Rosneft manipuleerde de rechtsgang in Nederland

Het Russische staatsoliebedrijf Rosneft heeft de rechtsgang in Nederland gemanipuleerd. Het concern schreef eigenhandig vonnissen van rechters in Armenië om voor de rechtbank en het gerechtshof in Amsterdam een miljoenenvordering te onderbouwen tegen de voormalige eigenaren en bestuurders van het ontmantelde Russische olieconcern Yukos.

Rosneft werd geholpen door het Amerikaanse advocatenkantoor Baker Botts LLP en autoriteiten in Armenië en Rusland, onder wie ex-leden van de Russische geheime dienst FSB. Dat blijkt uit tientallen e-mails en documenten in bezit van NRC.

De bewijzen voor de manipulatie door Rosneft zijn al in 2014 door de Yukos-advocaten ingebracht in de procedure in Amsterdam, maar nooit volledig openbaar geworden. Een Armeense rechter die onder dwang had meegewerkt, bevestigde de manipulatie als getuige voor de rechtbank. Hij kreeg politiek asiel in de Verenigde Staten.

De belastende e-mails komen uit de computer van de directeur van een dochterbedrijf van Rosneft en uit de e-mailbox van de Armeense advocaat van Rosneft. Yukos zegt niet hoe ze de vertrouwelijke gegevens in handen kreeg.

Yukos was tien jaar geleden het grootste olieconcern in Rusland, geleid door Michail Chodorkovski. Hij was een belangrijke tegenspeler van president Vladimir Poetin. In 2003 werd hij gearresteerd op verdenking van fraude. De Russische belastingdienst legde Yukos voor tientallen miljarden euro’s belastingaanslagen op. Toen het concern daarna failliet ging, kwamen de olievelden, raffinaderijen en pijpleidingen in handen van staatsoliebedrijf Rosneft.

Lees het hele verhaal: Hoe Rosneft de rechtspraak naar zijn hand zette

Twee buitenlandse onderdelen, een Nederlandse en een Armeense tak, bleven uit handen van Rosneft dankzij een beschermingsconstructie met Nederlandse stichtingen. Rosneft procedeerde in Amsterdam om zeggenschap te krijgen over de Armeense tak. Daarvoor was het van belang dat in Armenië werd vastgesteld dat Rosneft de rechtmatige eigenaar was van de Armeense tak.

Een van de gemanipuleerde vonnissen is een arrest van 29 oktober 2010 van het Hof van Cassatie in Armenië. Daarin wordt geoordeeld dat Rosneft eigenaar is van de Armeense tak. Het arrest was van invloed op de Nederlandse rechtsgang. Het Hof Amsterdam oordeelde op 17 mei 2011 op basis van dit arrest dat Rosneft voorshands moest worden erkend als aandeelhouder van Yukos in Armenië en dat de Yukos-partijen hun volledige administratie aan Rosneft dienden te overhandigen.

Nadat de documenten over de manipulatie in 2015 door de rechtbank Amsterdam waren toegelaten als bewijs trok Rosneft haar vordering tegen de Armeense tak van Yukos in. In de schikking die daarop volgde, mochten de voormalig eigenaren van Yukos deze bezittingen ter waarde van ten minste 337 miljoen dollar (314 miljoen euro) houden. Dit geld wordt nu verdeeld onder de voormalige aandeelhouders.
Opvallend is de sleutelrol van het Amerikaanse advocatenkantoor Baker Botts. De tekst van een van de uitspraken van het Hof van Cassatie werd geschreven in de vestiging van Baker Botts in Moskou. Uit de mailwisseling blijkt hoe een medewerker van het kantoor optrad als ghostwriter van vonnissen.

Bij de manipulatie deed Rosneft een beroep op sleutelfiguren in de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie in Armenië, alsmede op de juridische adviseur van de Armeense president Serzj Sarkisian.

Baker Botts en Rosneft wijzen de beschuldiging dat zij de rechtspraak in Armenië hebben beïnvloed van de hand. Yukos zegt dat deze zaak laat zien hoever Rusland bereid is te gaan.