Bas Heijne wint de P.C. Hooftprijs

De bekroning van Bas Heijne met de P.C. Hooftprijs komt niet als een verrassing. De 55-jarige schrijver en columnist van NRC geldt al jaren als een van de prominentste essayisten van Nederland. Volgens de jury geeft Heijne „een vernieuwende impuls aan wat literatuur in maatschappelijke zin betekenen kan. Vooral de vorm waarin hij dat doet is bijzonder. Hij schrijft als een denker én denkt als een lezer.” Aan de prijs is een bedrag van 60 duizend euro verbonden; de uitreiking is op 18 mei in Den Haag.

Heijne laat telefonisch vanuit Parijs weten zeer verrast te zijn door de prijs. „Ik was net van plan om de deur uit te gaan, toen ik werd gebeld.” De P.C. Hooftprijs ziet hij vooral als een erkenning voor het ‘cultuurhistorische essay’. „De essays dreigen soms aan het zicht te worden onttrokken door het rumoer dat door de columns wordt veroorzaakt. Ik ben blij dat wordt opgemerkt wat ik probeer te doen.”

Lees ook: het interview van Arjen Fortuin met Bas Heijne direct na de bekendmaking. “De columns zijn de humus waaruit het grotere werk ontstaat”.

Bekijk een aflevering van de pamfletreeks Nieuw Licht met Bas Heijne (de tekst gaat verder onder de video):

De jury – bestaande uit Jacqueline Bel, Kees ’t Hart, Kristien Hemmerechts en voorzitter David van Reybrouck – roemt ook de breedte van Heijnes onderwerpkeuze: „Hij schrijft over haatvloggers en de Ring van Wagner, over Hollywoodfilms en Couperus, over Europese referenda en de toekomst van de roman.” In zijn meest recente boek, het deze herfst verschenen essay Onbehagen, waarin hij aan de hand van Sigmund Freuds Het onbehagen in de cultuur naar het heden kijkt. Hij signaleerde „aan de ene kant een permanent ontevreden burger, die niet langer een algemeen belang erkent en ook geen geduld meer heeft voor wat Freud het realiteitsprincipe noemt. Het andere beeld: het individu dat weliswaar van alle kanten autonomie krijgt aangepraat, maar in zijn eigen leven juist steeds meer verlies van autonomie ervaart.” In juli stopte hij voor een halfjaar met zijn wekelijkse column, om zich te kunnen wijden aan een aantal essays.

Lees ook: Bas Heijne over het het onbehagen in de cultuur. ‘Iets kapot maken is lekker’.

Heijne (1960) studeerde Engels in Amsterdam en publiceerde aan het begin van zijn loopbaan de romans Laatste woorden en Suez. Sinds 1991 is Heijne in dienst van NRC Handelsblad, sinds 2001 heeft hij een wekelijkse column. Hollandse toestanden, een bundeling van die columns, leverde hem in 2005 de Henriette Roland Holst Prijs op. Hij publiceerde een twintigtal boeken, waaronder de essays Onredelijkheid (2007) en Moeten wij van elkaar houden. Het populisme ontleed (2011).

Twee jaar geleden kreeg hij de J. Greshoffprijs voor Angst en schoonheid. Louis Couperus, de mystiek der zichtbare dingen. Over die schrijver maakte hij ook de documentaire Niet te stillen onrust. Heijne schreef ook toneel (Van Gogh), vertaalde (onder meer Heart of Darkness van Joseph Conrad) en presenteerde in 2008 het televisieprogramma Zomergasten.

Lees ook: de laatste column van Bas Heijne in de zomer. Afscheid.

Begin 2012 riep Vrij Nederland Heijne op voorspraak van collega-columnisten uit tot ‘de beste in zijn vak’. Bij die gelegenheid zei hij: „Ik wil geen trucje doen, ik wil thema’s ontdekken waarbij ik denk: o, zit dat zo? Ik ben begonnen als romancier. Zo kijk ik nog altijd naar de wereld […] Uit mijn soort column moet een morele betrokkenheid spreken die absoluut oprecht is. Niet iets van: ‘Het kan mij ook niks schelen’, of: ‘Ach, uiteindelijk zijn we allemaal maar mensen.’ Je schouders ophalen in een column vind ik niks. De persoonlijke inzet is hoog. Wie mij leest, weet wat mij bezighoudt.”