Staat gedagvaard: meer vluchtelingen toelaten

Nederland moet zijn verplichting nakomen om vluchtelingen over te nemen uit kampen in Griekenland en Italië. Dat eist de stichting We Gaan Ze Halen van de Nederlandse staat. Een dagvaarding hiertoe is donderdag verstuurd. De staat zou afspraken over de herverdeling van vluchtelingen over de Europese Unie, gemaakt met de Europese Commissie, tot nu toe onvoldoende nakomen.

In september 2015 beloofden EU-landen 160.000 vluchtelingen over te nemen uit Griekenland en Italië. Nederland heeft de taak 8.712 van de 160.000 vluchtelingen op te vangen in twee jaar tijd. Nu, zes maanden voor deadline, zijn pas 1.433 vluchtelingen overgeplaatst.

„Nederland wil tussen nu en september honderd herplaatste vluchtelingen per maand ontvangen”, zegt Rikko Voorberg, oprichter en voorzitter van de stichting, die wil opkomen voor vluchtelingen. „Dat betekent dus dat ze de afspraken niet gaan nakomen.” Staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie, VVD) wil nog niet reageren op de dagvaarding.

Lees ook: Rutte optimistisch over kansen Nederlands asielplan in EU

‘Juridische basis voor geding’

Voorberg wordt in dit kort geding bijgestaan door advocaten Gert-Jan van den Bergh, Adriaan Stoop en Martha Visser. „Tienduizenden vluchtelingen leven in mensonterende situaties in kampen”, zegt Van den Bergh op zijn kantoor. „Iedereen praat en praat en praat, maar er gebeurt niets.”

De advocaten waren zelf al een aantal maanden aan het onderzoeken welke juridische stappen ze konden nemen tegen de staat. Van den Bergh: „We gingen kijken hoeveel vluchtelingen Nederland nu had opgevangen en dat voldeed bij lange na niet aan de norm.” Advocaat Stoop:

„Er zijn harde afspraken gemaakt en getallen genoemd, dus er is een juridische basis voor een kort geding.”

De afspraken tussen de lidstaten en de Commissie zijn juridisch bindend onder Europees recht. „Er zijn drie miljoen vluchtelingen in de regio opgevangen en één miljoen in Libanon”, zegt Van den Bergh.

„Die paar duizend die hier naartoe moeten komen, ik vind het weinig indrukwekkend.”

Het komt zelden voor dat burgers de staat voor de rechter dagen. „Als we niet een heel goede kans zouden zien om dit te winnen, dan zouden we hier niet aan beginnen”, zegt Stoop. In 2015 won actiegroep Urgenda een zaak tegen de staat; die was klimaatafspraken niet nagekomen.

De belanghebbende partij in deze zaak zijn de vluchtelingen die al overgeplaatst hadden moeten worden naar Nederland, maar nu nog in Griekenland en Italië zitten. Het doel van We Gaan Ze Halen is om Nederland ertoe te bewegen zich aan internationale en nationale afspraken te houden wat betreft de opvang van vluchtelingen. „De stichting heeft een belang en kan worden geaccepteerd als eisende partij”, zegt advocaat Van den Bergh.

„Dat die vluchtelingen geen Nederlandse staatsburgers zijn, doet er niet toe.”

Vorige maand werd al duidelijk dat het geduld van de Europese Commissie met EU-landen die te weinig of geen vluchtelingen opnemen, begint op te raken. In februari hadden van de in totaal 160.000 vluchtelingen pas 12.000 mensen een nieuw onderkomen gevonden. Dat is nog geen 7 procent van wat destijds is afgesproken.

Andere landen doen het slechter

Nederland doet het in verhouding tot andere lidstaten niet slecht. Polen en Hongarije hebben nul vluchtelingen opgevangen. Duitsland iets meer dan tweeduizend.

Het ligt nu politiek gevoelig om te zeggen dat we meer vluchtelingen moeten opnemen, zegt Stoop. Maar dat is volgens hem nog geen reden om de afspraken met de Commissie niet na te komen.

„Als we slagen hopen we dat er een andere dynamiek ontstaat in het debat. Dat de lidstaten niet allemaal naar elkaar kijken en zeggen, zij doen ook niets. Maar dat ze juist zeggen: zij doen het ook.”