May wil Brexit snel door parlement

Snel, beknopt en weinig meer dan een formaliteit. Zo wil de regering van premier Theresa May dat een komende wet die het Britse uittreden uit de Europese Unie regelt, wordt behandeld in het parlement. Uitgebreid, inhoudelijk en met ruimte voor tientallen amendementen. Zo willen oppositiepartijen Labour, Liberal Democrats en de Scottish National Party dat de uittredingswet wordt behandeld.

Het verschil van inzicht over de procedure en het tempo waarmee het parlement Brexit gaat behandelen bleek dinsdag, in de uren nadat het Britse Supreme Court zijn langverwachte uitspraak deed over de rol van het Britse parlement bij de Brexit. De hoogste rechters van het Verenigd Koninkrijk oordeelden met een stemverhouding van acht tegen drie dat de regering van Theresa May toestemming moet vragen aan het parlement in Westminster om de uittreding formeel in gang te zetten. Het hoogste rechtscollege besloot ook dat May geen instemming nodig heeft van de parlementen in Schotland, Wales en Noord-Ierland.

Het is zeer waarschijnlijk dat May toestemming krijgt van het parlement om aan de Brexit te beginnen. Bij het referendum van 23 juni vorig jaar koos een meerderheid van kiezers in meer dan 420 van de 650 Britse kiesdistricten voor uittreding. Het is voor volksvertegenwoordigers moeilijk om die wil van het volk te negeren.

Maar dat betekent nog niet dat de oppositie het May makkelijk wil maken. De partijen zijn al langer gefrustreerd dat May slechts summier informatie verstrekt over hoe zij de Brexit wil aanpakken. Zij zullen in een wetsontwerp over de uittreding proberen te bedingen dat May hen zo veel mogelijk informeert tijdens de Brexit- onderhandelingen met de andere lidstaten van de EU.

De Liberal Democrats zullen voorstellen dat het eindresultaat opnieuw in een referendum aan de Britten wordt voorgelegd. Labour-leider Jeremy Corbyn zegt met voorstellen te komen om te verzekeren dat de Brexit er niet voor zorgt dat het VK een belastingparadijs wordt waar arbeidsrechten worden uitgehold. De Schotse parlementsleden zijn van plan om met vijftig „zwaarwegende en inhoudelijke” amenendementen te komen, aldus Alex Salmond van de Scottish National Party.

Bovendien is het mogelijk dat het Britse Hogerhuis langer wil delibereren over de uittredingswet dan May lief is. Zij wil voor eind maart Brexit in gang zetten, door de EU formeel te informeren over het Britse voornemen te vertrekken met een beroep op artikel van 50 van het Verdrag van Lissabon.

Minister David Davis (Brexitzaken) zei in het Lagerhuis dat hij binnen enkele dagen met een voorstel voor een wet komt. Downing Street toonde zich dinsdag niet bezorgd. „Het parlement heeft al duidelijk gemaakt de tijdslijn van de regering te steunen”, aldus een woordvoerder van May.

In een samenvatting legde David Neuberger, de voorzitter van het Hooggerechtshof, dinsdagochtend uit waarom het besluit uit te treden eerst naar het parlement moet. „Het referendum van 2016 is van groot politiek belang”, zei hij. „Een wetswijziging om het referendumresultaat uit te voeren kan alleen via de wijze die is toegestaan volgens de Britse staatsinrichting.” Dat is via het parlementaire wetgevingsproces.

Noord-Ierland, Wales en Schotland hoeven niet bij het begin van Brexit betrokken te worden, oordeelde het hof, omdat buitenlands beleid uitsluitend onder de bevoegdheid valt van de regering en het parlement in Londen. EU-aangelegenheden zijn buitenlands beleid. De advocaat voor de Schotse regering had betoogd dat delen van het EU-beleid, waaronder landbouw, in het VK gedecentraliseerd zijn en dus onder de verantwoordelijkheid vallen van de parlementen in Edinburgh, Belfast en Cardiff. Daar is het hof het niet mee eens.

De Schotse premier Nicola Sturgeon reageerde fel. Het wordt „met de dag helderder” dat er geen rekening wordt gehouden met het Schotse belang, zei ze. Met zulke taal koerst Sturgeon af op een nieuw onafhankelijkheidsreferendum.

Theresa May zal daarom een middenweg moeten vinden. Enerzijds wil ze haast maken. Maar als ze te snel handelt en de wensen van de Schotten negeert, riskeert de premier dat de Schotse steun voor afscheiding van het Verenigd Koninkrijk groeit.