Als deze gedichten je niet raken, dan ben je van steen

Alle gedichten die Anne Vegter schreef in de afgelopen vier jaar dat zij Dichter des Vaderlands was, staan in de bundel Wat helpt is een wonder [1]. Bij De Wereld Draait Door was zij een van de kanshebbers bij de verkiezing van het Boek van het jaar 2016. Klopt, als deze gedichten je niet raken, dan ben je van steen. Bij de kroning van Willem-Alexander bijvoorbeeld op 30 april 2013, schreef zij het gedicht Iemand moest zich koning heten : denk aan Neeltje Maria Min (Voor wie ik liefheb, wil ik heten) en je weet: de koning heeft ons lief. Ook droeg Vegter gedichten op aan overleden schrijvers, of schreef zij een dwingend gedicht over het Gronings gasdebacle dat vandaag zo weer zou kunnen worden gepubliceerd, over het ‘Wereldverdriet’ na de MH17-ramp, het herdenken van de slachtoffers toen, en later die van de aanslagen in Parijs – alle gebeurtenissen krijgen een respectvol gedicht dat neerdaalde temidden van het hectische nieuws in de krant.

Vegter eindigt luchtig met een checklist in elf strofen voor haar opvolger Ester Naomi Perquin; in de derde strofe wordt alles genoemd wat de DdV de komende vier jaar niet nodig zal hebben, met een veelbetekende laatste zin: Je hebt geen slaap nodig./ Je hebt geen tijd nodig./ Je hebt geen vrienden nodig./ Je hebt geen huis nodig./ Je hebt geen geld nodig./ Je hebt geen geliefde nodig./ Je hebt geen coach nodig./ Je hebt een auto nodig.. Vegter heeft te vaak druilerig alleen op het station in de nacht op een trein staan wachten.

Peace Poet

In Nice [2] van de zichzelf noemende ‘Peace Poet’ Hanneke Eggels is de lezer afhankelijk van de noten achterin de bundel om de achtergrond en de ontstaansgeschiedenis van de gedichten te begrijpen. De gedichten zijn zowel in het Nederlands als in het Engels afgedrukt en het titelgedicht naar aanleiding van de aanslag op de promenade des Anglais in Nice, heeft ook een Franse vertaling gekregen.

In het tweede deel van het verzameld werk in goedkope editie van F. Springer zijn een roman (Teheran, een zwanenzang), een boekenweekgeschenk (Sterremeer) en een novelle (Quissama) opgenomen. De drie boeken van F. Springer, pseudoniem van de diplomaat Carel Jan Schneider (1932-2011), spelen zich voornamelijk af in het buitenland en hebben Springer-elementen zoals (oude) vriendschappen, verbeelding van liefdes uit een ver verleden, schrijfdilemma’s van één van de personages – met op de achtergrond steeds de politieke ontwikkelingen van het land waar het verhaal zich afspeelt. Springer hoopte zelf dat zijn boeken zouden worden gebundeld, en dat is ook al vaker gebeurd. Voor Boeken van verbeelding [3] schreef letterkundige en biografe Liesbeth Dolk, met wie Springer tijdens zijn leven veel heeft gesproken en gedeeld, het voorwoord. Van haar hand verscheen in 2012 het fotoboek Vindplaatsen. De Indische jaren van F. Springer. Springerfans wachten in spanning op haar alomvattende biografie van de schrijver en diplomaat.

De Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder is al meer dan honderd jaar een begrip in de zorg voor psychiatrische patiënten. In de Tweede Wereldoorlog echter kreeg de kliniek het zwaar te verduren. Er was sprake van een overbezetting doordat veel patiënten uit andere provincies werden geëvacueerd naar Den Dolder. Er stierven tijdens de Duitse bezetting meer dan 1100 patiënten. Wat er in die jaren precies is gebeurd, is onderwerp van het onderzoek van Marco Gietema en Cecile aan de Stegge. In Vergeten slachtoffers [4] komt vooral naar voren dat er politieke verdeeldheid binnen de kliniek ontstond tussen actieve leden van de NSB en andere personeelsleden. Geneesheer-directeur Engelhard besloot op te stappen toen het bestuur van de Willem Arntsz Stichting in oktober 1942 werd vervangen door nationaalsocialisten. In 1943 werd de eerste razzia uitgevoerd en werden 35 Joodse patiënten gedeporteerd. Artsen die hiertegen protesteerden werden gearresteerd en afgevoerd. Gietema en Aan de Stegge getuigen van veel kennis van de ggz én de geschiedenis van de Duitse bezetting. Voor nabestaanden van de patiënten zal het verdriet door dit boek niet minder worden – wel inzichtelijker.