Waarom zegt Dekker niet gewoon wat Beelen verdient?

Hoeveel verdient Giel Beelen? Krijgt de presentator van BNN-VARA, die in november stopte met zijn ochtendshow op 3FM en vanaf vrijdag het live muziekprogramma On Stage gaat maken, echt 560.000 euro per jaar?

De Tweede Kamer wil dolgraag weten hoe de omroepen hun geld uitgeven. Bijvoorbeeld aan Giel Beelen. Leden van PvdA en VVD stelden er in december vragen over, na ophef over extra, betaald advieswerk dat hij deed voor de NPO.

Kent staatssecretaris Sander Dekker (Media, VVD) Beelens gage? Dat is onduidelijk. Hij gaf vorige week een ontwijkend antwoord op de vragen: „Of het genoemde salaris klopt is niet af te leiden uit informatie die op grond van de WNT openbaar moet worden gemaakt”. WNT is de Wet normering topinkomens, voortgekomen uit de balkenendenorm, voor mensen in de (semi-)publieke sector.

Lees ook: Hoe duur is uw publieke omroep? - Hoe besteedt de publieke omroep zijn geld? En wat kost een uur televisie? (NRC, 2 februari 2016)

1. Waarom vertelt Dekker niet gewoon wat Beelen verdient?

Dat ligt gevoelig. Dekker wil transparanter zijn over de financiën van de omroep, stelde hij vorige week nog maar eens in een brief aan de Eerste Kamer. Hij wil dat de omroep belastinggeld efficiënter gebruikt.

Vorig jaar wist Dekker in de nieuwe Mediawet te krijgen dat koepelorganisatie NPO meer moet letten op de uitgaven van de omroepverenigingen. Maar in de Tweede én Eerste Kamer was fel debat over hoever de transparantie zou mogen reiken. Staatssecretaris en parlement spraken af dat de omroep tot op het niveau van genres of domeinen (nieuws, opinie, amusement) moest rapporteren. „Maar”, schreef Dekker vorige week, „het parlement vraagt soms zelf om inzicht in specifieke kosten op meer detailniveau”. Voorbeelden: de uitzendrechten van de Eredivisie, vergoedingen aan studiogasten en de kosten van het Koningslied.

2. Mag Dekker zulke informatie geven?

Dat is de vraag. De staatssecretaris heeft een informatieplicht aan het parlement, maar ziet ook dat de omroepen schermen met geheimhoudingsverklaringen en concurrentiegevoeligheden. Dekker wil niet elke keer moeten discussiëren met NPO of de omroepen: als het parlement meer informatie wil, wil hij dat direct kunnen geven. Hij heeft nu drie juristen laten onderzoeken of dat mag van de wet. Volgens Dekker komen de drie tot deze conclusie: als het parlement vraagt, moet hij antwoorden. „De NPO moet met de billen bloot”, kopte De Telegraaf vorige week op de voorpagina. De NPO betwist Dekkers conclusies.

3. Wat vinden de omroepen?

Die staan op hun achterste benen. Verantwoording van inzet van middelen noemt de NPO vanzelfsprekend. „Wij willen het publiek laten zien dat [die] effectief en efficiënt worden ingezet”, aldus de NPO vorige week in een reactie. Maar: „De NPO rapporteert geen kosten van afzonderlijke programmatitels.” Onafhankelijke journalistieke programma’s mogen nooit speelbal worden van politieke discussie, stelt de NPO in een brief aan Dekker.

4. Weten we dan echt niet wat publieke programma’s kosten?

Jawel. Een uur tv op de publieke omroep kost bij eerste uitzending gemiddeld 57.938 euro, meldde Dekker begin vorig jaar. Tel je de herhalingen mee, dan is het 24.425 euro. Maar de verschillen per genres zijn groot. Goedkoop is een aangekocht programma uit het buitenland of een zelfgemaakte quiz. MAX Geheugentrainer kost 1.200 euro per aflevering van een kwartier. Ook nieuws is relatief goedkoop.

Drama, daarentegen, is duur. Flikken Maastricht (AVRO-TROS) kost twee ton per aflevering. Ook sport kost veel geld. De NOS zou rond de 7 miljoen euro per jaar betalen voor de samenvattingen van de Eredivisie (al is dat niet officieel bevestigd). Bovendien zijn de voorwaarden van zulke deals onbekend. Zo had de NOS met rechtenhouder FOX afgesproken dat het onder meer reclame zou maken voor de abonneezender. En dat is verboden, concludeerde het Commissariaat voor de Media later. Zulke details zijn belangrijk, want wie een overeenkomst niet volledig kent, kan niet beoordelen of een programma duur of goedkoop is.

5. En wat krijgen de presentatoren dan?

Dat is ook bekend: elke omroep moet melden of er presentatoren op de loonlijst staan die meer verdienen dan 178.000 euro. Die lijst is anoniem. Los van de namen, stelt Dekker, zijn hoge salarissen „hoogst onwenselijk”. Ook wil hij dat een einde komt aan het ‘stapelen’ van functies (en inkomsten). Zoals een omroepdirecteur die ook produceert of presenteert, of een dj die ook de NPO adviseert.