Protesten Roemenië ondanks intrekken corruptiewet

‘Jullie zijn erin geslaagd ons te verenigen’, staat op het ironisch bedoelde bord van een van de 280.000 Roemenen die zondagavond in Boekarest met fluitjes, vuvuzela’s en trommels demonstreerden tegen het kabinet van de sociaal-democratische premier Sorin Grindeanu. Over het hele land kwamen 600.000 mensen op straat volgens Roemeense media: de grootste protesten sinds de val van het communisme in 1989.

De overwegend jonge en stedelijke demonstranten hebben ogenschijnlijk wat te vieren: Grindeanu trok zondag een noodverordening in die honderden politici en andere hooggeplaatsten dreigde te beschermen tegen vervolging voor corruptie. Aanvankelijk leidde de wetswijziging, die gevallen van ambtsmisbruik waarbij de schade minder dan 200.000 lei (44.000 euro) bedraagt, voortaan uit het strafrecht zou halen, tot zes dagen van massademonstraties.

Lees ook: Roemeense regering trekt omstreden corruptiewet in

Argwaan

Maar de demonstranten zijn argwanend. Ze denken dat de door corruptie aangetaste politieke elite toch nog een manier zoekt om te ontkomen aan vervolging. De regering beloofde een aangepaste versie van de ingetrokken noodverordening naar het parlement te sturen: Roemenen kijken met argwaan uit naar de inhoud.

Velen willen niets minder dan het ontslag van de regeringscoalitie van het sociaal-democratische PSD en het kleinere centrum-rechtse ALDE. ‘We don’t beLIVIU’, luidt een populaire slogan onder de demonstranten. Een duidelijke verwijzing naar PSD-leider Liviu Dragnea.

De machtigste politicus in Roemenië, die geen premier kon worden na een eerdere veroordeling voor poging tot stembusfraude, staat zelf terecht voor het misdrijf dat zijn partij wilde schrappen: ambtsmisbruik met financiële schade onder 44.000 euro. Hij regelde volgens de aanklacht fictieve baantjes bij de overheid voor partijmedewerkers.

In Beeld: Massaprotesten in Roemenië

Dragnea riep op tot kalmte en stelde dat „andere Roemenen wel gestemd hebben voor de regering” die belooft de pensioenen en lonen te verhogen. Maar de PSD-leider beging een ernstige inschattingsfout door de strijd tegen corruptie in de wielen te rijden, zegt Razvan Chiruta, onderzoeksjournalist bij dagblad Romania Libera.

„Dragnea bestuurde zijn eigen regio met ijzeren vuist: hij hoopte dit model op te leggen in heel Roemenië. Tot zijn verbazing en die van ons, is dat niet meer mogelijk.”

Reflex

De Roemeense bevolking en de media hebben een beschermende reflex ontwikkeld tegen maatregelen die de slagkracht van het anti-corruptieagentschap DNA dreigen aan te tasten. Dat voerde de afgelopen jaren honderden succesvolle onderzoeken naar corruptie op hoog niveau. Ondanks kritiek dat de bevoegdheden van het DNA te uitgebreid zouden zijn, is het een van de meest geliefde instellingen in Roemenië.

De crisis is er nog. Maar de capitulatie van de regering geldt als opsteker voor de demonstranten. En het is een gunstig teken voor de Europese Unie. Die oefent sinds de Roemeense EU-toetreding in 2007 druk uit op Boekarest, via een bijzonder toezichtsmechanisme voor justitiële hervormingen en corruptiebestrijding.