Gemeenten ‘chanteren’ gezinnen met dreiging uithuisplaatsing kind

Gemeenten en jeugdzorginstellingen dwingen kinderen en ouders soms jeugdhulp te accepteren door te dreigen met het uithuisplaatsen van het kind. Gezinnen voelen zich daardoor geïntimideerd „of zelfs gechanteerd”. Dat schrijft Kinderombudsman Margrite Kalverboer deze dinsdag.

Zorginstellingen en gemeenten hebben sinds 2015 meer ruimte om ingrijpende maatregelen – zoals het ondertoezichtstellen van een gezin – te voorkomen. Zo kan een gezinsvoogd ouders al streng in de gaten houden zónder dat een kinderrechter het gezin officieel onder toezicht plaatst. Idee is dat het gezin zo meer gemotiveerd is mee te werken aan vrijwillige hulp en weg te blijven van hulp die de autonomie van ouder en kind inperkt. In jargon: de inzet van ‘drang’ ter voorkoming van ‘dwang’.

In de praktijk blijkt drang echter dikwijls neer te komen op regelrechte dwang, schrijft de Kinderombudsman. Ze citeert een meisje van zestien dat in een jeugdhulpinstelling woont. „Ik wilde hier helemaal niet naartoe”, zegt het meisje. „Maar de gezinsvoogd dreigde met een gedwongen uithuisplaatsing als ik hier niet mee instemde.” Kalverboer vindt dat zulke praktijken de rechtsbescherming van gezinnen schaden: „De vrijheid van gezinnen wordt beperkt zónder dat een rechter eraan te pas komt. Daardoor lopen de gezinnen beschermende maatregelen mis zoals de mogelijkheid van bezwaar of beroep.”

Aantal crisisplaatsingen neemt toe

Het rapport bevestigt dat het aantal crisisplaatsingen in gesloten jeugdzorginstellingen toeneemt, zoals NRC eerder berichtte. Negen van de dertien gesloten instellingen melden een stijging. Dat komt mede doordat kinderen lang te lichte hulp krijgen van wijkteams, waardoor hun problemen verergeren.

Lees ook: Almere staakt tot eind dit jaar deel van jeugdzorg

De nadruk op lichte hulp is volgens jeugdpsychiaters inherent aan het jeugdzorgsysteem, dat beoogt geld te besparen door het verwijzen naar specialistische hulp in te perken. Kalverboer erkent die „financiële prikkel”, maar denkt dat die te omzeilen is door wijkteams te laten scholen door psychologen of pedagogen. „Daardoor leren wijkteams complexe problemen sneller herkennen, zodat ze beter kunnen inschatten of ze moeten doorverwijzen naar specialistische zorg. De juiste hulp bieden spaart geld.”

Lees ook: ‘Jij hebt helemaal geen psychiater nodig, kind’