PwC keurde ‘misleidende’ boekhouding goed

Accountantskantoor PwC heeft jarenlang de boekhouding goedgekeurd van een dochter van familiebedrijf SHV in het Midden-Oosten, terwijl het intern stelde dat deze boekhouding „misleidend” was. Dit blijkt uit onderzoek van NRC op basis van gesprekken met betrokkenen en vertrouwelijke documenten.

Het gaat om dubieuze betalingen door het bedrijf Econosto Mideast in Dubai. Dat verkoopt industriële afsluiters en pijpverbindingen aan oliebedrijven in het Midden-Oosten. Het bedrijf betaalde de inkopers van klanten contant, in ruil voor opdrachten. Maar het boekte deze betalingen als personeelskosten, alsof ze voor de eigen verkopers waren.

PwC wist hiervan. De accountant noemde deze gang van zaken in een intern accountantsverslag „misleidend”. Het waarschuwde het bestuur van de technische groothandel waarvan Econosto Mideast een vestiging was, dat er zo wellicht sprake was van „valsheid in geschrifte”. De commissies in het Midden-Oosten waren volgens PwC wellicht „strafbaar”. De accountant had „serieuze twijfel over de wettigheid van deze betalingen”. Toch liet het accountantskantoor de praktijk jaren bestaan.

Lees de reconstructie: De accountant: doe betalingen alleen via derden!

Terugtreden

Het accountantskantoor keurde keer op keer de jaarrekeningen van de SHV-dochter goed en meldde voor zover bekend nooit iets bij de daartoe aangewezen overheidsinstanties. Volgens deskundigen had het kantoor dit wel moeten doen.

PwC en de betrokken individuele accountants willen niet reageren. Dit weekend onthulde NRC dat er bij de SHV-dochter ook sprake was van een schaduwboekhouding, dat het klanten misleidde door producten verkeerd te labelen en dat het volgens betrokkenen verboden handel dreef met Iran. Het is niet duidelijk of de accountant daarvan wist.

Lees de reconstructie: Begraven onder een dikke laag zand

Lid van de raad van toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) Bart Koolstra tekende in zijn vorige baan als senior partner bij PwC de jaarrekening over 2009 van het bedrijf. Hij trad maandag als gevolg van de publicaties in NRC tijdelijk terug. De AFM houdt toezicht op de accountants. Volgens de financiële waakhond trad Koolstra uit eigen beweging tijdelijk terug om „een schijn van een belangenconflict” te vermijden.

Lees ook: Toezichthouder bij AFM treedt tijdelijk terug vanwege SHV-affaire

Omkoping

Het is niet voor het eerst dat een accountantskantoor onder vuur komt te liggen. Zo kwam KPMG in de problemen toen bleek dat het al jaren op de hoogte was van betalingen van smeergeld door bouwer Ballast Nedam. Ook was KPMG de accountant van het in een corruptiezaak verwikkelde SBM Offshore.

Nu is KPMG juist de accountant die aan de bel heeft getrokken over de betalingen in het Midden-Oosten. Vrijwel direct toen het in 2015 de controlerend accountant werd bij SHV – eigendom van de familie Fentener van Vlissingen – heeft het de omstreden betalingen in tegenstelling tot PwC, wél bij de overheid gemeld als zijnde jarenlange omkoping, sinds 2007.

SHV wist evengoed al die tijd van de praktijken in het Midden-Oosten. Maar in de formele accountantsverslagen van PwC aan de top van SHV over alle dochterbedrijven is er niets over terug te vinden. Pas in 2014 bracht accountant Peter Jongerius van PwC de betalingen voor het eerst formeel onder de aandacht van de top van het familiebedrijf. Hij heeft het opvallend genoeg dan alleen over „stafbonussen”, alsof de contante betalingen ook echt voor de eigen medewerkers bestemd zouden zijn.