Beeld van aanslag in Ankara is World Press Photo 2016

„Een explosief beeld waarin de haat van deze tijd goed zichtbaar is.” Zo oordeelt de jury van de World Press Photo (WPP) over de winnende foto van dit jaar, gemaakt door AP-fotograaf Burhan Ozbilici. Deze maandagochtend werd bekend dat de 59-jarige Turkse fotograaf, al dertig jaar werkzaam voor persbureau AP, tot winnaar werd uitverkoren met zijn foto van de moord op ambassadeur Andrej Karlov.

Ozbilici – die ook de eerste prijs won in de categorie Spot News, Stories – vertelt dat hij per toeval aanwezig was op de tentoonstelling in Ankara waar Karlov, de Russische ambassadeur van Turkije, op 19 december werd neergeschoten door de 22-jarige Mevlüt Mert Altintas. „Ik was er nog niet zo lang toen iemand ineens begon te schieten. Ik raakte in shock. Ik kreeg het koud en extreem warm, alsof iemand kokend water over mij had gegoten, maar ik wist wel meteen: ik moet iets doen. Dit is een historisch moment, deze gebeurtenis gaat gevolgen hebben voor de verhouding tussen Rusland en Turkije, ik heb een verantwoordelijkheid als journalist om dit vast te leggen.” Ozbilici volgde vanachter een muurtje met zijn camera de bewegingen van de schutter. „Ik bleef rustig, probeerde hem niet te provoceren. Hij schoot nog één keer op de ambassadeur. Dat was heftig, maar ik probeerde te vertrouwen op mijn innerlijke kracht en me niet te laten meevoeren door angst.”

Dat hij nu met zijn foto een prijs heeft gewonnen, doet de fotograaf niet zoveel. „Deze prijs is niet voor mij. Deze prijs is voor iedereen in de journalistiek die zijn vak serieus neemt,” aldus Ozbilici.

Met de keuze voor de foto van Altintas, die zwaaiend met zijn wapen naast het lichaam van de ambassadeur staat, heeft de WPP-jury gekozen voor een ‘klassieke nieuwsfoto’. „Dit beeld is recht voor zijn raap”, zegt WPP-directeur Lars Boering. Het is een duidelijke nieuwsgebeurtenis, gemaakt door iemand met veel ervaring.”

Toch heeft de Britse Magnum-fotograaf en juryvoorzitter Stuart Franklin – bekend door de iconische foto van de ‘tank-man’ die hij in 1989 maakte tijdens het Tiananmenprotest – zijn bedenkingen over het winnende beeld. „Bij de inzendingen zaten dit jaar uitzonderlijke foto’s. Er waren meer beelden die wat mij betreft hadden kunnen winnen. Maar voor het maken van deze foto was veel moed vereist. Voor sommige juryleden telde dat, afgezien van het feit dat het een goede foto is, ook mee in het oordeel.”

Bekijk de foto’s: Dit zijn de winnaars van de World Press Photo

Volgens Franklin was er heel wat discussie onder de juryleden voordat de definitieve keuze viel op Ozbilici. „Door deze foto tot het winnende beeld te maken, loop je het risico dat je te veel nadruk legt op het martelaarschap van de dader.” Altintas – een politieman uit Ankara die na het schieten riep ‘Vergeet Aleppo niet! Vergeet Syrië niet!’ – moet hebben geweten dat zijn moord een grote mediagebeurtenis zou worden, aldus Franklin. „Ik vraag mij af of je dat nu opnieuw moet uitvergroten. Bovendien weten we nog steeds te weinig over de achtergrond van deze dader.” Boering heeft daar geen twijfels over. „Toen deze foto de eerste keer in de kranten werd gepubliceerd, heb ik daar niemand over gehoord. Bovendien, ontkomen de media hier niet aan: iedere keer dat iemand een grote daad verricht, uit naam van iets of iemand, wordt daar toch verslag van gedaan. Neem de winnende foto van 1963. Dat was een boeddhistische monnik die zichzelf in Saigon in brand stak. Ook dat was protest.”

Dat de kwaliteit van de inzendingen dit jaar hoog was, is terug te zien bij de andere winnaars. Zo won AFP-fotograaf Ameer Alhalbi een tweede prijs met een indrukwekkende reportage over Syrische burgerslachtoffers die in Aleppo onder het puin worden weggehaald, kreeg Jamal Taraqai een eerste prijs (Spot News, Singles) voor zijn foto van een bomaanslag in Pakistan en won Brent Stirton de eerste prijs (Nature Stories) met zijn reportage over de jacht op neushoorns in Zuid-Afrika.

Ook bevindt zich onder de winnaars een aantal fotografen die in de afgelopen jaren al eerder in de prijzen viel zoals de Australische Daniel Berehulak, fotograaf voor The New York Times, die een eerste prijs (General News, Stories) kreeg voor zijn indrukwekkende reportage over de dodelijke slachtoffers van de ontspoorde drugsoorlog in de Filippijnen. Ook de jonge Syrische fotograaf Abd Doumany, die vorig jaar al opviel met zijn huiveringwekkende serie over gewonde kinderen in een veldziekenhuis in Douma, won opnieuw met een reportage (Spot News, Singles) over jonge slachtoffers in Syrië.

De Russische fotograaf Sergey Ponomarev, werkzaam voor The New York Times, won vorig jaar een eerste prijs met een reportage over bootvluchtelingen en kreeg dit jaar een tweede prijs (General News, Stories) voor zijn reportage over de slag bij Mosul.

Voor de fotowedstrijd werden dit jaar 80,408 beelden door 5034 fotografen uit 125 landen ingezonden. Ook de winnaars van de Photo Digital Storytelling Contest zijn, tegelijk met de winnaars van de WPP, bekend gemaakt. Onder de winnaars waren een aantal multimediale projecten van de New York Times, de Washington Post en The Guardian. In de categorie ‘Innovative Storytelling’ wonnen de Nederlandse makers Yvonne Brandwijk en Stephanie Bakker een derde prijs met hun multimediaproject getiteld ´Future Cities´.

De tentoonstelling van WPP opent in De Nieuwe Kerk in Amsterdam op 14 april. Alle winnaars zijn online te zien op worldpressphoto.org.