Waarom is een dertienwekenecho nodig?

De Gezondheidsraad zegt in een advies dat woensdag verscheen om zwangere vrouwen al rond de dertien weken een echo aan te bieden. Veel afwijkingen die nu bij de twintigwekenecho worden opgespoord, kunnen namelijk eerder ontdekt worden. Er is dan meer tijd voor vervolgonderzoek en de vrouw en haar partner hebben meer tijd om na te denken over het mogelijk beëindigen van de zwangerschap. De grens voor abortus ligt bij 24 weken.

1 Waarom komt de Gezondheidsraad nu met dit advies?

Omdat het UMC Groningen in 2014 had gevraagd of er wetenschappelijk onderzoek mocht worden gedaan naar de waarde van prenatale screening op aangeboren afwijkingen met gebruik van een dertienwekenecho. Het UMC Groningen is in 2012 al begonnen met dit onderzoek, samen met het AMC in Amsterdam en het Isala-ziekenhuis in Zwolle. Het antwoord van de Gezondheidsraad is dus: ja, dat onderzoek mag gedaan worden. Het vertrouwen in de resultaten is zo groot dat de minister van VWS nu het advies krijgt om alle vrouwen een dertienwekenecho aan te bieden.

2 Wat is het doel van het onderzoek van het UMC Groningen?

Om uit te zoeken hoeveel afwijkingen er in de eerste drie maanden al zichtbaar zijn. Technologische ontwikkelingen maken dit steeds beter mogelijk. Later in de zwangerschap en na de geboorte, of na afbreking van de zwangerschap, wordt gecontroleerd of die afwijkingen er ook echt zijn. Daarnaast wordt onder andere onderzocht wat zwangeren verwachten van de dertienwekenecho, en wat ze ervan vinden.

3 Naar welke afwijkingen wordt specifiek gekeken?

In principe naar ernstige afwijkingen die kunnen leiden tot beslissingen over het voortzetten of afbreken van de zwangerschap, zoals het ontbreken van het begin van de hersenontwikkeling. Uit internationaal onderzoek is bekend dat die afwijkingen in 41 procent van de gevallen al rond de dertien weken gezien worden. Dat wil niet zeggen dat de echoscopist 59 procent van de afwijkingen mist.

Veel afwijkingen, bijvoorbeeld aan het hart of de darmen of de ruggegraat, komen pas aan het licht als de orgaansystemen voldoende ontwikkeld zijn. Daarom blijft volgens de Gezondheidsraad een echo bij twintig weken ook nodig. Dan nog zijn er afwijkingen die pas na de geboorte blijken, bijvoorbeeld ernstige stofwisselingsziekten, die met de hielprik worden opgespoord.

4 Waarom een dertienwekenecho als zwangeren rond die tijd ook al een combinatietest kunnen laten doen?

Omdat met de combinatietest (een bloedonderzoek en een echo) specifiek gekeken wordt naar de kans op een kind met het syndroom van Down (trisomie 21), het syndroom van Patau (trisomie 13) of het syndroom van Edwards (trisomie 18). Het doel van de dertienwekenecho is breder: kijken hoeveel afwijkingen er met dertien weken betrouwbaar kunnen worden opgespoord. Overigens stelt de Gezondheidsraad voor om de combinatietest te vervangen door de NIPT, de Niet-Invasieve Prenatale Test. Dat is een nieuwe bloedtest waarmee chromosoomafwijkingen bij de foetus kunnen worden opgespoord.

5 Hoeveel tests kunnen zwangeren krijgen als het advies wordt opgevolgd?

Vier, in de eerste helft van de zwangerschap. Om te beginnen een test om het bloed van de moeder te checken op infectieziekten en antistoffen. Dan de combinatietest tussen de elfde en de veertiende week, waarmee de kans op een kind met trisomie 13, 18 of 21 kan worden berekend. De Gezondheidsraad wil deze test dus vervangen door de NIPT. Met twintig weken volgt dan de echo waarmee vooral afwijkingen aan het hart, de darmen en de ruggengraat kunnen worden opgespoord. De dertienwekenecho zou hier dus nog bij komen, als de minister van VWS het advies van de Gezondheidsraad opvolgt.

De Gezondheidsraad vindt overigens dat zwangeren alle onderzoeken gratis moeten kunnen krijgen. Nu betalen die voor een combinatietest nog 165 euro.

Lees ook: Eerst een DNA-test, dan pas bevruchten