Jan Terlouw en het touwtje uit de brievenbus

Er gebeuren nu al veel vreemde dingen op televisie in de aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar, vooral in Pauw: een vereende aanval van Jacques Monasch en de Partij voor de Dieren op de neiging van veel journalisten om bij de macht op schoot te kruipen, zes nieuwe aspirant-Kamerleden van wie er vier al een mediacarrière opbouwden en een wel heel curieuze botsing tussen politici van Leefbaar Rotterdam en actievoerders tegen het afbreken van 20.000 woningen en bouwen van iets duurdere vervanging.

Klassieke sociaal-democratische stadsvernieuwing om verpaupering tegen te gaan, maar de tegenstanders dwongen een referendum af, omdat ze meenden dat zo de minder vermogenden de stad zouden worden uitgejaagd.

Lees ook ‘Het touwtje uit de brievenbus is weg’, reacties op Terlouws betoog

Leefbaar Rotterdam ontleent zijn bestaansrecht aan de wens dat er beter geluisterd moet worden naar de gewone man, maar stuitte nu precies op het soort wantrouwen dat populisten plegen te exploiteren. Ik moest daar erg om lachen.

Het universele principe werd uitstekend uitgelegd door politiek nestor Jan Terlouw, die in 1981 D66 naar de verkiezingszege leidde. Hij kreeg in De Wereld Draait Door „politieke zendtijd ten behoeve van grand old men”, omdat hij 85 was geworden. In zeven minuten hield hij uit het hoofd, recht in de camera kijkend, een glashelder betoog tegen het vernietigen van de aarde en voor het herstellen van het vertrouwen. Zijn centrale metafoor was het touwtje dat in de jaren 50 uit elke brievenbus hing, zodat mensen bij elkaar konden binnenlopen: „Nu doe je geen zaken meer met een handdruk, maar met vijf contracten.”

Tekst gaat verder onder de video

De sleutel lag bij de politici, die weer integer en bevlogen moesten worden. Het publiek vond dat die eigenschappen zeker van toepassing waren op deze Nederlandse Bernie Sanders. Hij kreeg een groot applaus van 23 seconden, dat is in DWDD bijna een half liedje en langer dan ik in dat programma ooit meegemaakt heb, voor muziek of welke andere gast ook.

Nostalgie is een herkenbare, maar te wantrouwen factor in de huidige waardencrisis. Maar het zou mooi zijn, als het weer kon, dat touwtje uit de brievenbus. Waarom zouden we niet proberen weer eens niet bij voorbaat altijd van de slechtste intenties uit te gaan?

Terlouw, ook een bij vele generaties geliefd kinderboekenschrijver, biedt het charisma en de overtuigingskracht van de ouderdom, die juist jongeren aanspreekt. Mocht D66 hem als lijstduwer willen inzetten, dan zou dat zeker effect sorteren. Maar uit zijn pleidooi volgt de conclusie dat hij een lijstduwerschap niet zou aanvaarden, omdat hij dan grote kans zou lopen om kiezersbedrog te moeten plegen. Het is de consequentie van lijstduwerschap dat je eventuele voorkeursstemmen niet negeert en dan wel degelijk je zetel inneemt. Dat zie ik hem niet meer doen, helaas.

Maar als politiek commentator op tv tussen de te verwachten moddergevechten, dat zou een zegening zijn.