Cementindustrie verdiende goed aan emissiehandel

De Europese cementindustrie heeft aan klimaatverandering goed geld verdiend. Tussen 2008 en 2015 werd vijf miljard euro binnengehaald met ongebruikte emissierechten. De oorzaak is simpel:  een overschot aan rechten. Dat concludeert Carbon Market Watch op basis van een studie van CE Delft over het emissiehandelssysteem (ETS).

In geen enkele bedrijfstak werd zoveel verdiend door een teveel aan gratis uitgedeelde rechten:  ruim 2,7 miljard euro. Ook hebben sommige bedrijven elders (goedkopere) rechten gekocht en hun eigen duurdere rechten verkocht. Daarmee verdienden ze nog een 100 miljoen euro. En ten slotte hebben de bedrijven de kosten voor hun uitstoot(rechten) gewoon aan hun klanten doorberekend, wat ze nog een 2,1 miljard euro opleverde. De meeste winst werd in Spanje gemaakt:

Most of these windfall profits were accrued in Spain (€1,124 million), Italy (€895 million), Germany (€446 million), France (€425 million), Greece (€405 million), the UK (€371 million), Poland (€239 million) and Portugal (€205 million).

Het ergste is niet eens dat bedrijven daarmee veel geld hebben verdiend. Maar dat het doel van de emissiehandel niet werd bereikt. Het was in deze sector amper een prikkel om het productieproces te verbeteren en zo de uitstoot van broeikasgassen te reduceren.

Op de website Climate Change News legt Donal O’Riain uit waarom dat nodig is. Hij is directeur van Ecocem, een cementbedrijf dat zo milieuvriendelijk mogelijk produceert. Zijn bedrijf wordt door het bestaande systeem duidelijk benadeeld:

Options for decarbonising cement include substituting the carbon-intensive ingredient “clinker” with limestone or waste from other industrial processes; capturing and storing the flue gases; and using the end product more efficiently. At the moment, cement is so cheap, it is not used in the most careful or optimised way.

Jessica Johnson, woordvoerder van Cembureau, een lobbygroep van de cementindustrie, ontkent dat er 5 miljard is verdiend. Maar Johnson ziet wel dat het huidige systeem niet werkt:

‘The cement industry has always been in favour of a allocation system which is much more closely aligned to actual production. Indeed, we fully agree that installations should not receive more free allowances than they need and should be allocated at the level of best perfomers.’

Dat de cementproductie extra aandacht krijgt heeft mede te maken met het feit dat die fors bijdraagt aan klimaatverandering, ongeveer 5 procent van het wereldwijde totaal. Dat heeft twee redenen:

Om cement te maken moet kalksteen (voornamelijk calciumcarbonaat) chemisch gesplitst worden; daarbij komt CO2 vrij. Bovendien vraagt de productie een hoge temperatuur (rond de 1.400 graden Celsius), waarvoor veel fossiele brandstof wordt verbrand. Elk zijn ze goed voor ongeveer de helft van de totale CO2-uitstoot bij cementproductie.

Het bovenstaande citaat is van Marcel aan de Brugh, wetenschapsredacteur van NRC. Hij schreef vorige week een artikel over beton als een opslagplaats voor CO2. Uit een onderzoek in Nature Geoscience blijkt dat bijna de helft van de CO2 die bij cementproductie vrijkomt weer wordt vastgelegd in het beton.

Volgens Detlef van Vuuren van de Universiteit Utrecht, is die conclusie lastig voor de klimaatwetenschap. Want als wereldwijd de helft van de uitstoot door cement (dus 2,5 procent van alle CO2) weer verdwijnt, terwijl dat in de totale uitstoot niet zichtbaar is, dan wordt er op andere plaatsen dus 2,5 procent meer uitgestoten. Tegen Aan de Brugh zegt hij:

„Als de ene bron kleiner blijkt, betekent het dat er een andere bron in omgekeerde richting fout is ingeschat.”

Klimaatwetenschapper Gavin Schmidt relativeert wel de betekenis van de betonmeevaller. Hij vermoedt dat het koolstofbudget (de hoeveelheid CO2 die we deze eeuw nog mogen uitstoten om de klimaatdoelstelling te halen) ongeveer een half jaar later bereikt wordt.

This is interesting: Old cement uptake of airborne CO2 reduces net effect of cement production by ~40%. https://t.co/qAL9McmcRn pic.twitter.com/rw1yo3XhZU

— Gavin Schmidt (@ClimateOfGavin) 21 november 2016