Het homohuwelijk is lang niet overal vanzelfsprekend

Het heeft even geduurd, maar vanaf woensdag kunnen koppels van hetzelfde geslacht in de gehele Noordse regio trouwen. Al in 2002 konden Finnen een geregistreerd partnerschap aangaan, maar het huwelijk was tot op heden voorbehouden aan heteroseksuelen. Finse homokoppels mogen vanaf nu ook adopteren en hun achternaam delen.

Het Noordse land is daarmee de 21ste autonome staat ter wereld waarin homo’s in het hele land in het huwelijksbootje kunnen stappen. Nederland was in 2001 pionier op dit gebied. Burgemeester Job Cohen verbond op 1 april van dat jaar in de Amsterdamse Stopera vier stellen in de echt. De bijeenkomst deed volgens NRC destijds “denken aan de Oscaruitreikingen”.

Na Nederland volgenden andere landen zoals België, Spanje en Argentinië. Dat ging niet overal zonder slag of stoot. Zo werd in Slovenië afgelopen weekend het eerste huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht gesloten. Eerder nog verwierp de bevolking een wetsvoorstel daartoe in 2015 via een referendum. Pas toen de regering besloot de adoptierechten voor homokoppels dan maar te schrappen, gingen de Slovenen akkoord.

In de Verenigde Staten bepaalde het Hooggerechtshof in 2015 dat homostellen in het hele land mogen trouwen. Een verbod daarop in bepaalde staten werd daarmee ongrondwettelijk verklaard.

Lees ook: Homohuwelijk? Vooruit. Abortus? Nooit.

Een overzicht van landen waar homohuwelijken en geregistreerde partnerschappen op nationaal niveau bij wet zijn geregeld. Tekst gaat verder onder de graphic:

Geregistreerd partnerschap

Niet overal ter wereld is het homohuwelijk legaal. Sommige landen kennen wel tussenvormen. Zo kunnen homo’s zich in Duitsland als partner laten registreren. In Israël is het niet mogelijk om als koppel van hetzelfde geslacht de liefde in een verbintenis om te zetten. Het land registreert echter wel huwelijken die in het buitenland gesloten zijn, waardoor sommige Israëliërs een reisje boeken om elkaar in het buitenland het jawoord te geven.

Bovendien zijn er landen die op dit gebied een sterke vorm van autonomie aan staten of provincies hebben toevertrouwd. Zo is in Mexico niet op nationaal niveau geregeld dat homokoppels kunnen trouwen, maar kan dat bijvoorbeeld wel in een staat als Chihuahua of hoofdstad Mexico-Stad.

Homoseksualiteit strafbaar

Hoewel steeds meer landen de afgelopen jaren enige vorm van homorechten in de wet hebben vastgelegd, is dat lang nog niet overal vanzelfsprekend. Er zijn nog altijd veel landen waar homoseksualiteit zelfs strafbaar is.

Uit recente gegevens van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch blijkt dat in het gaat om ten minste 75 landen waar homo’s nog altijd kunnen worden opgepakt vanwege hun geaardheid. Het in het openbaar tonen van affectie kan dan al leiden tot zware gevangenisstraffen. Zo kan in Iran, Qatar, Soedan, Mauritanië en Nigeria de doodstraf worden uitgedeeld als een inwoner samenleeft met iemand van hetzelfde geslacht. Andere landen, veelal in Afrika, Azië en het Midden-Oosten hanteren gevangenisstraffen met daarbovenop vaak nog stokslagen of dwangarbeid.

Op de kaart hieronder is aangegeven wat er precies per land verboden is en welke straf daarop staat. Klik op de landen voor meer uitleg. Omschrijving van strafbaarheden komen letterlijk uit de wetgeving van dat land. Tekst gaat verder onder de graphic:

De meest gebruikte formuleringen in de grondwet van deze naties om homoseksualiteit strafbaar te verklaren, zijn “sodomie” of “onnatuurlijke handelingen”. Wat er dan met “onnatuurlijke handelingen” wordt bedoeld, blijft meestal vaag maar grofweg komt het neer op alles wat afwijkt van een verbintenis tussen man en vrouw.

Sommige landen zijn explicieter in hun wetgeving. Zo beschrijft Swaziland “anale seks tussen mannen” als de strafbare handeling en heeft Birma het over “vleselijke gemeenschap die ingaat tegen de natuur”. Wat er per land exact strafbaar is, valt te lezen door in onderstaand overzicht op de vlaggen te klikken:

Rusland en Litouwen komen ook voor op bovenstaande kaart. Homoseksualiteit is daar niet strafbaar, het propageren daarvan wel.