Ik weet niet of u al heeft gehoord wie de nieuwe Maurice de Hond is. Zelf ken ik hem alleen van de foto’s - hij heet Tom Louwerse. Hij is de politicoloog die de Peilingwijzer ontwikkelde, een gewogen gemiddelde van vijf opiniepeilingen. In korte tijd is hij uitgegroeid tot een van de invloedrijkste mensen op het Binnenhof.
Dit blijkt vooral over een week of drie, als RTL4 bekendmaakt welke vier lijsttrekkers meedoen aan het premiersdebat op 26 februari, zeventien dagen voor de verkiezingen.
Het verleden leert dat de strijd om de grootste partij zich vernauwt tot de deelnemers aan het premiersdebat. RTL4 beslist „begin februari” wie dat zijn, gezien de Peilingwijzer dat moment.
Woensdag publiceerde Tom Louwerse zijn laatste Peilingwijzer. Die zou leiden tot een premiersdebat met Wilders, Rutte, Buma en Pechtold.
Het illustreert hoezeer links lijkt te zijn gemarginaliseerd. Maar óók hoe onvoorspelbaar deze verkiezingen zijn: nu bijna alle partijen Wilders uitsluiten, maken, naast Rutte, óók Buma en Pechtold nog kans op het premierschap. Intussen bevinden Klaver, Roemer en Asscher zich binnen twee procentpunt afstand van Buma en Pechtold, dus dit kan alle kanten op: kluitjesvoetbal om het nationaal kampioenschap.
Er zitten talrijke dilemma’s aan. De Peilingwijzer werd na recente debacles (Brexit, Trump) voor veel media een maatstaf omdat individuele peilingen, bij voorbeeld van Ipsos of EenVandaag, exactheid suggereren die zij gezien hun foutmarge (meestal drie procent) niet kunnen waarmaken.
Maar nu RTL4 de Peilingwijzer als maatstaf aanwijst, krijgt Tom Louwerse de rol van een nieuwe Maurice de Hond opgedrongen, hoewel zijn Peilingwijzer juist bedoeld is om de schijnexactheid van mensen als Maurice de Hond (‘CDA, één zetel eraf’) te compenseren.
Bovendien heeft RTL4 de criteria voor deelname aan het premiersdebat veranderd. In 2012 telden naast de Peilingwijzer ook bestaande zetelaantallen voor de helft mee. Daardoor haalde de PvdA het premierdebat nét – en werd Samsom, uit het niets, kandidaat-premier. Maar de zender heeft het criterium van bestaande zeteltallen geschrapt, hoor ik, om opkomende partijen meer kans te geven.
Het geheel laat zien hoe ingrijpend (en ingewikkeld) beslissingen van media in campagnetijd zijn. Het laat ook zien hoe moeilijk media, met hun hang naar een heldere rangorde, verwaarloosbare verschillen kunnen accepteren.
En het laat zien hoe verslaafd ze zijn aan symbolen: nu ze Maurice de Hond als verschaffer van helderheid zo’n beetje hebben afgeschaft, hebben ze gewoon een nieuwe bedacht. Zelfs als de nieuwe geen Maurice de Hond wil zijn.