Sunny’s lessen in wit privilege voor beginners

Veel duidelijker dan regisseur en activist Sunny Bergman het begrip ‘wit privilege’ uitlegt in haar documentaire Wit Is Ook Een Kleur (2DOC/VPRO) kan eigenlijk niet. En toch zal ze weer kunnen rekenen op veel onbegrip, hoon en woede.

Enkele van de mensen die haar na de vorige film Zwart Als Roet publiekelijk hadden uitgescholden, krijgen nu een telefoontje. „Wilt u mij hier niet meer over bellen?” zegt de kinderpsycholoog die haar een „geestelijk gehandicapte aandachtshoer” had genoemd: „Mevrouwtje, misschien moet u zich eens laten nakijken door een collega.”

De witte Nederlander, soms hoogopgeleid en progressief, is de doelgroep van deze documentaire. Die wordt nogal eens boos, als hem onbewust racisme wordt verweten. Want dat is immers niet de bedoeling.

Ik weet nog niet wat ik de meest schrijnende scènes vind. De kinderen van 4 tot 7, veelal met linkse ouders, die voor het overgrote deel de witte pop slim en de zwarte pop stout vinden? Het experiment waarin witte en zwarte mensen wordt gevraagd een stap vooruit te doen als ze nog nooit in een winkel in de gaten zijn gehouden? Of toch dat sterke begin, met als nieuwe rijken ogende bootjesmensen op de Amstel? Blonde dames die champagne drinken weten geen antwoord op de vraag of ze goed geïntegreerd zijn. Een van de zonnebrillen weet een antwoord: „Ik wil wel een donkere man, of licht beige, die mooie kinderen kan maken. Wel liefst met zwart geld!”

Bergman laat ook deskundigen aan het woord, want in de academische wereld is al veel nagedacht en geschreven over deze kwestie. De witten vormen in Nederland de meest gesegregeerde groep, ook al zijn ze in Amsterdam nu slechts een van de minderheden. Maar de superioriteit van Europeanen en andere witten is al eeuwenlang als vanzelfsprekend aangenomen. Met donderbussen en kanonnen wisten ze de rest van de wereld duidelijk te maken wie er de baas was.

Geen wonder dat nu mensen uit andere werelddelen deze kant op komen, en hun rechten opeisen, dat degenen die nog nooit een gedachte hebben gewijd aan hun suprematie, zich met hand en tand verzetten. Toch zal er opgeschoven moeten worden want anders wordt het nog heel onaangenaam.

Lees ook de reportage: Met Sunny het land in: ‘Ja, Afrikanen hadden ook slaven. Maar waarom wil u dat zeggen?’

De film levert een aantal tips aan. Wees je bewust van de verschillen en probeer contact te maken met mensen die niet dezelfde etnische herkomst hebben. Doe aan zelfonderzoek, zoals Bergman zelf, die op zoek naar een boek van Jung in de winkel niet de zwarte verkoper aansprak, wiens specialiteit dit was.

Doe niet net of je kleurenblind bent, maar praat met je kinderen over de positie die ze innemen. De enige moeder die dat met haar kind uit het experiment met witte en zwarte pop gedaan had, zag het meisje ook een afwijkend antwoord geven op de vraag welke van de twee poppen de baas was: „Niemand is de baas. Je bent alleen de baas over jezelf.”

Het enige echt correcte antwoord dus. De VPRO laat zich voorstaan op het sponsoren van dwarse denkers. Zo kun je iemand wel noemen, die in deze tijd zo haar nek durft uit te steken. Op iets langere termijn zal ze gelijk krijgen, hopelijk zonder dat er klappen vallen.

Lees ook het interview met Sunny Bergman over haar hippiejeugd: Op een woonboot tegen de stroom in