Henk Krol: ‘We heten toch niet voor niks 50Plus?’

Er is een Henk Krol voor en een Henk Krol na de verspreking.

Er is de man ‘na’, die de afkortingen AOW en WAO door elkaar haalt. Die verwarring schept over een speerpunt in zijn eigen partijprogramma. Die aangeschoten wild is; de concurrentie ruikt een partijleider in het nauw. Hij dunt zijn agenda de laatste twee weken van de verkiezingscampagne enigszins uit omdat hij in de woorden van partijvoorzitter Jan Nagel „te zwaar belast is”. Het tweede gesprek met hem is daarom maar kort.

En er is de man ‘voor’, die wij anderhalve week geleden uitgebreid spraken. Die Henk Krol blaakte van zelfvertrouwen. Hij had zin in de laatste weken van de campagne. Want hij wist uit ervaring: hoe meer tegengas zijn partij krijgt, hoe meer leden en hoe meer stemmen. In de peilingen stond 50Plus toen nog op zeven tot elf zetels. De partij heeft nu één zetel in de Tweede Kamer. Maar na een week vol verwarring blijven vijf tot zeven zetels over voor 50Plus in de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van zes peilingen.

De verwarring ligt volgens 50Plus niet aan henzelf, maar aan de media en aan andere politieke partijen. Aan één verkeerde zin van Henk Krol op dinsdag 21 februari. Daarin leek hij te suggereren dat de AOW-leeftijd terug kon naar 65 jaar als het staatspensioen in de toekomst niet meer waardevast zou zijn. Krol zegt nu: „Dat heb ik ogenblikkelijk hersteld, binnen een uur.”

Lees ook dit stuk terug over de AOW-controverse: Verwarring blijft na ‘vergissing’ Henk Krol

Hij zegt: „Ik heb één zin gebruikt die heel erg geframed wordt, waar andere politieke partijen direct opdoken. Waarvan een heel andere suggestie uitging dan ik bedoeld kan hebben. Want natuurlijk willen wij een waardevaste AOW-uitkering.”

„Het is te idioot voor woorden. Het blijft je achtervolgen. Kennelijk vindt iedereen het heel leuk als je een keer een foutje maakt. En dan denk ik: in welk land leven we?”

Voor 50Plus is die uitleg heel logisch. Maar het is moeilijk om van 50Plus en interviews met Henk Krol niet in de war te raken. Ook al zijn twee zaken volkomen helder: de AOW-leeftijd moet terug naar 65 jaar en de pensioenen moeten weer geïndexeerd worden. Beide zijn breekpunten en niet onderhandelbaar, mocht 50Plus aan de formatietafel komen.

Maar neem de 12,9 miljard euro die de verlaging van de AOW-leeftijd volgens het Centraal Planbureau (CPB) op de lange termijn kost. Krol en 50plus lijken die berekening van het CPB op het ene moment te bestrijden en op het andere moment juist te accepteren én te gebruiken in eigen berekeningen.

Als PvdA-leider Lodewijk Asscher in het tv-programma Lagerhuis zegt dat het 12 miljard euro kost om de AOW-leeftijd te verlagen, zegt Krol: „U liegt dat u barst!” Vier dagen later hanteert 50Plus-senator en oud-staatssecretaris van Financiën (CDA) Martin van Rooijen in de eigen financiële verantwoording van 50Plus datzelfde bedrag. Daarin staat: „Volgens CPB berekeningen treedt een houdbaarheidseffect op van 12 miljard euro in 2060.” Vervolgens presenteert de partij een financiële dekking van diezelfde 12 miljard euro.

Als we in het vervolggesprek vragen hoe het nou kan dat Van Rooijen wel die 12 miljard van het CPB gebruikt, zegt Krol: „Nee, nee, daar is een misverstand over. Er zijn twee bedragen van 12 miljard. Daarom is er verwarring. Er is ruim 12 miljard nodig om onze plannen te verwezenlijken. Toevallig is het bedrag waar iedereen het over heeft óók ruim 12 miljard.”

Hij pakt de financiële verantwoording erbij en wijst op wat hun eigen plannen de komende vier jaar zullen kosten – waaronder de verlaging van de AOW-leeftijd, de verlaging van het eigen risico en het afschaffen van het successierecht – en hoe die plannen worden gedekt: met ruim 12 miljard.

Het klopt dat dit naar iets anders verwijst dan de 12 miljard van het CPB. Maar verderop in de berekening staat uitgelegd hoe 50Plus de 12 miljard „zoals genoemd door het CPB” tot 2060 ook zal dekken. De partij gebruikt de CPB-modellen dus wel degelijk.

Zo gaat het vaker met cijfers van 50Plus. Ze zorgen voor verwarring. Ze zijn niet volkomen onjuist maar als je ze checkt bij officiële instanties als CBS en CPB dan blijkt de misstand die 50Plus wil aantonen genuanceerder te liggen.

In het eerste gesprek proberen we daarom met Krol cijfers te vermijden, door met hem inhoudelijk over het verkiezingsprogramma van 50Plus te praten. Dat lukt slecht. Krol komt telkens met cijfers.

Uw verkiezingsprogramma heet ‘We pakken ze terug’. Wie zijn ‘ze’?

„‘Ze’ dat zijn de mensen die de afgelopen jaren ouderen steeds verder het moeras in hebben gedrukt.”

Het moeras?

„Als je ziet dat de koopkracht van ouderen tot 30 procent is achtergebleven bij werkenden, als je ziet dat pensioenen niet geïndexeerd zijn, als je ziet dat mensen met een groot AOW-gat zijn komen te zitten, nou dan wordt het tijd dat we ‘ze’ terugpakken.”

Henk Krol pakt de grafiek erbij die hij altijd laat zien als hij wil aantonen dat ouderen 30 procent in koopkracht zijn achtergebleven. [Deze grafiek wordt onderaan dit stuk toegelicht, red.]

Wie heeft dat gedaan?

„De huidige en vorige regering.”

Dat zijn de VVD, PvdA, CDA en PVV.

„Ja, de PVV is natuurlijk een heel goed voorbeeld. Die was nog geen dag na de verkiezingen in 2010 hun belofte ‘65 blijft 65’ al vergeten. De PVV doet net alsof ze veel voor ouderen doen maar dat valt in de praktijk erg tegen.

„De vorige verkiezingen waren alle onderwerpen die wij belangrijk vinden – AOW, pensioenleeftijd, werkgelegenheid voor ouderen – taboe-onderwerpen. Ik heb me echt suf geklept om nog wat op tv te mogen zeggen. Dat mocht toen niet. We zijn echt buiten alle discussies gehouden. En nu zie je dat er de maand voor de verkiezingen opeens een lawine aan beloftes voorbij komt aan de oudere kiezer. Dat vinden wij heel grappig om te merken.”

‘Ze’, dat is niet de rest van Nederland die jonger dan vijftig is?

„Nee, nee, nee. Die tegenstelling willen we helemaal niet. We zijn helemaal niet van de tegenstelling tussen jong en oud.”

U krijgt nooit een boze jongere achter u aan?

„Ach welnee, loop eens mee over straat. Hele schoolklassen willen met me op de foto. Die snappen heel goed dat er geen tegenstelling is.”

Vrijwel alle punten in uw partijprogramma gaan over ouderen.

„We heten toch niet voor niks 50Plus? We willen heel graag herstellen wat ouderen de afgelopen jaren is aangedaan. Vandaar die titel ‘we pakken ze terug’.

„Niets ten nadele van jongeren. Zij moeten alle mogelijkheid hebben om straks ook een goed pensioen te hebben. Want wat iedereen lijkt te vergeten: alles wat je nu kort, kort je ook op de pensioenaanspraken van jongeren.”

Historisch gezien is dit een mooie tijd voor ouderen. De armoede was nog nooit zo laag, in Nederland gaat het in verhouding tot de landen om ons heen heel goed met ouderen. Toch hoort u boosheid.

„Gek hè, dat wij dat wel aanvoelen. Dat maakt ons zo bijzonder.”

Luister ook onze podcast terug over Henk Krol: Haagse Zaken #1: Henk Krol

Kunt u dat uitleggen?

„Nee dat hoef ik ook niet uit te leggen. Ik stel vast dat een heel grote groep ouderen vindt dat ze niet op een juiste manier behandeld is de afgelopen tijd. Dat is de reden dat die mensen kiezen voor 50Plus. Jongeren denken daar heel anders over, dat mag.”

Kijken die ouderen alleen naar hun eigen situatie?

„Nee. Jongeren doen dat vaak wel omdat die niet weten hoe het is om oud te zijn. Dat grote voordeel hebben ouderen: zij zijn allemaal jong geweest.”

Stel, u moet nog vier jaar oppositie voeren.

„Met alle soort van genoegen. 50Plus is van twee zetels naar een behoorlijk aantal zetels gestegen, wat de peilingen ook waard zijn. In de komende periode gaat 50Plus hoe dan ook uitgroeien tot een van de vier belangrijkste partijen van Nederland. Ouderen worden steeds bozer.”

Die boosheid moet toch een keer omslaan in verzoening, in tevredenheid? Meer dan de helft van de kiezers is over een paar jaar ouder dan vijftig. Dat betekent een meerderheid van de bevolking die boos is.

„Ja, partijen komen niet voor niets nu op het laatst met allemaal beloftes aan ouderen. Daar zijn ze nu te laat mee.”

Het klinkt alsof u een boos land wil.

„Die boosheid is heel hard nodig. Ik blijf het van de zotte vinden dat ik op mijn leeftijd het oudste lid van de Tweede Kamer kan zijn. Zijn er andere parlementen in de beschaafde wereld waar dat zo is? Volgens mij niet.”

Als u zegt ‘we pakken ze terug’, en ‘straks zijn we met meer dan de helft van de bevolking’ en ‘ouderen zijn boos’ …

Lachend zegt hij: „Worden jullie al bang?”

Ja, het klinkt zo wraakzuchtig.

„Je hebt een keus: stem D66.”

Snapt u wat we bedoelen?

„Je hoeft nooit bang te zijn dat mijn generatie de eigen kinderen of kleinkinderen zal pakken. Maar ze willen wel wat hun beloofd is.”