De beste televisie van januari en februari 2017

De eerste maanden van het nieuwe jaar was er weer keus te over om een top-5 uit samen te stellen, en dan hebben we het nog niet eens over de Oudejaarsconference van Claudia de Breij (VARA), die te laat werd uitgezonden voor de vorige selectie.

Het belangrijkste nieuws betrof de plotselinge dood van VPRO-hoofdredacteur Karen de Bok (drie programma’s in de top-5) en de doorbraak, ook bij het publiek, van de late talkshow Jinek (KRO-NCRV), gelijktijdig met de even onverwachte halvering van de kijkcijfers van concurrent RTL Late Night.

Thijs Römers drama-unit bij RTL wierp vruchten af met de uiterst vermakelijke, maar kijkcijfermatig geflopte serie Weemoedt (RTL 5), over een doorgedraaide talentenmanager. Bij de publieke omroep doet Klem (VARA), geschreven en grotendeels geregisseerd door Frank Ketelaar, het uitstekend: een misdaadserie en familiedrama in de trant van Overspel, maar nog iets toegankelijker. De Maatschap (VPRO) over de familie Moszkowicz ging net iets te veel in de richting van een karikatuur, maar was zeker ook niet slecht.

De NPO blijft zich onderscheiden met vernieuwende soorten informatieve programma’s, zoals de interseksuele verkenningen van Ryanne van Dorst in Geslacht! (BNN), het moedige zelfportret in het autistisch spectrum van Filemon Wesselink (Het Is Hier Autistisch, BNN) en het deels gefictionaliseerde Het Was Oorlog (MAX), met Diederik van Vleuten als verteller over dilemma’s in de Tweede Wereldoorlog.

Lees ook: De beste televisie van november en december 2016

Meer traditioneel vormgegeven educatie zijn Het Geheime Leven van Vierjarigen (Big Brother voor kleuters; EO), het buitengewoon charmante Krabbé Zoekt Picasso (AVRO-TROS) en een nieuw seizoen van het waanzinnig goed bekeken, bijna spirituele reisprogramma Floortje Naar Het Einde Van De Wereld (VARA). De gevolgen van de globalisering in de vorm van laaggeprijsde import uit China en toenemende werkloosheid in het Westen werd belicht in de serie De Prijsvechter (VPRO), duidelijk een afstammeling van Keuringsdienst van Waarde (KRO-NCRV). Die bakermat van tegendraadse consumentenprogramma’s klonk ook door in het culinaire reisprogramma De Aardappeleters (NTR), in de trant van het werk van Wouter Klootwijk.

Allemaal interessant, goed, de moeite waard om terug te kijken, maar net naast het erepodium van de vijf beste programma’s van januari en februari 2017.

5. Wie is de Mol? (AVRO-TROS)

Geïnspireerd door het afwisselende en telegenieke landschap van de staat Oregon en puttend uit een lange ervaring, is het zeventiende seizoen van de vossenjacht voor BN’ers het beste tot nu toe. Gezien de enorme kijkcijfers, zelfs zonder de toevoeging van online, hebben meer mensen het idee dat er een nieuwe hoek is omgeslagen. Die heeft te maken met een spannender verhaallijn, slimme ingrepen van de redactie en een heel spectaculaire vormgeving. Overal staan, hangen en zweven camera’s om een nachtelijke kermis, een huifkarrenstoet of een rodeo optimaal in beeld te brengen.

4. Dream School (NTR)
Door de Britse kok Jamie Oliver bedacht concept pakt in de Nederlandse versie uitzonderlijk goed uit. Een gezelschap drop-outs van rond de 20 krijgt nog een keer de kans om onderwijs te volgen, in een voormalig klooster. De docenten zijn professoren, BN’ers en een minister, de rector een strenge autoriteit en als coach is er ex-wereldkampioen boksen Lucia Rijker. Een van de meest streetwise programma’s uit de geschiedenis van de NPO laat zien hoe diep de verwondingen van versmade kinderen kunnen zijn, hoe griezelig hoog de conflicten kunnen oplopen en hoe effectief liefde en aandacht kunnen zijn, tegen de klippen op.

3. TreurTeeVee (VPRO)
Korte reeks samenhangende absurde sketches van het muziektheatergezelschap Circus Treurdier, geschreven en gespeeld door Jan-Paul Buijs, Ellen Parren, Thomas Spijkerman en Peter van Rooijen, onder regie van Joost van Hezik. Onthoud die namen, want hun werk is een originele impuls voor televisiesatire, als je het nog zo noemen mag. Het is eerder een tot in de kleinste details verzorgd Gesamtkunstwerk in een stad van verloren zielen, die ontvankelijk is voor de vestiging van een dictatuur. Verhalen en personages blijven elkaar kruisen, van een zelfdestructieve televisiester tot een eenzame psychotherapeut en een heerszuchtig konijn.

2. Zondag met Lubach (VPRO)
Het vorig jaar met de Zilveren Nipkowschijf onderscheiden satirische nieuwsprogramma legt in het zesde seizoen de lat nog net iets hoger en trekt steevast rond een miljoen kijkers of meer. Dankbaar wordt ingespeeld op hyperbolen in verkiezingstijd. De kracht van het Lubach-team schuilt ook in een slim en innovatief gebruik van nieuwere media dan lineaire televisie. Zo ging een uitnodiging aan president Trump om Nederland een voorkeursbehandeling te gunnen op YouTube tientallen miljoenen keren over de wereld en was ook de app Kamergotchi, waarmee politici virtueel gepamperd kunnen worden, een doorslaand succes. Ook de invloed op de verkiezingsuitslag zou wel eens groot kunnen zijn.

Lees ook ons portret: Arjen Lubach ís wat hij maakt

1. Made in Europe (VPRO)
Uitgaande van de gelijknamige bestseller van Pieter Steinz, een pak van Sjaalman over aspecten van de Europese cultuur die ons binden, maken regisseur Erik Lieshout en presentator Dimitri Verhulst een erudiete en verre van traditionele reisserie. Verhulst hopt tussen Europese hoofdsteden, om Pippi Langkous en Pussy Riot, de kathedraal van Chartres en Friedrich Nietzsche, de minirok en Virginia Woolf aan elkaar te koppelen. Het enthousiasme straalt ervan af, ook in de onnavolgbare monologen van de Belgische schrijver. Zo’n vertrouwen in onze kennis en bereidheid om nog meer te leren is sinds de hoogtijdagen van Wim Kayzer niet meer vertoond op de Nederlandse televisie.