Geef ons een enge macho, geen leergierige oma

In april 2015, na de lancering van haar kandidatuur via internet, bezocht Hillary Clinton de staat Iowa voor een ‘luistertour’. Volgens Maureen Dowd poseerde zij als een ‘lieve, leergierige oma’. Een succes was het niet, schreef de columniste van The New York Times. Hillary had de uitstraling van een oude vrijster die een echtgenoot wil strikken: ‘Intensief luisteren, veel knikken, ogen op steeltjes, veinzen alsof alles wat je hoort je fascineert.’

Hillary speelde de verkeerde rol op het verkeerde moment, meende Dowd (1952). Net als in 2008 toen ze verloor van Barack Obama. Destijds deed zij zich voor als een geopolitieke havik terwijl Amerika oorlogsmoe was. Nu speelde zij de nederige grootmoeder, terwijl kiezers snakten naar een krachtpatser. Dowd citeert met instemming de voormalige campagnestrateeg van Obama, David Axelrod. In 2008 wilde het electoraat een bedachtzame kandidaat, zei hij: ‘Nu heeft het genoeg van grijs en wil het terug naar zwart-wit. Dat is Trump. Hij kan niet anders dan zwart-wit.’

Maureen Dowd heeft een onaantastbare positie bij The New York Times. Haar wekelijkse column in de zondagskrant wordt gevreesd en bewonderd. Ze heeft een eigen stijl: geestig en direct. Megyn Kelly noemt haar in haar memoires een ‘ball-buster’. Daarin heeft zij gelijk, met dien verstande dat Dowd het macho-gedrag en de arrogantie van mannen én vrouwen aanpakt.

Een systeemdenker is Dowd niet. Gewichtige analyses over de stand van het land en de wereld laat ze over aan anderen. Ze put haar inspiratie uit de Amerikaanse massacultuur: films, televisieseries, romans. Zo omschreef ze de impact van hackers op de Amerikaanse verkiezingen vorige weekend als ‘de grootste Russische samenzwering die Washington raakt sinds Kevin Costners No Way Out.

The Year of Voting Dangerously is een bundeling van Dowds recente columns, essays en recensies. Daarnaast zijn er ‘gastoptredens’ van haar Republikeinse broer en partijloze zus plus een feministische vriendin die haar gal mag spuwen over Trump. In combinatie met haar eerdere boek Bushworld (2004) schetst Dowd een origineel maar gefragmenteerd beeld van de politieke cultuur van Washington sinds de jaren negentig, in het bijzonder van de opkomst en ondergang van twee politieke dynastieën: de Clintons en de Bushes. Politiek is bij haar een kwestie van karakter, of het gebrek daaraan. De achilleshiel van de Clintons is schuinsmarcheren (hij), hebzucht (zij) en nodeloze geheimzinnig doenerij (hij en zij). Bij de Bushes is de vader in een oedipale strijd verwikkeld met zijn zoon de brokkenpiloot, die het onverwachts tot president schopt, en gaat de favoriete zoon later als lusteloze kandidaat roemloos ten onder tegen Trump.

De opkomst en koortsachtige aantrekkingskracht van Trump zag Dowd eerder dan haar meeste collega’s. In augustus 2015 moest hij een bijeenkomst in de staat Alabama tot vier keer toe verplaatsen (van zaaltje naar zaal naar hal naar stadion), vanwege de overweldigende publieke belangstelling. Dowd keek ‘gefascineerd’ toe hoe hij voor haar ogen (‘in real time’) veranderde van ‘vastgoedmagnaat in politieke kandidaat’. ‘Wicked fun’ was volgens haar hoe hij vervolgens afrekende met het Republikeinse establishment. Trump was Trump, in essentie niet veranderd sinds zij hem in de jaren negentig kortstondig volgde als journalist: playboy, parvenu, ploert.

Tijdens een lunch van spaghetti, gehaktballen en een extra schotel pulled pork met Dowd in de Trump Tower snoefde de kandidaat dat hij populair is bij vrouwen, ondanks zijn reputatie van seksisme. Hij corrigeerde haar toen zij een opiniepeiling aanhaalde waaruit bleek dat 73 procent van de vrouwen niets van hem moest hebben. Klopte niet, aldus Trump. Het juiste getal was 68 procent. Cijfers, aldus Dowd, ‘zijn de garantie van zijn succes’. Als zakenman én als politicus: niet de meeste stemmen bepaalden de uitkomst van de verkiezingen, maar winst in strategisch belangrijke staten.

Trump sloeg terug door Megyn Kelly in interviews en honderds tweets te beledigen: dom blondje, knettergek, overgewaardeerd

The Year of Voting Dangerously heeft twee nadelen. Het gaat gebukt onder herhalingen, zowel taalkundig als inhoudelijk. Die vallen minder op als je Dowds column een keer in de week leest, maar keren zich tegen haar in boekvorm. En het is te vroeg verschenen; vlak vóór in plaats van ná de verkiezingen. Daardoor mist de lezer het slotakkoord.

Speeltje

Megyn Kelly (1970), die twee weken geleden haar positie als presentator bij de rechts-populistische televisiezender Fox News inruilde voor een baan bij de representant van de mainstream media, NBC, was volgens Dowd het favoriete speeltje (‘chew dog’) van Trump. Dat klinkt onschuldiger dan het was. In een beklemmend hoofdstuk in haar memoires Settle for More beschrijft Kelly wat haar overkwam, nadat zij Trump in een debat tijdens de Republikeinse voorverkiezingen beschuldigde van seksisme.

Trump sloeg terug door haar in interviews en ruim honderd tweets te beledigen: dom blondje, knettergek, overgewaardeerd. Hij riep op tot een boycot van haar programma. Dieptepunt was een re-tweet van Trumps advocaat, Michael Cohen, met de boodschap haar uit te schakelen (‘gut her’). Daarna moest Kelly worden beveiligd.

Aan het maandenlange verbale geweld van Trump kwam pas een einde met het ‘Akkoord van Trump Tower’. Kelly ontmoette de kandidaat in zijn kantoor en ging met hem op de foto. Niet van harte, maar om af te zijn van zijn retorische geseling én om hem uit te nodigen als gast in haar programma. Professioneel? Opportunistisch? Kelly meende het zich niet te kunnen veroorloven Trump te negeren (of aan te klagen).

Plooibaarheid was ook de kern van haar relatie met haar baas, de legendarische oprichter van Fox, Roger Ailes. In het begin van haar loopbaan werd Kelly door hem seksueel belaagd. Zij hield daarover lang haar mond, aanvankelijk uit angst om haar baan te verliezen, later omdat Ailes een mediaster van haar maakte. Vorig jaar nam zij wraak, nadat collega Gretchen Carlson Ailes had aangeklaagd wegens seksuele intimidatie. Kelly gaf daarop het beslissende zetje dat leidde tot zijn ontslag.

Verrechtsing

Settle for More is een bestseller. Een interessant boek, omdat Kelly meer over zichzelf prijs geeft dan collega’s in soortgelijke levensverhalen, onder meer over een traumatisch schooljaar en een mislukt huwelijk. En toch, er had meer ingezeten. Over de interne cultuur bij Fox News laat zij vrijwel niets los. Dat is jammer, want de zender heeft de afgelopen decennia een grote rol gespeeld in de verrechtsing van het maatschappelijke klimaat.

Kelly behoorde jarenlang tot de groep blondines, ‘een missverkiezing’ volgens Dowd in een van haar columns, die Fox mede vormgaven. Haar programma The Kelly Factor gaf kijkers ‘lucht’ tussen het verbale geweld van de ijzervreters Bill O’Reilly en Sean Hannity. Over deze programma-profilering laat zij niets los. Haar pogingen om van Fox een doorsnee mediabedrijf te maken doen geforceerd aan. Geen wonder: Fox was en is niet ‘gewoon’ maar een vechtzender tegen progressief Amerika, die kijkers in onderwerpkeuze en verslaggeving een dagelijks alternatief voorschotelt voor de ‘lamestream media’.

Wat ging er werkelijk om bij Fox? Was er een bunkermentaliteit, wij tegen de rest? Wie bepaalde de onderwerpkeuze? Hoe ver reikte de invloed van Ailes? Dát verhaal ontbreekt in Settle for More.