Hier werken? Dan moet je een vrouw zijn

Op het eerst gezicht zijn de drie co-workingkantoren van Hashtag Workmode niet veel anders dan de geijkte hippe werkplek. Grote houten tafels? Check. Industriële lampen? Present. Maar wie een rondje door de ruimtes maakt, stuit al snel op meer meisjesachtige elementen. Er is een zithoek met Marokkaanse kussens. Her en der staan vazen met kleurige veldbloemen. En op een bureau ligt een houten muismat met de tekst: „Girls Compete. Women Empower.”

Hashtag Workmode is in juni vorig jaar opgericht door Emilie Sobels. Ze begon met een klein kantoor in Amsterdam, al snel kwam daar een tweede vestiging bij. Sinds afgelopen zomer is er ook een kantoor in Rotterdam. In totaal heeft Sobels tachtig huurders, in Rotterdam is er nog ruimte voor twintig nieuwe mensen. Het collectief is een eclectisch gezelschap van bloggers, grafisch ontwerpers, marketingspecialisten en fotografen, die desondanks één ding gemeen hebben: ze zijn allemaal vrouw.

Hashtag Workmode is wereldwijd niet de enige gedeelde werkplek voor vrouwen. Zo werd er in New York onlangs nog eentje geopend, en zijn er soortgelijke initiatieven in Perth en Los Angeles. Al deze clubs kenmerken zich door een gelikte inrichting met veel hangplanten en nog meer roze. Hun Instagramaccounts bestaan uit een mix van feministische quotes, cupcakes en foto’s van Hillary Clinton.

Waarom een ladies only-club beginnen? In een tijd waarin op allerlei manieren benadrukt wordt dat diversiteit verbindt en verrijkt, is het een opmerkelijke keuze. Sobels had er diverse redenen voor. De beslissing was deels pragmatisch: het vinden van geschikte huurders was gemakkelijk, want als medeoprichter van modeplatform Fashiolista had Sobels al een groot netwerk dat vooral uit vrouwen bestaat.

Maar er bestaat ook een behoefte onder vrouwen om onder elkaar te kunnen zijn, denkt Sobels. Omdat ze kampen met dezelfde dilemma’s, bijvoorbeeld: hoe combineer ik werk met kinderen? Hoe regel ik zwangerschapsverlof? Dat is hier beter bespreekbaar. „Als wij samen lunchen gaat het echt niet alleen maar over nagellak of nieuwe ontharingsmethodes. Maar het is ook geen schande als je er wél over begint.”

Bovendien gelooft ze in de dynamiek die ontstaat wanneer je een groep vrouwen bij elkaar zet. „Je hoort vaak dat vrouwen gemener zijn dan mannen, of dat zo’n samenwerkingsverband leidt tot cat fights. Ik deel die mening niet. Vrouwen kunnen onderling juist heel goed samenwerken, en ze versterken elkaar. Pas als je er mannen bij zet, ontstaat er competitiedrang.”

Lees ook over de andere kant van de medaille: verhoogt een goede balans tussen mannen en vrouwen op de werkvloer de productiviteit?

Op kleur gesorteerde boekenkast

Bij Hashtag Workmode is daar geen sprake van. Iedereen is zelfstandig, dus de huurders – of girl bosses, zoals ze op de website heten – hoeven niet te concurreren voor de aandacht van dezelfde baas. Af en toe ontstaat er een verhitte discussie, maar dat is op iedere werkplek zo. Het verschil is dat de rol van Sobels daarin soms wat onduidelijk is. „Juist omdat de sfeer met zoveel vrouwen intiemer is, wordt weleens van mij verwacht dat ik me meng in zulke conflicten. Dat is niet de bedoeling. Ik ben een verhuurder van werkplekken, geen teamleider of mediator.”

In New York werd afgelopen oktober een vrouwenhonk geopend. The Wing, opgericht door onder meer Lena Dunham, is een social club en werkplek ineen. Momenteel zijn er 250 leden, en staan er tenminste 1.300 vrouwen op de wachtlijst. ‘Geboren uit de overtuiging dat magie ontstaat wanneer vrouwen samenkomen’, is het motto van het bedrijf. Dat ‘voor vrouwen, door vrouwen’-principe is tot in detail uitgevoerd: zo staan er in de op kleur gesorteerde boekenkast alleen titels die over vrouwen gaan, of door vrouwen geschreven zijn. De hapjes zijn van het plaatselijke restaurant Dimes, geleid door vrouwen. De tampons komen van een vrouwenstart-up.

Sobels bewondert The Wing, maar zit met Hashtag Workmode minder in die feministische hoek. „Ik denk dat ze in de Verenigde Staten op dat gebied wat verder zijn. Ik weet zeker dat iedereen in ons collectief gelooft in gelijkheid voor mannen en vrouwen. Maar als je ze vraagt: ‘Ben je feminist?’ Dan is het antwoord vaak nee. We associëren het blijkbaar nog altijd met tuinbroeken en okselhaar.”

Toch is The Wing tegelijkertijd ook erg meisjesachtig, zowel wat betreft inrichting als het type evenementen. Zo was er een keer een workshop haarvlechten, zijn er altijd gezichtsmaskers voorradig en kun je er je haar laten föhnen. Huurders bij Hashtag Workmode kunnen zich inschrijven voor yoga en een bootcamp, maar daar blijft het voorlopig bij. Sobels: „Neem zo’n föhnsessie op kantoor. Enerzijds denk ik: handig, we moeten tenslotte allemaal naar de kapper. Maar het moet niet te truttig worden.”

Een goed punt, want hoe voorkom je dat zo’n vrouwenclub een onophoudelijk theekransje wordt? Caroline Zegers van Deloitte organiseert twee keer per jaar een ladies only executive breakfast, bedoeld voor vrouwelijke bestuurders en commissarissen van 350 Nederlandse organisaties. Haar advies: een evenement exclusief voor vrouwen is nuttig, maar houd de inhoud neutraal. „Onze thema’s zijn bijvoorbeeld ‘de robotisering van de samenleving’ of ‘vraagstukken rondom privacy.’ Ze gaan nooit over zaken als het glazen plafond of vrouwenrechten.”

Waarom dan toch een vrouwenclub? Volgens Zegers heeft dat vooral te maken met de verschillende manier waarop mannen en vrouwen communiceren. „Mannen hebben tijdens zo’n conferentie vaker de neiging om te zenden, vrouwen hebben meer behoefte aan discussie en overleg.” Zegers merkte dit toen ze onderzocht waarom hun evenementen, die vroeger altijd gemengd waren, zo slecht door vrouwen werden bezocht. „De vrouwen die ik sprak vertelden me: de thema’s zijn interessant, maar we steken er te weinig van op. Wij hebben geen behoefte om constant te roepen wat wij ergens van vinden, we willen vragen kunnen stellen.” De oplossing”, een ladies only-programma, sloeg meteen aan.

Lees ook: Wereldwijd zien alle hipstercafés er hetzelfde uit

Controverse

Als vrouwen hun eigen club of werkplek krijgen, mogen mannen die dan ook? Dat valt te bezien. Een paar weken nadat The Wing gelanceerd werd, kwam naar buiten dat een Australische start-up net zulke plannen heeft. Het bedrijf, Nomadic Thinkers, wil in januari 2017 een gedeelde werkplek exclusief voor mannen openen. De verschillende abonnementen komen met stoere namen als The Bear Grylls (vernoemd naar de survival-expert) en The Musk Have (naar Elon Musk). Vrouwen zijn welkom in de lobby, maar krijgen geen toegang tot de rest van het gebouw. In tegenstelling tot The Wing veroorzaakte Nomadic Thinkers een hoop controverse op het internet. Veel mensen begrepen niet waarom de Australische start-up scene, die toch al gedomineerd wordt door mannen, een herenclub nodig zou hebben.

Zegers begrijpt die kritiek. Maar het argument ‘als vrouwen het mogen, mogen mannen het ook’, gaat volgens haar niet op. „Het is geen eerlijke vergelijking. Vrouwen in topfuncties zijn bijvoorbeeld nog altijd in de minderheid. En een meerderheid kan niet worden gediscrimineerd door een minderheid.” Dus een men only executive breakfast zit er niet in bij Deloitte? „Ik verwacht van niet. Volgens mij is daar ook helemaal geen behoefte aan; die mannen zijn al vaak genoeg onder elkaar.”