nederland 8,7 miljard euro uit. Geen EU-leger, hogere salarissen voor militairen en het AOW-gat van militairen dichten, de dienstplicht opnieuw invoeren en een vliegdekschip kopen.

    Standpunt VNL over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt VNL over handelsverdragen:

    Groot voorstander van handelsverdragen maar niet als dat ten koste gaat van soevereiniteit (TTIP).

  • Standpunt DENK over ontwikkelingssamenwerking:

    Minimaal 1 procent van bruto binnenlands product naar ontwikkelingssamenwerking. Betekent 2,1 miljard euro erbij. Buitenlandse handel wordt van ontwikkelingssamenwerking losgekoppeld.

    Standpunt DENK over defensie:

    Niet vechten, maar de-escaleren en wederopbouwen, en een ministerie van Vrede en Wederopbouw oprichten. Het ministerie van Defensie kan opgedoekt worden. De Joint Strike Fighter en nieuwe onderzeeboten hoeven er niet te komen. Heronderhandelen over de NAVO-norm. Uitgaven voor conflictpreventie moeten ook onder dat bedrag vallen. Besparing van 1,7 miljard euro op de krijgsmacht is mogelijk.

    Standpunt DENK over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt DENK over handelsverdragen:

    Bedrijven krijgen te veel invloed krijgen met verdragen als CETA, TiSA en TTIP, omdat ze in speciale rechtbanken staten aan kunnen klagen en er te veel bevoegdheden van burgers en regeringen uit handen worden gegeven. Daarom stoppen met ondemocratische en niet transparante onderhandelingen over verregaande vrijhandelsverdragen.

  • Standpunt Forum voor Democratie over ontwikkelingssamenwerking:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Forum voor Democratie over defensie:

    Defensie-uitgaven moeten omhoog, naar minstens 2 procent van het bbp. Het geld dat wordt geïnvesteerd, kan door een koppeling met (nationale) start-ups indirect via innovatie terugvloeien in de Nederlandse economie en schatkist (zoals bijvoorbeeld in Israël). Oud-militair moet minister van Defensie worden. Het AOW-gat van militairen volledig dichten.

    Standpunt Forum voor Democratie over sancties Rusland:

    Normalisering van de relatie met Rusland. De Rusland-boycot is schadelijk voor agrarische sector.

    Standpunt Forum voor Democratie over handelsverdragen:

    Heroverwegen handelsverdragen. Referenda over internationale handelsverdragen (zoals CETA en TTIP).

  • Standpunt Piratenpartij over ontwikkelingssamenwerking:

    Lokaal hulp bieden en lokale economie versterken. Mensen niet afhankelijk maken.

    Standpunt Piratenpartij over defensie:

    Niet aanvallen en geen extra geld naar het leger. Meer aandacht voor digitale veiligheid, maar defensie mag geen aanvallen uitvoeren met dergelijke ‘digitale wapens’. Bij VN aandringen op een non-proliferatieverdrag voor deze wapens, zodat andere landen dit ook niet doen.

    Standpunt Piratenpartij over sancties Rusland:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Piratenpartij over handelsverdragen:

    Niet tegen internationale handelsverdragen, maar de onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag TTIP (en het inmiddels aangenomen CETA) moeten direct worden stopgezet omdat grote multinationals daarin worden beschermd ten koste van mens, milieu, democratie en rechtstaat.

Cultuur

Cultuur

  • Standpunt VVD over cultuur:

    Cultuursubsidies blijven op hetzelfde niveau, maar er moet meer mee tot stand komen. Als een culturele instelling meer inkomsten weet te vergaren door bijvoorbeeld meer bezoekers te trekken, kan de subsidie verlaagd worden.  Dat cultuurgeld kan dan naar andere instellingen. Investeringen in kunst en cultuur vanuit de samenleving moeten aantrekkelijk worden gemaakt, de Geefwet moet daarom worden voortgezet.

    Standpunt VVD over cultuureducatie:

    Meer samenwerking tussen culturele instellingen en het onderwijs. De onderwijsinstellingen moeten in de financiering leidend zijn.

    Standpunt VVD over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Landelijke cultuurgelden moeten beter verdeeld worden over het hele land.

  • Standpunt PvdA over cultuur:

    100 miljoen euro extra voor cultuurbeleid, vooral voor betere arbeidsvoorwaarden voor makers en voor talentontwikkeling. Meer aandacht voor popmuziek als zelfstandige kunstvorm.

    Standpunt PvdA over cultuureducatie:

    Investeren in cultuureducatie op middelbare scholen, met prioriteit bij het vmbo. Meer geld voor muziekonderwijs. Cultuur volwaardig meenemen in het curriculum van scholen.

    Standpunt PvdA over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Betere afstemming tussen rijks-, provinciale en stedelijke cultuursubsidies. Vanuit landelijke overheid meer investeren in regionale kunst- en cultuurinstellingen en -initiatieven.

  • Standpunt PVV over cultuur:

    Geen geld meer naar kunst.

    Standpunt PVV over cultuureducatie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt PVV over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over cultuur:

    Extra investeren in onder meer theaters, festivals, orkesten en musea.  Meer kunst en cultuur in de openbare ruimte. Bestrijding van stille armoede onder kunstenaars  door hun sociale zekerheid te verbeteren. Rijksmusea moeten minimaal een dag per week gratis toegankelijk zijn. Het idee voor een Nationaal Historisch Museum wordt nieuw leven ingeblazen. Nederlandse popmuziek promoten via een nieuw Popfonds.

    Standpunt SP over cultuureducatie:

    Cultuureducatie verdiepen door een doorlopende leerlijn. Dans, muziek, drama, beeldende kunst en digitale vaardigheden moeten zo veel mogelijk worden onderwezen door vakkrachten.

    Standpunt SP over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt CDA over cultuur:

    Zowel aandacht voor topinstellingen als Concertgebouworkest of Rijksmuseum als voor het rijke verenigingsleven, dat bijdraagt aan saamhorigheid en identiteit van Nederland.

    Standpunt CDA over cultuureducatie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt CDA over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Meer regionale spreiding van rijkssubsidies om door het land een volwaardig cultuuraanbod te krijgen.

  • Standpunt D66 over cultuur:

    Gerichte investeringen om de schade toegebracht door de bezuinigingen van Rutte I te herstellen. Geen bedrag genoemd. Extra geld moet onder andere gebruikt worden voor verhoging budget cultuureducatie, talentontwikkeling, kwetsbare vernieuwende cultuuruitingen, het Aankoopfonds Collectie Nederland.

    Standpunt D66 over cultuureducatie:

    Cultuuronderwijs moet een vast onderdeel zijn van de lesprogramma’s in het lager en middelbaar onderwijs en volledig geïntegreerd worden in de volle breedte van het onderwijs.

    Standpunt D66 over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Financiering van rijk, provincies en gemeenten moet gebundeld worden, regio’s moeten voorstellen doen voor een samenhangend cultureel aanbod in hun regio.

  • Standpunt ChristenUnie over cultuur:

    Mensen zijn creatieve wezens. Kunst en cultuur horen bij ons menszijn en zijn waardevol voor een open en bloeiende samenleving. De overheid kan een rol vervullen als subsidieverstrekker, opdrachtgever en hoeder van ons culturele klimaat en erfgoed.

    Standpunt ChristenUnie over cultuureducatie:

    Alle kinderen krijgen cultuureducatie. Scholen bepalen zelf op welke wijze zij hier invulling aan geven. Extra middelen voor armoedebeleid om kinderen uit gezinnen met een lagere sociaaleconomische status ook met cultuur in aanraking te brengen.

    Standpunt ChristenUnie over hervorming cultuursubsidiestelsel:

  • Standpunt GroenLinks over cultuur:

    Meer geld voor cultuur, kunst, talentontwikkeling en het behoud van erfgoed.

    Standpunt GroenLinks over cultuureducatie:

    Kinderen hebben recht op cultuur en maken daar vroeg kennis mee via kunst-, cultuur- en muziekonderwijs.

    Standpunt GroenLinks over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SGP over cultuur:

    Kunst en cultuur zijn uiterst waardevol voor de samenleving, maar het maken en genieten van kunst is toch allereerst een zaak van degenen die er hun levenswerk van maken en ervan genieten.

    Standpunt SGP over cultuureducatie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt SGP over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over cultuur:

    Structurele verhoging van budget voor kunst, cultuur en erfgoed, “voor het herstel van het hart van een vrije samenleving”. Musea minimaal een dag per week gratis toegankelijk. Meer ondersteuning van popmuziek.

    Standpunt Partij voor de Dieren over cultuureducatie:

    Vaste plek voor cultuur- en muziekeducatie in het vaste lesprogramma van basis-, voortgezet en middelbaar onderwijs.

    Standpunt Partij voor de Dieren over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt 50PLUS over cultuur:

    Naast blijvende ondersteuning van de Cultuurkaart voor jongeren ook een dergelijke kaart voor ouderen met een kleine beurs. Culturele innovatie stimuleren.

    Standpunt 50PLUS over cultuureducatie:

    Behalve aandacht voor cultuur op school ook programma’s voor mensen die aan hun tweede jeugd beginnen.

    Standpunt 50PLUS over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt VNL over cultuur:

    Bescherming van cultureel erfgoed.

    Standpunt VNL over cultuureducatie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt VNL over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt DENK over cultuur:

    Bijdragen aan cultuur moeten ten goede komen aan brede cultuur, die iedereen in de samenleving aanspreekt.

    Standpunt DENK over cultuureducatie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt DENK over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt Forum voor Democratie over cultuur:

    Nederlandse cultuur en geschiedenis promoten en stoppen met “subsidiëren van segregatiebevorderende weg-met-onsprojecten”.

    Standpunt Forum voor Democratie over cultuureducatie:

    Muziek, kunst en cultuur veel meer onderwijzen op scholen en via media, en daarbij het gedachtegoed van Spinoza en Erasmus ontsluiten voor een breder publiek.

    Standpunt Forum voor Democratie over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt Piratenpartij over cultuur:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Piratenpartij over cultuureducatie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

    Standpunt Piratenpartij over hervorming cultuursubsidiestelsel:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

Euthanasie

Euthanasie

  • Standpunt VVD over euthanasie:

    Uitbreiding van stervenshulp, ook voor mensen met een voltooid leven zonder medische oorzaak.

  • Standpunt PvdA over euthanasie:

    Artsen beter informeren over wat binnen de euthanasiewet kan. Recht op stervenshulp aan mensen die hun leven voltooid vinden.

  • Standpunt PVV over euthanasie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt SP over euthanasie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt CDA over euthanasie:

    Verruiming van mogelijkheden palliatieve zorg en hospices. Geen verruiming van euthanasiewet of een wetsvoorstel dat het recht op levensbeëindiging regelt.

  • Standpunt D66 over euthanasie:

    Mensen die tot de conclusie komen dat hun leven voltooid is, moeten zelf kunnen bepalen hoe en wanneer ze willen sterven. Laatstewilpil onder strikte voorwaarden mogelijk maken. Idem actieve levensbeëindiging van pasgeborenen en kinderen die ernstig, ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Verwijsrecht voor patiënt als arts euthanasie weigert.

  • Standpunt ChristenUnie over euthanasie:

    Euthanasie kan nooit als normaal medisch handelen worden beschouwd. Investering in de verbetering van palliatieve zorg. Euthanasiezaken waarover in de toetsingscommissies
    discussie bestaat, worden altijd aan het Openbaar Ministerie voorgelegd.

  • Standpunt GroenLinks over euthanasie:

    Euthanasie uit Wetboek van Strafbaar. Verwijzingsplicht als arts vanwege gewetensbezwaar niet aan verzoek wil voldoen. Stervensbegeleiders voor mensen die vinden dat hun leven voltooid is.

  • Standpunt SGP over euthanasie:

    Geen uitbreiding euthanasie, geen verwijzingsplicht, geen laatstewilpil, hulp bij zelfdoding blijft verboden.

  • Standpunt Partij voor de Dieren over euthanasie:

    Breed maatschappelijk debat over hulp bij zelfdoding.

  • Standpunt 50PLUS over euthanasie:

    Introductie laatstewilpil onder strikte voorwaarde. Euthanasie ook bij voltooid leven.

  • Standpunt VNL over euthanasie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt DENK over euthanasie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

  • Standpunt Forum voor Democratie over euthanasie:

    Recht op hulp bij het waardig beëindigen van een voltooid leven.

  • Standpunt Piratenpartij over euthanasie:

    Over dit onderwerp heeft deze partij geen standpunt geformuleerd in het verkiezingsprogramma.

Door Marike Stellinga en Titia Ketelaar met medewerking van Maarten Huygen, Wouter van Noort, Mark Kranenburg, Enzo van Steenbergen, Geertje Tuenter, Kees Versteegh, Christiaan Pelgrim, Pim van den Dool, Daan van Lent, Floor Rusman, Jos Verlaan, Arlen Poort, Herman Staal.
Animaties: Emmelien Stavast.
Vorm en techniek: Koen Smeets.

Lees ook: NRC beantwoordt vragen over de verkiezingen. Stel zelf een vraag of lees de antwoorden die al gegeven zijn.

Meld een taalfout
Toevoegen aan
+ verzameling

Meest gelezen

Lees ook deze artikelen