Hoe bedrijven kunstmatige intelligentie al écht gebruiken

Als het aan Philips ligt, zal kunstmatige intelligentie artsen snel veel routinewerk uit handen nemen. Het bedrijf toont deze week op het internationale radiologencongres RSNA in Chicago het systeem Illumeo, dat werkt op basis van kunstmatige intelligentie. Het moet radiologen helpen informatie te verwerken uit medische scans, röntgenfoto’s, patiëntendossiers, notities en bijvoorbeeld genetische informatie over patiënten. Nu moeten ze zelf nog al die informatie bij elkaar zoeken, ordenen en verwerken.

Lees ook dit opinie-stuk: De slimme robot is geen apparaat, maar een rechtspersoon

De technologie schat op basis van eerdere diagnoses in wat er op het scherm staat, om de arts te helpen met het interpreteren van de complexe informatie. Illumeo wordt uit zichzelf beter omdat het leert van zijn eigen fouten: dat is de belofte van kunstmatige intelligentie.

Philips sluit met het nieuwe systeem aan in een lange rij techbedrijven die de laatste maanden nieuwe toepassingen van kunstmatige intelligentie lanceren. IBM, Google, Facebook, Microsoft, Amazon, iedereen doet mee. Er komen veel toepassingen van de techniek bij en er worden miljarden in geïnvesteerd.

„Ook in de zorg werken veel bedrijven aan toepassingen.”

Omdat de techniek verstopt zit in zeer diverse toepassingen van uiteenlopende bedrijven, is lastig te meten hoeveel geld er precies in wordt gestoken. Maar onderzoeksbureau Gartner zette machine learning, een belangrijke variant van kunstmatige intelligentie deze zomer bovenaan zijn jaarlijkse hype cycle, die de rage rondom technologie-onderwerpen meet. Dat roept de vraag op: wat gebeurt er al écht met de techniek?

Onmogelijk in te programmeren

Kunstmatige intelligentie is vooral handig voor het ontdekken van patronen in grote bergen data. Anders dan gewone computerprogramma’s, die van tevoren ingevoerde instructies opvolgen, ontdekt kunstmatige intelligentie zelfstandig verbanden tussen gegevens. Bovendien leert kunstmatige intelligentie zichzelf om daarin steeds beter te worden.

Lees ook: Je kunt nu een potje Pictionary tegen Google spelen

Dat is handig bij zaken die zoveel verschillende variabelen hebben dat die onmogelijk in te programmeren zijn. Voor beurshandel bijvoorbeeld, zelfrijdende auto’s of het automatisch herkennen van gesproken taal. Alle invloeden op de financiële markten, alle mogelijke situaties op de weg of alle variaties en nuances in een uitgesproken zin zijn nooit in programmeertaal te vatten.

„Zelfrijdende auto’s en geautomatiseerde beurshandel zijn dan ook toepassingen van kunstmatige intelligentie waarbij de commerciële ontwikkelingen opvallend snel gaan”, zegt Tim Salimans, onderzoeker bij de Amerikaanse stichting OpenAI, die meer openheid nastreeft over de techniek. „Ook in de zorg werken veel bedrijven aan toepassingen.”

Een ander groot technologiebedrijf dat recentelijk aankondigde dat het inzet op kunstmatige intelligentie, is het Amerikaanse Salesforce. Die onderneming levert systemen en clouddiensten voor relatiebeheer. Salesforce lanceerde dit najaar het platform Einstein waarop apps staan voor verkoop en marketing.

„Het is absoluut nodig om met bedrijven, burgers en overheden na te denken over de impact van kunstmatige intelligentie op banen.”

„Neem het bepalen van de beste volgorde waarin servicemedewerkers klanten helpen”, zegt Keith Block, operationeel directeur van Salesforce. „Er kunnen allerlei redenen zijn waarom sommige klanten sneller geholpen willen of moeten worden.” Kunstmatige intelligentie kan daarin patronen leren ontdekken om specifieke klanten te helpen identificeren. Omdat deze toepassingen zo nieuw zijn, is het nog lastig te bepalen hoeveel ze nou echt opbrengen.

Dreigend banenverlies

Als het gaat over kunstmatige intelligentie, is de discussie over dreigend banenverlies nooit ver weg. Maar de meeste fabrikanten van diensten op basis van kunstmatige intelligentie, waaronder zowel Philips als Salesforce, benadrukken dat klantenservicemedewerkers noch radiologen binnenkort overbodig worden door de techniek. Die werkt tot nu toe namelijk vooral ondersteunend aan menselijke arbeidskrachten, en er is nog altijd een menselijk oordeel nodig om beslissingen van het systeem te beoordelen en uit te voeren.

„Maar de ontwikkeling van de techniek gaat snel”, zegt Block van Salesforce. „En het is absoluut nodig om met bedrijven, burgers en overheden na te denken over de impact van kunstmatige intelligentie op banen.” In Nederland komt het onderwerp waarschijnlijk binnenkort op de agenda van de Tweede Kamer.

Een ander risico van kunstmatige intelligentie dat vooralsnog minder hoog op de politieke agenda staat, is de potentiële inbreuk die sommige toepassingen maken op privacy. Voor de techniek geldt: hoe meer informatie om patronen in te ontdekken, hoe beter die functioneert. Zeker in de zorg, waar het vaak zeer gevoelige informatie over iemands gezondheid betreft, levert dat mogelijk privacy-problemen op.

Jeroen Tas, directeur van Philips’ datadivisie, erkent dat Illumeo veel gegevens nodig heeft om goed te functioneren, maar benadrukt dat de verzamelde gegevens op goed beveiligde servers worden bewaard en dat Philips zich houdt aan alle regels. „De data worden ook geanonimiseerd zodat ze niet te herleiden zijn tot individuele patiënten.” Kunstmatige intelligentie leidt wat dat betreft tot ongeveer dezelfde vragen, en oplossingen, als oudere technologieën.