‘Dichters zijn eraan gewend dat ’t stil blijft’

Toen Anne Vegter vier jaar geleden werd benoemd tot Dichter des Vaderlands, wist ze amper wat ze moest verwachten. „Vrijheid proclameren en verwarring zaaien”, zei ze destijds over haar missie. Het leidde onder meer tot gedichten over de vluchtelingencrisis en de ramp met vlucht MH17. Ze reisde samen met andere dichters door Nederland met de manifestatie ‘Hallo gedicht’.

Het duurde even voordat de Dichter des Vaderlands wist waar ze zich op moest concentreren, zegt Vegter bij haar afscheid. „Uiteindelijk heb ik de nadruk gelegd op het lezen en leren lezen van poëzie. Dat heeft veel voldoening gegeven.” Vrijdag wordt de naam van de nieuwe Dichter des Vaderlands bekendgemaakt, zondag is de feestelijke overdracht in de Kunsthal in Rotterdam, waar de eerste coupletten van een door Vegter geschreven alternatief Wilhelmus zullen klinken.

Wat heeft u in de afgelopen jaren het meest verbaasd?

„Vooral het succes van Hallo Gedicht. Het bleek enorm effectief om samen met het publiek te lezen en te kijken hoe je kunt lezen. Nooit verwacht dat daar zo’n behoefte aan was.”

En wat betreft uw eigen werk?

„Dat de weerklank van die gedichten zo groot was, heeft me toch verrast. Mijn gedicht over vlucht MH17 dook op in een toespraak van Mark Rutte. Je weet altijd dat je werk ingezet kan worden, maar een dichter is er vooral aan gewend dat het stil blijft.”

Bent u anders gaan dichten?

„Ik ben meer vanuit de lezer gaan denken. Niet zozeer vanuit ‘de Nederlander’, want dat is een anonieme entiteit. Je kunt het niet voor alle Nederlanders tegelijkertijd goed doen; je kunt er niet voor iedereen tegelijk zijn in taal. Maar ik ben op zoek gegaan naar taal die direct aanspreekt. Dat vermogen om een breder register te bespelen raak ik niet meer kwijt.”

Wat was voor u het hoogtepunt?

„Ik kijk met veel plezier terug op de periode. Wat ik bijzonder vond, was de ontvangst van mijn gedicht De overkant, een fictie waarin ik beschreef hoe het Armageddon hier in Nederland zou plaatsvinden en dit een land werd waar mensen vandaan moesten vluchten. Of het gedicht over de gaswinning in Groningen dat ik in het tv-programma Buitenhof voordroeg op het hoogtepunt van de discussie over de gasboringen. Mooi als je daar woorden voor kunt vinden.”

Wat voor advies zou u uw opvolger meegeven?

„Richt je op één of twee issues, probeer niet alles te doen. En koop een auto. Ik heb een paar keer ’s nachts gedacht: daar sta ik nu, de Dichter des Vaderlands, midden in de nacht, ver weg op een koud perron.”

Nieuw volkslied

Op de laatste dag van haar ambtstermijn presenteert Dichter des Vaderlands Anne Vegter de eerste twee coupletten van het door haar geschreven nieuwe Wilhelmus. Volgens Vegter is het tijd voor een nieuw volkslied omdat Nederland niet meer dezelfde maatschappij is als in de tijd van Willem van Oranje. Vegters alternatieve volkslied wordt zondag voor het eerst gezongen, door de uit Syrië gevluchte zanger Wissam Aboiisaa.

Wilhelmus 2017