Na veel lobby en discussie komt die investeringsbank er nu echt

Het verwarmen en koelen van honderdduizenden woningen met grondwater. De oprichting van kleine bedrijfjes die de Nederlandse economie versterken. De aanleg van laadpalen zodat alle auto’s in 2035 zonder uitstoot kunnen rijden. En de aanleg van infrastructuur in verre landen waar nog geen goede wegen zijn – laat staan schone auto’s.

Voor dit soort investeringen wordt volgend jaar de nationale investeringsbank ‘Invest-NL’ opgericht, maakte het kabinet vrijdag bekend. De Staat wordt enig aandeelhouder en steekt jaarlijks geld in de bank, oplopend tot 2,5 miljard euro.

Het idee is dat Invest-NL 20 procent van een investeringsplan financiert, zei minister Henk Kamp van Economische Zaken (VVD). Met die overheidsinvestering als „hefboom” kan de overige 80 procent dan bij banken en andere geldverstrekkers worden geleend. In plaats van 2,5 miljard euro kan Invest-NL zo 12,5 miljard, voor de economie opleveren, zegt Kamp.

Pittige discussie

Aan de lancering ging een maandenlange lobby en pittige discussie vooraf. Invest-NL is niet ‘de bank van 100 miljard euro’ geworden, die VNO-NCW, MKB Nederland en LTO vorig jaar in Den Haag opperden. Met een inleg van 5 miljard euro overheidsgeld als hefboom zou dit ‘Next Level Investment Fund’ een driecijferige potentie hebben, zeiden de werkgevers.

Invest-NL is ook niet de bank van 100 miljard euro geworden, waar oud-bankier Jeroen Kremers voor pleitte. Kremers wilde vier financiële instellingen en activiteiten van vier ministeries samenbrengen in een fonds: de Nederlandse Financieringsinstelling voor Economische Ontwikkeling.

Die omvangrijke fusie zou ruim 3 miljard euro aan besparingen opleveren, zei Kremers. Met die 3 miljard als hefboom en een aanvullende berg geld van kredietverstrekkers, de Europese Investeringsbank en pensioenfondsen en verzekeraars kwam Kremers ook uit op een extra investeringskracht van 100 miljard.

Lees ook het interview met Jeroen Kremers over zijn plan: Eén bank voor de falende markt

Alleen, de instellingen zagen er geen toekomst in. Met name de Bank Nederlandse Gemeenten was er „niet happig” op, zegt een woordvoerder. De BNG Bank (balanstotaal van 160 miljard euro), verstrekt goedkope leningen aan overheden, woningcorporaties en ziekenhuizen en is minder thuis in ‘gewone’ leningen aan bedrijven. De vrees was daarbij dat corporaties voortaan duurder moesten gaan lenen.

‘Fusie duurt te lang’

Het kabinet schrijft in een Kamerbrief van vrijdag droogjes dat het „vooralsnog minder toegevoegde waarde” ziet in een fusie van Invest-NL met de BNG Bank en de Waterschapsbank. „Een fusie tussen bestaande instellingen kost tijd”, zei minister Dijsselbloem van Financiën (PvdA), „en we hebben haast.”

En dan was er nog de kritiek van Loek Sibbing, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Investeringsinstelling (NLII) die in 2014 door pensioenuitvoerders en verzekeraars is opgericht. Toen de werkgeversclub vorig jaar hún plan voor het Next Level Investment Fund lanceerden, zei Sibbing in NRC dat zijn instelling grote beleggers al hielp om meer te investeren in duurzame energie, mkb-financiering, wonen, zorg en scholen. Geld was het probleem niet, zei Sibbing, maar het gebrek aan grote geschikte investeringsprojecten in Nederland. „Onzin”, noemde minister Kamp dat vrijdag. „Ik geloof dat wij meer dan genoeg projecten hebben.”

Lees ook: ‘Klinkt leuk als je 100 miljard wilt investeren, maar er is geen vraag’

Ook wilde Kamp niet spreken van een bescheiden start in vergelijking met de werkgeversplannen van 100 miljard euro. „Zij zeggen dat 100 miljard van het bedrijfsleven kan komen, dus laat ze maar lekker komen.”

De reacties van alle partijen zijn na alle discussie overwegend positief. „Er ontstaat zo eindelijk één loket voor ondernemers”, zeggen de werkgeversclubs. Een woordvoerder van Kremers noemt de bank „een forse stap vooruit”. Een volgend kabinet zal een professionele organisatie moeten optuigen en kijken of 2,5 miljard euro genoeg is, zegt hij. Sibbing van NLII denkt dat door Invest-NL meer geschikte investeringsprojecten voor grote beleggers zullen ontstaan.