Beter eten met apps en gadgets: werkt dat?

Elfduizendzestien. Zoveel calorieën heb ik de afgelopen kerstdagen gegeten en gedronken, verspreid over vier diners. Dat is 2754 calorieën per avond, terwijl de richtlijn voor volwassen vrouwen is om 2000 calorieën te eten – gedurende een hele dag.

Ondanks deze vierdaagse voedselmarathon kamp ik niet met overgewicht. Ruim veertig procent van de Nederlanders doet dat volgens het CBS wel. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk is dat zelfs ruim zestig procent. Volgens onderzoeksbureau Markets and Markets was de wereldwijde afslankindustrie in 2014 goed voor 141,4 miljard euro, en dat bedrag neemt toe.

Logisch dus dat ook techbedrijven hier een graantje van willen meepikken. Zo zijn er apps die calorieën bijhouden, slimme weegschalen die je gewicht en vetpercentage bijhouden fitnesstrackers die stappen tellen en je hartslag meten.

Fitnesstrackers zijn echter niet altijd even accuraat, en ook bij de effectiviteit zijn vraagtekens te plaatsen. Uit een recent onderzoek van de University of Pittsburgh bleek dat fitnesstrackers niet helpen bij het afvallen. Integendeel: de controlegroep zonder trackers raakte meer gewicht kwijt dan de groep met trackers, hoewel beide groepen evenveel bewogen. De onderzoekers vermoeden dat dit komt doordat fitnesstrackers de nadruk leggen op verbrande calorieën. Als mensen het idee hebben dat ze veel bewogen hebben, gaan ze ook meer eten.

Apps kunnen helpen bij afvallen en gezonder eten, maar leefstijlcoach en voedingsdeskundige Meijke van Herwijnen waarschuwt dat ze veel tijd kosten. „Je moet steeds zelf registreren wat je eet en drinkt. Sommige mensen laten een bitterbal liggen omdat ze geen zin hebben om die in te voeren, anderen hebben daar geen zin in haken al snel af.”

Wat ook meespeelt, stelt ze, is dat apps en apparaten maar weinig inzicht bieden in waaróm mensen ongezond of te veel eten. „Mensen moeten leren herkennen in welke situaties ze ongezond of te veel eten. Op dit moment ken ik nog geen app of gadget die hierop inspeelt.”

Technologie kan wel een ondersteunende rol spelen als je wilt afvallen of beter wilt eten. Ik probeerde drie soorten dieet-technologie uit: een chatbot die voedingsadviezen geeft, een slimme vork die happen meet en een website die gepersonaliseerde recepten aanbiedt. Het doel: gezond en gevarieerd eten. En als het even kan: toch een klein beetje afvallen.

1. PlateJoy

Gezond eten begint bij de juiste boodschappen – vers en gevarieerd. PlateJoy, een Amerikaanse start-up, biedt een persoonlijk voedingsplan om hierbij te helpen. De website gebruikt een algoritme om ervoor te zorgen dat je zo gevarieerd mogelijk eet, terwijl je zo efficiënt mogelijk gebruikt maakt van je boodschappen. Zo bespaar je geld, en ga je voedselverspilling tegen.

Eerst beantwoord je via de website een aantal vragen, bijvoorbeeld of je vegetariër bent, hoeveel je sport en hoe lang je bezig wilt zijn met koken. Ook kun ingrediënten opgeven waarvoor je allergisch bent of die je niet lust. In mijn geval: geen vlees, wel vis, geen allergieën. Liever geen tofu. Bovendien kies ik voor de optie koolhydraatarm. Het resultaat: een lijst met recepten voor vier dagen, waar je nog in kunt schrappen.

De recepten lijken Californisch georiënteerd: veel avocado’s, rode ui en koriander. Zo is er een ‘Southwestern salad with cilantro lime vinaigrette’ en lunch ik twee keer met taco’s. Op zich prima, maar na de vierde ronde guacamole ben ik er wel klaar mee. De voorgestelde ontbijtrecepten – twee keer bananenpap met wat roomboter, zout en blauwe bessen, en twee keer Griekse yoghurt met blauwe bessen, kokosvlokken en walnoten – bevallen goed. De enige echte misser is een pizza met spruitjes. Raar recept, en bovendien niet koolhydraatarm.

Ik kom de week prima door met PlateJoy. Ik eet dingen die ik normaal links zou laten liggen en heb niet de indruk dat ik meer uitgeef aan boodschappen. Ook de belofte efficiënt om te gaan met ingrediënten wordt waargemaakt, ik gooi nauwelijks wat weg. Dat sommige ingrediënten wat Amerikaans aandoen – ‘geraspte mozzarella’ is een belediging voor kaas en Italië – kan verholpen worden door het boodschappenlijstje hier en daar wat aan te passen.

Voor mensen die graag verrast worden met nieuwe recepten, en duurzaam en gezond willen eten zonder er al teveel voor te doen, is PlateJoy een aanrader. Er zijn veel mogelijkheden tot personalisering –van paleo tot glutenvrij – en met een beetje geluk val je nog af ook.

Hoe te gebruiken? Via de website en/of mobiele app
Kosten? Gratis testperiode, daarna 56,50 euro voor zes maanden
Afgevallen? 0,3 kilo in vier dagen

2. Forksy

Persoonlijk voedingsadvies, gratis, vanuit je broekzak. Dat belooft Forksy, een brutale chatbot „die je helpt van je ongezonde eetgewoonten af te komen”. Elke keer als je wat eet of drinkt, vertel je dat via Facebook Messenger aan Forksy. Zij telt de calorieën en slaat de informatie op in een dagboek. Ook geeft ze haar mening over wat je eet. Voor een salade krijg je een complimentje, voor pizza een sneer.

Eerst vraagt Forksy om basisinformatie. Volg ik een bepaald dieet? Wil ik afvallen? „Als je maar niet over twee dagen van gedachten verandert!” zegt ze nadat ik antwoord heb gegeven, gevolgd door een emoji die z’n tong uitsteekt.

Een week lang voer ik alles in wat ik eet. Het aantal calorieën klopt niet altijd – zo rekent ze slechts 144 calorieën voor een portie kaasfondue – dus soms pas ik informatie handmatig aan. Bovendien kent ze niet alle Nederlandse producten, waardoor ik een en ander moet opzoeken. Maar daar is best mee te leven.

Problematischer is haar commentaar. Ze geeft geen kik als ik bij wijze van test vertel dat ik twee flessen wijn heb gedronken. „Two bottles of wine: 1270 calories. Wonderful, got it.” Als ik daarna meld dat ik twee volkorenboterhammen heb gegeten, krijg ik ervan langs. „Snelle koolhydraten? Dat zou ik niet doen als ik jou was.”

Forksy blijkt haar adviezen onder meer te baseren op informatie van Authority Nutrition, een Amerikaanse organisatie met een twijfelachtige reputatie. De website heeft een pagina over brood met de ondertitel: The Whiter The Bread, The Sooner You’re Dead. De conclusie: alle brood is verwerpelijk, ook volkorenbrood. Dat is niet bepaald in lijn met het Voedingscentrum. In tijden waarin dieetgoeroes allerlei gezondheidsclaims doen, is het dus extra opletten waar dieetapps hun informatie vandaan halen.

Desalniettemin werkt Forksy voor mij wel degelijk. Het registeren van eten en drinken maakt mij bewuster van mijn dieet. Als ik vijf keer op een rij moet invullen dat ik naar de koelkast ben gelopen om een stukje kaas af te snijden, voelt dat toch een beetje sneu. Of, in de woorden van Forksy: „Five minutes and you’re hungry. Again.”

Hoe te gebruiken? Met Facebook Messenger of Telegram
Kosten? Gratis
Afgevallen? 0,8 kilo binnen een week

3. HAPIfork

Op Tumblr bestaat een satirische pagina ‘We put a chip in it’. De ondertitel: ‘Het was maar een stom ding. Toen stopten we er een chip in. Nu is het een slim ding.’ Dat gevoel bekruipt me ook bij HAPIfork, een ‘slimme’ vork die je helpt met afvallen.

HAPIfork houdt bij hoe snel je eet. Ligt het tempo te hoog, dan vibreert de vork en gaat er een rood lampje branden. Om je vorderingen bij te houden, is de vork gekoppeld aan een mobiele app. Hiermee kun je ook instellen hoe lang het interval tussen twee happen moet zijn.

HAPIfork ziet eruit als vork, maar lijkt qua gewicht meer op een elektrische tandenborstel. Ik gebruik de standaardinstelling: tien seconden per hap. Volgens de app is dit het ideale interval, omdat je dan ongeveer twintig minuten bezig bent met een maaltijd. Onderzoek toont aan dat het ongeveer twintig minuten kost voordat je brein in de gaten heeft dat je vol zit. Eet je te snel, dan bestaat dus de kans dat je te veel eet.

Promofilmpje van HAPIfork. De tekst gaat verder onder de video.

Ik heb niet de gewoonte om mijn eten als een beest naar binnen te schuiven, dus tien seconden per hap blijkt goed te doen. Alleen is het apparaat veel te gevoelig voor bewegingen. Elke keer dat ik de vork ook maar een beetje optil, wordt er een hap gemeten. Om vervolgens dreigend te vibreren als ik de vork daadwerkelijk in mijn mond stop. „Oops…Too Fast!” schreeuwt de app op een flikkerend rood schermpje.

De enige manier om ongestraft te eten is als ik de bewegingen zó overdrijf dat het lijkt alsof ik een onzichtbaar kind zit te voeren. Bewust eten is prima, maar dit is ronduit irritant. Na vier maaltijden geef ik het op en de slimme vork belandt voorgoed in de la.

Hoe te gebruiken? Mobiele app in combinatie met de vork
Kosten? 95 euro exclusief verzendkosten
Afgevallen? Nee (maar voortijdig gestopt)