NRC checkt: ‘70.000 Marokkanen vochten mee in WO II om Nederland te bevrijden’

De aanleiding

De Tweede Kamer stemde vorige maand in met verlaging van uitkeringen aan in Marokko wonende Marokkaanse Nederlanders. Öztürk is tegen, hoewel hij bij de stemming per ongeluk ‘voor’ stemde. Voor de camera zei hij: „70.000 Marokkanen hebben meegevochten in de Tweede Wereldoorlog om Nederland te bevrijden.” In een eerder Kamerdebat liet hij de toevoeging Nederland overigens weg.

Waar is het op gebaseerd?

De discussie over Marokkaanse betrokkenheid bij het Nederlandse oorlogsverleden speelt vooral sinds Marokkaanse jongeren in 2003 en 2006 in Amsterdam herdenkingskransen vernielden. In de Marokkaanse gemeenschap groeide de behoefte om de betrokkenheid van Marokkaanse troepen in de strijd tegen nazi-Duitsland te belichten. Öztürk reageert niet op het verzoek om toelichting.

En, klopt het?

Marokkaanse eenheden in het Franse leger hebben een belangrijke rol gespeeld in de strijd tegen nazi-Duitsland. „Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stonden [...] 90.000 Marokkanen paraat om met de Fransen tegen de Duitsers te vechten”, zei staatssecretaris Jet Bussemaker (PvdA) in 2008 bij de presentatie van het voor het NIOD uitgegeven boek Oorlog op vijf continenten.

De Marokkaanse oorlogsbijdrage was overwegend buiten Nederlands grondgebied. Bij het begin van de oorlog, in mei 1940, vocht een onbekend aantal Marokkaanse militairen in Nederland, maar dat waren er relatief niet veel. Hun aantal valt in ieder geval in het niet bij de tienduizenden Marokkaanse militairen die in België en de Franse Ardennen tevergeefs probeerden de Duitse opmars te stoppen, zoals bij Sedan. Ongeveer 2.100 Marokkanen sneuvelden daar, 18.000 werden krijgsgevangen gemaakt.

Marokkaanse militairen in Nederland maakten deel uit van gemotoriseerde Franse troepen die, komende vanuit Noord-Frankrijk, via België en Zeeuws-Vlaanderen probeerden de Duitse opmars op Walcheren en Zuid-Beveland te stuiten. Op 16 mei 1940, een dag na de officiële Nederlandse capitulatie, vonden bij Kapelle zware man-tegen-mangevechten plaats, waarbij vele tientallen militairen sneuvelden.

Na de oorlog is de begraafplaats bij Kapelle aangewezen als ereveld voor alle in Nederland aangetroffen militairen die onder Franse vlag zijn gesneuveld en niet werden teruggebracht naar Frankrijk. Dertien graven behoren vermoedelijk toe aan Marokkaanse militairen, van acht andere is de identiteit van de stoffelijke overschotten (nog) niet vastgesteld.

Er is nooit onderzoek gedaan in de Franse archieven om te achterhalen hoeveel Marokkanen en andere Noord-Afrikanen daadwerkelijk hebben gevochten in Nederland, zegt NIOD-historicus Kees Ribbens. Maar het zullen er niet veel zijn. „Het is curieus om te spreken over Marokkaanse bevrijders van Nederland.”

Het neemt niet weg dat Marokkaanse eenheden vanaf eind 1943 een grote rol speelden bij de geallieerde invasie in Italië en de opmars nadien naar het noorden. De schattingen van historici over het aantal Marokkaanse militairen dat in Italië vocht, lopen overigens nogal uiteen: van ten minste 40.000 tot 75.000.

Dergelijke verhalen onderstrepen het grote belang van de Marokkaanse deelname in de geallieerde linies, zegt onderzoeker Ad van den Oord, die in 2004 het NIOD-rapport Allochtonen van nu & de oorlog van toen schreef. „Bij de bevrijding van Europa hebben veel meer Marokkanen meegevochten dan altijd werd gedacht ”, zegt hij. Maar niet bij de bevrijding van specifiek Nederland. „Dat is een mythe.”

Conclusie

Het hangt ervan af hoe je „om Nederland te bevrijden” leest. Versta je daar onder in Nederland dan zit Öztürk ernaast. Maar het klopt dat vele tienduizenden Marokkanen hebben bijgedragen aan het verslaan van nazi-Duitsland, waarmee ook de bevrijding van Nederland mogelijk werd. Daarom beoordelen we zijn uitspraak als half waar.