N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Wat kunnen we van Amerikaanse presidenten leren?

Carrièrelessen

De ene Amerikaanse president kon goed overtuigen, de andere hakte moeiteloos knopen door. Of koos gewoon de juiste partner. Wat kunnen we van ze leren? „Als Bill Clinton je hand schudt, heb je het gevoel dat de wereld om jou draait.”

Hans Klis

1 november 2016

Leestijd 6 minuten

President van de Verenigde Staten: het is de meest begeerde en stressvolle baan van de wereld. Kijk maar naar de grijze haren van Barack Obama. Toch overleven presidenten over het algemeen de vier of acht jaar met niet-aflatende stress, met alleen maar een paar nieuwe rimpels. Hoe doen ze dat en wat kunnen ondernemers, freelancers, leidinggevenden en werknemers van ze leren?

Theodore Roosevelt (1901 - 1909) de sporter

Presidentiële ambities zijn een aanslag op je gezondheid. Dat kan Theodore Roosevelt beamen. In 1912 werd hij net voor een verkiezingsbijeenkomst in zijn borst geschoten. De politicus liet zijn bebloede vestje zien aan de menigte en gaf een vurige, negentig minuten durende toespraak. Pas daarna ging hij naar het ziekenhuis. De forse Roosevelt was een fervent sportman. Hij bokste, worstelde, judode en leefde een paar jaar als jager in de onontgonnen Dakota’s.

Tegenwoordig is het presidentschap een stuk stressvoller. Recent onderzoek van Harvard Medical School laat zien dat staatshoofden een aanzienlijk verhoogde overlijdenskans hebben ten opzichte van politici die verkiezingen verliezen. Toch lijkt de moderne baan veel op het presidentschap. Stress in de 24-uurs economie is eerder regel dan uitzondering. En stress leidt tot een legio aan gezondheidsproblemen, blijkt uit uitgebreid onderzoek van epidemioloog Marianna Virtanen van het Finse Instituut voor Beroepsgezondheid. Wat vervolgens weer zorgt voor slechte prestaties op de werkvloer en stijgende kosten voor de werkgever. Voor het medicijn tegen stress moet gekeken worden naar Roosevelt: veel bewegen.

Ronald Reagan (1980 - 1988) de prater

Hoeveel uren vergaderen en mails versturen worden er niet verspild door miscommunicatie? Organisaties kunnen wat leren van ‘The Great Communicator’ Ronald Reagan. De veertigste president van de Verenigde Staten sprak het Amerikaanse volk op een informele wijze aan die tot dan toe ongekend was. Hiermee creëerde Reagan een intieme band met de luisteraar. Door met simpele woorden te spreken, kon hij ingewikkeld beleid en ideeën verkopen aan kiezers. Maak het jezelf en je collega’s niet te moeilijk met hoogdravende e-mails.

Woorden zijn het halve werk in communicatie. Dus leer ook van die andere ‘great communicator’ en netwerker pur sang Bill Clinton. „Als hij je hand schudt, heb je het gevoel dat de wereld om jou draait”, zegt coach Glikman. De 42ste president draait zijn hele lichaam naar iemand toe als hij een hand schudt, kijkt in de ogen van de ander en raakt een schouder aan met zijn vrije hand. „Mensen krijgen zo het gevoel dat er een echte band is en dat er naar ze geluisterd wordt.” En in ruil daarvoor zijn ze ontvankelijk voor de net zo duidelijke taal van Clinton. Glikman: „Het is allemaal strategie. Om grootse doelen te bereiken, moeten er veel mensen beïnvloed worden die je daarbij kunnen helpen.”

Abraham Lincoln (1861 - 1865) de boksbal

Toen Abraham Lincoln aantrad, viel het land uit elkaar. Toch lukte het hem – ondanks een zware en bloedige Burgeroorlog – de Noordelijke en Zuidelijke staten bijeen te houden en het proces op gang te brengen dat een einde maakte aan slavernij. Lincoln is daarmee misschien wel de beste president die Amerika ooit gehad heeft. Geconfronteerd met een bijna onmogelijke taak besloot ‘Honest Abe’ om zich te omringen door politieke rivalen in plaats van ja-knikkers. Mensen met grote ego’s die niet bang waren om hem te bekritiseren.

Dat klinkt als een onprettige werkomgeving, maar volgens onderzoek van het Erasmus Research Institute of Management (2012) worden mensen veel creatiever als ze gedwongen worden om uitdagingen vanuit het perspectief van anderen te bekijken. Psychologen van de University of Oklahoma vonden daarnaast dat conflicten het tunneldenken in een groep tegengaan. Dat is belangrijk als je beslist over de toekomst van het land, maar ook bij het opzetten van een ICT-project.

Zorg er wel voor dat de groepsleider bereid is knopen door te hakken, waarschuwt Harvard Business Review. Want anders blijven die grote ego’s eindeloos vergaderen en bekvechten.

George W. Bush (2001-2009) de beslisser

George W. Bush is nog altijd een controversiële president. Zijn erfenis bestaat uit twee oorlogen in het Midden-Oosten en Azië, een recessie en verminderd aanzien van de Verenigde Staten in de wereld. Maar de zelf benoemde ‘decider’ was wel een leider die dingen gedaan kreeg, schrijft politiek commentator David Gergen in het alumniblad van de John F. Kennedy School of Government. Bush richtte zich op de twee of drie dingen die hij gedaan wilde krijgen en zag randzaken als onnodige afleidingen.

Dit leidde misschien tot de destabilisatie van het Midden-Oosten, maar ook tot een van de meest effectieve anti-Aids initiatieven (President’s Emergency Plan for AIDS Relief, of PEPFAR) in Afrika die tot op heden miljoenen levens heeft gered. Focus kan, mits je de juiste doelen stelt, topprestaties opleveren.

Hoe maak je onderscheid tussen wat belangrijk is en wat de randzaken zijn? Daarvoor biedt een van de voorgangers van Bush een handige methode: de matrix van Dwight Eisenhower. Geconfronteerd met een taak plaatste hij die in een van vier categorieën: 1. urgent en belangrijk (meteen handelen), 2. belangrijk maar niet urgent (in de agenda plannen), 3. urgent maar niet belangrijk (delegeren) of 4. niet urgent of belangrijk (negeren). Zo bespaarde Eisenhower genoeg tijd om naast de oprichting van NASA praktisch de helft van zijn presidentschap vakantie te vieren.

James Polk (1845 - 1849) de wederhelft

De elfde president van de Verenigde Staten, James Polk, was een weinig imposante man. Hij viel nauwelijks op in een menigte. Zijn vrouw Sarah bespaarde hem ongemakkelijke momenten door bij drukke, officiële gelegenheden steeds een orkest ‘Hail to the chief’ te laten spelen als de president aankwam. Zo kon niemand Polk missen of negeren.

Het is een schoolvoorbeeld van hoe een relatie op de werkvloer nuttig kan zijn, volgens onderzoek van relatietherapeut Mike McNulty. „In een succesvolle relatie moeten twee op carrièregerichte partners elkaar vertrouwen, begrijpen en ondersteunen”, schrijft hij in zijn boek What Makes Love Last. De First Lady zag een tekortkoming van haar man en droeg haar steentje bij om die te compenseren. Zo straalde Michelle Obama ook lange tijd de warmte uit die de stijve Barack miste.

In het geval van Polk was de relatie met zijn First Lady asymmetrisch; hij had de belangrijkste rol. „Soms moet je accepteren dat je je ambities moet loslaten zodat de ander kan slagen”, zegt de Israëlische netwerkcoach Lirone Glikman. „Als je maar voor ogen houdt dat jullie gezamenlijke kennis en vaardigheden groeien”. Ze geeft het voorbeeld van Bill en Hillary Clinton. De Democratische presidentskandidaat cijferde haar ambities weg voor die van haar man. Nadat hij in 2001 het Witte Huis verliet was het haar beurt en kon zij leunen op hun gezamenlijke politieke ervaringen om haar ambities waar te maken.

Barack Obama (2009-2017) de nadenker

Afgelopen zomer gunde The New York Times lezers een blik in de avondroutine van president Obama. Na het avondeten trekt hij zich terug in de Treaty Room van het Witte Huis. Weg van alle afleidingen speelt hij Words with Friends, leest memo’s en beleidstukken en schaaft aan toespraken. Op de achtergrond staat een sportzender zachtjes aan. Het belangrijkste dat de president in die vijf of zes uur in zijn eentje doet, is nadenken. Iets waar veel drukke ondernemers, werknemers, freelancers en ouders niet aan toe komen.

Terwijl dat juist zo belangrijk is, betoogt Cal Newport in zijn boek Deep Work: Rules for focused work in a distracted world. Je kunt, volgens de hoogleraar informatica aan Georgetown University, pas „intellectueel het onderste uit de kan halen” als je niet geremd wordt door afleidingen. Dan pas is er ruimte voor vooruitkijken, strategisch denken en ambities waarmaken. Daarom houden mensen als Bill Gates en LinkedIn-baas Jeff Weiner dagelijks uren of soms een paar weken per jaar vrij om zich af te zonderen.

Onderzoek van psychologen van Harvard University laat zien dat alleen zijn de prefrontale cortex, de temporale kwab en pariëtale kwab prikkelt. Cruciale gebieden die betrokken zijn bij reflectie, het anticiperen op toekomstige gebeurtenissen en het doorgronden van complexe problemen. Alle afleidingen van email, sociale media en de dagelijkse beslommeringen belemmeren volgens Newport diepe en waardevolle overpeinzingen die het leven en ons werk beter maken en ook meer vervullend. Dus doe af en toe waar Republikeinen Obama van beschuldigen: helemaal niks.

Lees ook: De laatste 100 dagen van president Obama

Een versie van dit artikel verscheen ook in nrc.next (archief) van 2 november 2016

Zoeken naar vacatures

Wat kunnen we van Amerikaanse presidenten leren?

Zoeken naar vacatures

Topvacatures en coaching

NRC Carrière

Actuele vacatures

Uitgelichte artikelen

Lees ook deze artikelen

NRC Carrière

Actuele vacatures

Uitgelichte artikelen